Παρασκευή 20 Ιουλίου 2018

Μέχρι την τελευταία στιγμή....

Είναι στιγμές που ασυσχέτιστα πράγματα, θαρρείς, αποκτούν μεταξύ τους σχέση, μπαίνουν σε σειρά - όχι κατ' ανάγκη γραμμική- και δημιουργούν εκείνη την αρμονική ολότητα που τραβάει την προσοχή. Τραβάει τουλάχιστον τη δική μου προσοχή, αλλά έτσι κι αλλιώς μόνο γι' αυτήν μπορώ να έχω εμπεριστατωμένη άποψη. 
Τέτοια ήταν η στιγμή, καμιά ώρα νωρίτερα, όταν ανοίγοντας το λογαριασμό του fb, έπεσα πάνω στην ακόλουθη κοινοποίηση:
    

"Η μεγαλύτερη σοφία είναι να κάνεις υπέρτατο στόχο της ζωής την απόλαυση του παρόντος, γιατί αυτή είναι η μόνη πραγματικότητα, ενώ όλα τ' άλλα είναι παιχνίδια του νου. Θα μπορούσαμε βέβαια να την ονομάσουμε τη μεγαλύτερη τρέλα μας, γιατί κάτι που υπάρχει μόνο για μια στιγμή και χάνεται σαν όνειρο δεν μπορεί ν' αξίζει μια σοβαρή προσπάθεια"

Από πού είναι το απόσπασμα δεν γνωρίζω. Όμως τη (στιγμιαία) προσοχή μου την τράβηξε!
Το διάβασα ξανά, προσπαθώντας να καταλάβω αν υπολανθάνει ειρωνική πρόθεση... Δεν κατέληξα κάπου. Ωστόσο, με βεβαιότητα θα έλεγα πως αν είναι θέση και όχι ένας παιγνιώδης λεκτικός ακροβατισμός από αυτούς που συχνά επιχειρούμε για να δώσουμε (στιγμιαία) διέξοδο στο λαβύρινθο του νου, τότε εκφράζει μια εντελώς εμπειρική άποψη.
Ζήσε εδώ και τώρα με τις αισθήσεις. Νιώσε. Απόλαυσε.
Άσε τον αέρα, τον ήλιο, τον άνθρωπο, να διαπεράσουν το περίγραμμα που προσδιορίζει την υλική σου υπόσταση...
Άσε το νερό να κυλήσει στην πλάτη σου, το αλάτι να σκάψει το πρόσωπό σου.
Αυτό είναι σοφία. Αλλά η σοφία με την τρέλα, νομίζω, είναι συγγενείς.
[Μακρινοί ή κοντινοί, εξαρτάται από το γεωγραφικό πλάτος και μήκος, επειδή από αυτά, σε γενικές γραμμές, καθορίζεται η κουλτούρα...]

Τη στιγμή που διάβασα το απόσπασμα της φωτογραφίας , ο νους μου, παιγνιώδης εκ φύσεως, αφού ταξίδεψε σε πρόσφατες μνήμες και (στιγμιαία) έπλασε όμορφες εικόνες, εν τέλει, ανέσυρε το χθεσινοβραδινό μου ανάγνωσμα: Οι προδομένες διαθήκες του Κούντερα. (μετάφραση Γιάννης Η. Χάρης, βιβλιοπωλείον της "εστίας"). Πιο συγκεκριμένα ανέσυρε ό,τι μπορούσε να ανασυνθέσει από αυτό:

Αν μελετήσουμε, αν συζητήσουμε, αν αναλύσουμε μια πραγματικότητα, την αναλύουμε έτσι όπως εμφανίζεται στο νου μας, στη μνήμη μας. Την πραγματικότητα τη γνωρίζουμε μόνο στον παρελθόντα χρόνο. Δεν την γνωρίζουμε έτσι όπως είναι την παρούσα στιγμή, τη στιγμή κατά την οποία διαδραματίζεται, κατά την οποία είναι. Συνεπώς η παρούσα στιγμή δεν μοιάζει με την ανάμνησή της. Η ανάμνηση δεν είναι άρνηση της λήθης. Η ανάμνηση είναι μια μορφή της λήθης. 
Μπορεί να κρατάμε επιμελώς ημερολόγιο και να σημειώνουμε όλα τα γεγονότα. Κάποια μέρα, αν ξαναδιαβάσουμε  αυτά που γράψαμε, θα καταλάβουμε ότι δεν είναι σε θέση να ανακαλέσουν ούτε μια συγκεκριμένη εικόνα. Κι ακόμη χειρότερα: ότι η φαντασία δεν είναι ικανή να συντρέξει τη μνήμη μας και να αναπλάσει το λησμονημένο. Γιατί το παρόν, το συγκεκριμένο παρόν, σαν φαινόμενο προς εξέταση, σαν δομή, είναι για μας ένας άγνωστος πλανήτης. Δεν μπορούμε λοιπόν ούτε να το συγκρατήσουμε στη μνήμη μας ούτε να το αναπλάσουμε με τη φαντασία.
Πεθαίνουμε χωρίς να ξέρουμε τι ζήσαμε.

Αυτό διάβαζα χθες το βράδυ. Οι δυο προηγούμενες κρίσες δεν απέχουν και τόσο πολύ. [Εκτός ίσως από το ότι είναι ... αντιφατικές! :) ]
Η πρώτη-στο απόσπασμα που κοινοποίησε ο  eφίλος  και έπεσε στην προσοχή μου το πρωί- είναι συνθετική. Η δεύτερη, του Κούντερα, είναι αναλυτική.  Και οι δύο αποφαίνονται για τη "στιγμή", το παρόν, αυτό που υπάρχει και δεν υπάρχει ταυτόχρονα. 
Με άλλα λόγια: αυτό που μπορεί να υπάρξει μόνο όταν πάψει να υπάρχει.  

Η βασική διαφορά των δύο παραπάνω κρίσεων έγκειται στον ορισμό της "πραγματικότητας". Γι' αυτό κι εγώ θα επιχειρήσω να δώσω τον δικό μου ορισμό.
Είμαι βαθύτατα επηρεασμένη από τον Ντενί Γκετζ. Ο αείμνηστος Ντενί, που με την πυκνή  και συνάμα λιτή μαθηματική του σκέψη διατύπωνε με ακρίβεια και σαφήνεια τα πιο σύνθετα, έλεγε: "δεν θυμόμαστε ό,τι ζήσαμε, αλλά ό,τι  αφηγηθήκαμε πως έχουμε ζήσει", που είναι η επιτομή του αποσπάσματος του Κούντερα.
Γι' αυτό κι εγώ πιστεύω πως η  στιγμή για την οποία μιλάμε δεν υπάρχει ως παρόν, υπάρχει μονάχα ως μια άχρονη αφήγηση μέσα στο κεφάλι μας!
Αυτή είναι η πραγματικότητα.
Και η κατανόησή της είναι -για μένα- η μεγαλύτερη σοφία!
Ειδικά αν είναι ... καλή η αφήγηση, τότε μιλάμε για πραγματική μαγεία...
Και η μαγεία δίνει τη  δυνατότητα να ακυρώσω το "Πεθαίνουμε χωρίς να ξέρουμε τι ζήσαμε.", του Κούντερα και να το κάνω "Αφηγούμαστε για να ξέρουμε τι έχουμε ζήσει
(θα έγραφα πως είναι δικό μου, αλλά κάτι μου λέει πως το έχουν ήδη πει πολλοί άλλοι...)
Αφηγούμαστε, για να μάθουμε τι ζήσαμε. Ή για να αλλάξουμε όσα ζήσαμε. Να τα ξαναζήσουμε. Να τα συμπληρώσουμε.  Να τα απολαύσουμε ή και να τα ξεχάσουμε. Ξαναζώ με τη μνήμη, για να ξεχάσω ό,τι δεν θέλω να θυμάμαι.
Έτσι δομείται η πραγματικότητα.  Έτσι χτίζεται ο κόσμος μου.
Έτσι μπαίνουν σε τροχιά οι πλανήτες. Με νόμους που φτιάχνει το κεφάλι μου, από ό,τι πορώνει τις αισθήσεις μου.
Σε μια αέναη επανάληψη μετασχηματιζόμενων μοτίβων. Με έρωτες, με χαρές, με λύπες, με αρώστιες της ψυχής, του μυαλού και του σώματος, με πάθη, με λάθη, με φόβο, με αγωνία, με λύτρωση και με χαρά, πάλι. Με χαρά και πάλι.
Στιγμιαία ή μη. Ποιον ενοχλεί; Δική μου είναι η αφήγηση.
Και η διάρκεια. Διάρκεια μέσα στη διάρκεια.
Σαν παραβολικός καθρέφτης που αντανακλά ιδέες με ήχους και με χρώματα.
Γεύση από χταπόδι στα κάρβουνα... Και συναισθήματα...

Μέχρι να μπει η τελευταία τελεία.  
Μέχρι την τελευταία στιγμή
-----------------------------------

Υ.Γ. Το κείμενο της φωτογραφίας που κοινοποίησε ο e-φίλος, επιδέχεται και άλλων αναγνώσεων, αλλά επέλεξα αυτήν που με εξυπηρετούσε να πω αυτά που ήθελα να πω, σε μια άχρονη και επαναλαμβανόμενη αφήγηση ... της στιγμής :) 

9 σχόλια:

  1. Σε καποιες ζωες η τελευταια στιγμη ηταν η πρωτη ανασα τους ,αυτες οι ζωες που κλειστηκαν η κλεισανε ,οχι σε σιωπη μονο, ουτε σε φως, σε εναν λαβυρινθο, γιατι ο λαβυρινθος ειναι η απογνωση σε κινηση. Ειμαστε πολυπλοκα οντα, δυσαναγνωστα αν και ομορφα χαραγμενα, πληθωρικα και μονα, χωρις σαφη αιτιολογηση, με σαφη προορισμο. Αλλα κρυβομαστε γιατι οι κοινωνιες μας δεν ειναι ωριμες να μας δεχτουν ατοφιους και καθαρους, μας προσταζουν για ενα "καπως" και ενα "πρεπει". Ειμαστε τυχεροι οσοι ξεφυγαμε της μεγγαινας εγκαιρως για να χαρουμε ο,τι εχουμε κ να μιλησουμε για τα αλλα τα πιο δυσκολα μας που δε θα εχουμε, που ειχαμε αλλοτε ισως. Και μια φορα να μυρισεις το λουλουδι στο χερι σου και μια φορα να σε χαιδεψει το κυμα και μια φορα να ακροαστεις το αερακι στα φυλλωματα της ιτιας καιια φορα να γυρεις σε εναν αγαπημενο ωμο, εφτανε για να αισθανθω οτι υπηρξα..

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Αγαπητέ, άγνωστε αναγνώστη, συνεπής στην αρχή μου να απαντώ στα σχόλια γνωστών και αγνώστων αναγνωστών, θα επιχειρήσω μια απάντηση, με κίνδυνο να είμαι εντελώς εκτός θέματος, αφού δεν είμαι σίγουρη για το αν κατανοώ το κείμενό σας.
      Αλλά, μήπως κίνδυνο δεν αποτελεί αυτή καθαυτή η έκθεση εαυτού, στον οποίο υποβάλλομαι γράφοντας στο ιστολόγιο τις σκέψεις μου;
      Αυτό κάνω. Εκθέτω τον εαυτό μου, γράφοντας.
      Όμως η έκθεση επιτελεί τον σκοπό της...

      Ωστόσο, και για να αποφύγω τυχόν παρανοήσεις, θα περιορίσω την απάντησή μου σε ένα ερώτημα που μου προέκυψε από το σχόλιό σας και αφορά τον "προορισμό" που αναφέρετε. Ένας προορισμός που πάνω του κρεμάσατε το κατηγορούμενο "σαφής"!

      Ποιος είναι αυτός ο "προορισμός";
      Θα μπορούσατε, ίσως, να γίνετε σαφέστερος;
      Αντιλαμβάνομαι πως σας ζητώ κάτι δύσκολο και είμαι πεπεισμένη πως δεν πρόκειται να απαντήσετε.
      Πιθανότατα να μη διαβάσετε καν την απάντησή μου...
      Αν δεν λάβω κάποια εξήγηση, τότε θα μείνω με την εντύπωση πως το μοναδικό σαφές που αντιλαμβάνομαι είναι η ασάφεια.
      Ίσως ήρθε ο καιρός να ασχοληθώ στα σοβαρά με την ασαφή λογική, τελικά...
      Νομίζω πως μου δίνετε κίνητρο... :)

      Να είσαστε καλά



      Διαγραφή
  2. Κατερινα ειμαι η ελενη και εγραψα κατι που σαφως για μενα ειναι σαφες. Καταλαβαινω πως παρεμεινα ασαφης, εκτος αν διαβαστει απο καποιον που με γνωριζει πολυ καλα. Εμπνευστηκα απο το υπεροχο δικο σου κειμενο και εγραψα πανω σε αυτο κατι δικο μου. Γραφω κατα καιρους απο παιδι. Αν καποιος απο τους αναγνωστες σου η εσυ το ξαναδιαβασει, σαν ενα ποιημα, ισως το καταλαβει καλυτερα. Βαλτε και την ποιητικη αδεια ως δεδομενο σας παρακαλω!!.. :)
    Σε ευχαριστω που απαντησες στην αγνωστου αποστολεα αναρτηση.. που ειναι τελικα δικη μου.
    Αμα ερθω να σας δω απο τα ξενα που θα παω φετος, θα χαρω τοσο πολυ που ο "προορισμος" μου που ειναι να ζω τη ζωη οσο μπορω πιο γεματα, πιο ησυχα, πιο με χαρα, θα χαρω λοιπον τοσο πολυ που απο τωρα ξερω πως θα ερθω. Θα τα πουμε λοιπον καλυτερα τοτε. Να εισαι καλα, καλο υπολοιπο στις διακοπες σου!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Θα χαρω τοσο πολυ! Ο προορισμος μου ειναι να ζω...πιο με χαρα.Θα χαρω λοιπον τοσο πολυ που απο τωρα το οργανωνω... (διορθωνω μια λαθος συνταξη απο πριν)

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Χαίρομαι για σένα.
      Ελένη! Παραμένεις άγνωστη και μυστηριώδης! :)

      Εύχομαι να πετύχεις τους στόχους σου.
      Εντός και εκτός.
      Και τον προορισμό σου...

      Δεν ρωτώ πότε, αλλά πού. Πού θα μας δεις;

      Υ.Γ. Σε ευχαριστώ πολύ που έγραψες ότι βρήκες υπέροχο το κείμενο. :)


      Διαγραφή
    2. Και κάτι ακόμη που θα ήθελα να συμπληρώσω, Ελένη!

      Το πρώτο σου σχόλιο μου φάνηκε ασαφές, χωρίς αυτό να σημαίνει πως δεν το βρήκα ποιητικό. Μάλιστα έδωσα τις δικές μου ερμηνείες, που είχαν ως αποτέλεσμα εξήντα ολόκληρες σελίδες...
      Τόσο έχω γράψει μέχρι τώρα. Και βλέπουμε :)

      Διαγραφή
    3. Θα σας δω οτσν μπορεσω να ερθω στο σχολειο, δεν ξερω ομως ποτε γιατι μαλλον θα φευγω το πρωι πολυ νωρις για το εκει σχολειο και θα επιστρεφω αργα το μεσημερι..

      Διαγραφή
    4. Χαμογελω με το " αγνωστη και μυστηριωδης!! :) "
      Καλο βραδυ!

      Διαγραφή
  4. Αχ Ελένη! Αχ Ελένη...
    Καλό ήταν το μυστήριο...
    Κι εγώ γελάω!
    Θα μου λείψεις.

    Καλό ξημέρωμα!
    (αν και από ότι φαίνεται εγώ είμαι... πολύ μακριά νυχτομένη :) )

    ΑπάντησηΔιαγραφή