Η τεχνοεπιστημονική πρόοδος, το παραμύθι και ο έρωτας!

Την προηγούμενη Δευτέρα, 24 Ιουνίου, μια ομάδα δέκα ανθρώπων -πέντε εκπαιδευτικών και πέντε εργαζομένων στο Κέντρο Διάδοσης Επιστημών και Μουσείο Τεχνολογίας, Νόησις- ταξιδέψαμε στο Debrecen της Ουγγαρίας,  στο αντίστοιχο με το δικό μας κέντρο διάδοσης επιστημών, το AGORA, στο πλαίσιο του Erasmus+, "Science Inspired", στο οποίο συμμετέχουν η Πολωνία, η Τσεχία, η Ουγγαρία και η Ελλάδα. 

Η επίσκεψη στο Debrecen ήταν η τρίτη στη σειρά, αφού είχαν προηγηθεί οι δύο άλλες στη Gdynia, και στο Brno, που είναι στην Πολωνία και στην Τσεχία, αντίστοιχα!

Η agenda σε κάθε μια από τις συμμετέχουσες χώρες είναι ελαφρώς διαφορετική, ωστόσο πάντοτε στον πυρήνα του προγράμματος υπάρχει η ένταξη των νέων τεχνολογιών και των νέων μεθόδων στην εκπαιδευτική διαδικασία των Επιστημών και των Μαθηματικών.
Με άλλα λόγια η βάση του project "Science Inspired" είναι το STEM, ο συνδυασμός δηλαδή των Επιστημών με την Τεχνολογία, τη Μηχανική και τα Μαθηματικά.

Προσφάτως το STEM με την πρόσθεση του "Α", από το Arts, μεταλλάχθηκε σε STEAM, κάτι που προσωπικά με χαροποιεί, επειδή το γαρ πολύν της τεχνολογίας, απαλλαγμένης από τον ανθρωπιστικό παράγοντα, γεννά παραφροσύνη, ήτοι οι τεχνοκράτες μας καθιστούν νούμερα, μετατρέποντας της ζωής την ποιότητα σε μετρήσιμη, αποβλέπουσα στο  "κέρδος", ποσότητα...

Ανεξάρτητα από τις προσωπικές μου πεποιθήσεις και τις δια βίου αγωνίες, μήπως και το είδος μας εκτοπιστεί παντελώς από τις μηχανές, οφείλω να ομολογήσω πως τα περισσότερα από όσα έμαθα μέχρι τώρα, συμμετέχοντας στο πρόγραμμα αυτό με βοήθησαν να διευρύνω τους επαγγελματικούς μου ορίζοντες. Κάποια από όσα έμαθα, μάλιστα, πρόλαβα να τα δοκιμάσω στην πράξη, όπως το "urban game"  που σχεδίασα και έπαιξα με τους μαθητές μου στην αυλή του σχολείου, μετατρέποντας την στείρα, τυπική, επανάληψη που προηγείται των εξετάσεων, σε ένα ομαδικό ενδιαφέρον παιχνίδι, που συνεπήρε και τους πλέον αδιάφορους ή αδύναμους μαθητές και επέφερε σχετική αύξηση της ατομικής επίδοσης και σίγουρα αύξηση του μέσου όρου στις προαγωγικές γραπτές εξετάσεις. 

Το θέμα μου όμως δεν είναι οι εξετάσεις. Ούτε οι προαγωγικές, ούτε οι απολυτήριες, ούτε οι εισαγωγικές, οι πανελλαδικές δηλαδή, τα αποτελέσματα των οποίων, τουλάχιστον στα Μαθηματικά, καταδεικνύουν την αναποτελεσματική μέθοδο διδασκαλίας του μαθήματος. Πράγματι, αν με τα φετινά θέματα των Μαθηματικών -που κατά κοινή ομολογία ήταν "βατά"- έχουμε τέτοια ποσοστά αποτυχίας, θα πρέπει να το επανεξετάσουμε το θέμα και, ει μη τι άλλο, να "εκσυγχρονίσουμε" τις πρακτικές μας, εισάγοντας εργαλεία σαν αυτά που μας παρουσίασαν οι εταίροι του προγράμματος "Science Inspiered" κι άλλα πολλά που εμπνέονται και εφαρμόζουν λιγότερο παρωχημένα εκπαιδευτικά συστήματα από το δικό μας...

Έχω ξεφύγει από το θέμα, που είναι η τεχνοεπιστημονική πρόοδος και τα παραμύθια! Αλλά δεν πειράζει, αφού μέχρι και οι πλέον φανατικοί τεχνοκράτες αντάλλαξαν το STEM με το STEAM, προκειμένου να δώσουν χώρο και στις Τέχνες! 

Η Τέχνη που αγαπώ εγώ περισσότερο από όλες είναι η Αφήγηση! Αυτή η αγάπη γεννάει στο μυαλό μου ιστορίες που αντλούν στοιχεία από το πεδίο των Επιστημών και της Τεχνολογίας και καταλήγουν σε παιγνιώδεις σχέσεις μεταξύ ανθρώπων, που μπορεί να είναι είτε ένα συλλογικό παιχνίδι είτε μια, ας πούμε, διαπροσωπική ερωτική ιστορία, σαν κι αυτή που εμπνεύστηκα μπροστά στο magnetic pendulum, ένα από τα εκθέματα στο κέντρο επιστημών AGORA.

Το μαγνητικό εκκρεμές, που με ενέπνευσε, δεν ήταν τίποτε περισσότερο από δύο πλαστικούς βραχίονες, περασμένους από τη μια άκρη σε μια οριζόντια μεταλλική μπάρα στηριγμένη σε δυο κάθετα δοκάρια. Οι δύο βραχίονες στην άλλη άκρη τους κατέληγαν σε κυκλική επιφάνεια. Στην εσωτερική επιφάνεια του ενός υπήρχε προσαρμοσμένος ένας μαγνήτης, ενώ στου άλλου ένα μεταλλικό έλασμα. Οι δύο βραχίονες απείχαν μεταξύ τους, ώστε η μηχανική κίνηση του ενός να μην επηρεάζει τον άλλον. Έτσι, αν έδινες ώθηση στον έναν βραχίονα ο άλλος, λογικά, έμενε ακίνητος. Όχι όμως για πολύ. Καθώς το αόρατo μαγνητικό πεδίο ασκούσε δυνάμεις γρήγορα, ως δια μαγείας, η κίνηση μεταδίδονταν και στο ακίνητο σκέλος!

Αυτή η τόσο απλή διάταξη, εξηγεί τον τρόπο που συμπεριφέρεται ένα μέταλλο όταν βρεθεί μέσα σε ένα μαγνητικό πεδίο, αναλογικά όμως εξηγεί και την έλξη, τον έρωτα, την παραφορά, που αναπτύσσονται από μη ορατές δυνάμεις μεταξύ δύο ανθρώπων... Ένα "μαγνητικό πεδίο" προσανατολίζει την "ατομική μας πυξίδα" προς τη μια ή την άλλη κατεύθυνση. 

Στο πλαίσιο του Erasmus ήμαστε υποχρεωμένοι σε κάθε study visit να δημιουργούμε ένα εκπαιδευτικό video,  εμπνευσμένοι από τα εκθέματα του Κέντρου, στο οποίο βρισκόμαστε, και να το παρουσιάζουμε πριν τη λήξη  της επίσκεψης. Ευτυχώς που τα video είναι συλλογική δουλειά και όχι ατομική. Η έμπνευσή μου από το μαγνητικό εκκρεμές, είμαι σχεδόν σίγουρη, θα με έβγαζε από τον δρόμο της τεχνολογίας και θα με έριχνε στην ... ανάλυση ερωτικών συμπεριφορών κι άλλων τινών παραμυθιών! :)

Για καλή μου τύχη, από το  ίδιο έκθεμα εμπνεύστηκαν - εντελώς διαφορετικές ιστορίες - ο Τσέχος επικεφαλής της ομάδας του, η Τσέχα δασκάλα, φίλη του, και η Πολωνέζα επικεφαλής της δικής της ομάδας, οπότε οι τέσσερις μας στρωθήκαμε στη δουλειά για να φτιάξουμε το δικό μας εκπαιδευτικό video.

Οι προσεγγίσεις τους ήταν διαφορετικές από τη δική μου. 

Εγώ, με αφορμή τον μαγνητισμό, ήθελα να επεκταθώ στις "αόρατες δυνάμεις", που μόνο τα αποτελέσματά τους αντιλαμβανόμαστε, καθώς και  στις επιπτώσεις που έχουν αυτές οι δυνάμεις στις αλληλεπιδράσεις των διάφορων δράσεων και επιτευγμάτων, όπως της Φιλοσοφίας στην Τέχνη και στην Επιστήμη. (Είχα πολύ συγκεκριμένα θέματα στο μυαλό μου ...)

Ο Sven, από την άλλη, εντελώς τεχνικά, αλλά σίγουρα -σε αντίθεση με μένα- εντός θέματος, ανέφερε τη λειτουργία των όπλων και τη λειτουργία του ανελκυστήρα που επιταχύνει και επιβραδύνει με χρήση μαγνητικού πεδίου.

H Baha, από την Πολωνία, και η Bara,  από την Τσεχία,  ανέφεραν την επίδραση του μαγνητικού πεδίου της Γης. Τότε ο Sven συμπλήρωσε το πώς μας σώζει το μαγνητικό πεδίο της Γης από τον ηλιακό άνεμο.  

Η συζήτηση, μέχρι να καταλήξουμε στο τι και πώς θα παρουσιάσουμε στο video μας, κράτησε πολλές ώρες και το σενάριο γράφτηκε και σβήστηκε πολλές φορές. 

Στο τέλος αναγκαστικά κρατήσαμε λίγα από όσα αναφέρθηκαν, αλλά σίγουρα την "ερωτική έλξη" μεταξύ δύο ανθρώπων, που κάποια αόρατη μαγνητική δύναμη τους ... κολλάει τον έναν στον άλλον, με όλα τα συνεπακόλουθα...

Έτσι, το video μας ξεκινά με ένα ζευγάρι επιστημόνων, ο Sven και η Bara, που φορώντας τις άσπρες ποδιές τους συναντιούνται στο ασανσέρ και καθώς κατεβαίνουν κοιτάζοντας αμήχανα ο καθένας από την αντίθετη κατεύθυνση, ξαφνικά οι άσπρες ποδιές έλκονται και οι άκρες τους με έναν μαγικό τρόπο ενώνονται απότομα... Εννοείται πως είχαμε, επί τούτου, βάλει από ένα κομμάτι ισχυρού μαγνήτη στις τσέπες των πρωταγωνιστών! :)  

Ακολουθεί μια σειρά από γεγονότα, όπως το μαγείρεμα του συζύγου, το παιχνίδι της συζύγου με το παιδί, η αγορά με POS. Τέλος, το video κλείνει με το ζεύγος στο ασανσέρ, που πέφτει και ταρακουνιέται, υποδηλώνοντας ταυτόχρονα πως η σχέση έχει φθαρεί και η μεγάλη πτώση (ό,τι κι αν σημαίνει αυτό) έχει αρχίσει! Ξαφνικά και πάλι, το μαγνητικό πεδίο, σώζει την κατάσταση. Ο φόβος ωθεί το ζεύγος να σφιχταγκαλιαστεί κι εκεί μπαίνει το END, με την ερώτηση: Σε ποιες σκηνές του video πιστεύετε ότι έπαιξε ρόλο το "μαγνητικό πεδίο";

Σίγουρα είναι μια ανοιχτή ερώτηση! Χρειάστηκε να επιμείνω για να πείσω τους συνεργάτες μου να τη δεχτούν. Εξήγησα  πως με ένα τέτοιο video θα μπορούσε να ξεκινά ένα μάθημα για τον μαγνητισμό, δίνοντας την ευκαιρία για συμμετοχή σε όλους τους μαθητές ανεξαρτήτως υποδομής και γνώσεων! Θα μπορούσε, ας πούμε, ένα παιδί (θα έλεγα "μαθήτρια", αν δεν έπαιρνα τα μέτρα μου να μην κατηγορηθώ για σεξισμό), που δεν έχει ιδέα από το τι σημαίνει "μαγνητικό πεδίο" στη Φυσική, να φανταστεί και να επινοήσει κάτι με αφορμή το ζευγάρι και τη σχέση του. Να φτιάξει δηλαδή ένα δικό του παραμύθι με βάση τη δική του αντίληψη για τον κόσμο, για τη ζωή και τα πράγματα.  Εν ολίγοις, να φτιάξει τη δική του πραγματικότητα!

Ενδεχομένως, θα υπάρξουν αναγνώστες που θα έχουν τις ενστάσεις τους με όσα γράφω και ισχυρίζομαι παραπάνω. Ωστόσο, εγώ θα επιμείνω! Αν θέλουμε να κάνουμε τα παιδιά να αγαπήσουν τη γνώση, την αναζήτηση, τη μάθηση, τον ίδιο τους τον εαυτό, εν κατακλείδι, θα πρέπει, στο Γυμνάσιο τουλάχιστον, να εισάγουμε, στο μάθημά μας πολλές ¨ανοιχτού τύπου" και ενίοτε φαινομενικά "άχρηστες" ερωτήσεις!

Πώς αλλιώς θα βοηθήσουμε τα παιδιά, όσο ακόμη είναι μικρά να φαντάζονται, να αναζητούν, να διψούν για μάθηση, για ζωή, για έρωτα και για Παιχνίδι!

Αν παρόλα τα επιχειρήματά μου ακόμη αμφιβάλλετε, δεν μου μένει παρά να αντιγράψω ένα μικρό απόσπασμα από το τη "Γραμματική της φαντασίας" του Τζιάννι Ροντάρι και πάλι:

[...] Ανακαλύφτηκε τελευταία το σχέδιο που είχε κάνει ( ο Λεονάρντο ντα Βίντσι) για μια αστεία εφεύρεση: ένα "αμορτισέρ για να φρενάρει την πτώση του ανθρώπου από ψηλά".  Στο σχέδιο βλέπουμε τον άνθρωπο που πέφτει, δεν ξέρουμε από πού, και που τον σταματά αρχικά ένα σύστημα σφηνών συνδεμένων μεταξύ τους, και στο τελικό σημείο της πτώσης, μια μπάλα μαλλί, που η αντίστασή της στη σύγκρουση ελέγχεται και μετριέται από μια τελευταία σφήνα. Ίσως, λοιπόν, να πρέπει ν' αποδώσουμε στο Λεονάρντο και την εφεύρεση "άχρηστων μηχανών" που κατασκευάζονται για παιχνίδι, για ένα καπρίτσιο, που σχεδιάζονται με ένα χαμόγελο, που προς στιγμή επαναστατούν και δεν υπακούουν στους ωφελιμιστικούς κανόνες της τεχνικοεπιστημονικές προόδου. (σελ. 91)

Διαβάζοντας το βιβλίο του Ροντάρι σήμερα το πρωί, κι έχοντας ακόμη νωπή την εμπειρία της συνεργασίας με τον Sven, τη Baha και τη Bara, αναρωτήθηκα ποια μη ωφελιμιστική μηχανή θα φρενάρει την πτώση των σχολικών επιδόσεων! 

Ίσως ένας μηχανισμός που δεν θα αποβλέπει στις Εισαγωγικές Εξετάσεις...

Και δεν αναφέρομαι μόνο στην πτώση των βάσεων, αλλά την ελεύθερη πτώση του αναποτελεσματικού εκπαιδευτικού μας συστήματος, που εδράζει στην αναπαραγωγή παρωχημένης και κατακερματισμένης γνώσης!
Και αναρωτιέμαι: Ποιον καινούριο μηχανισμό θα πρέπει να εφεύρουμε, που θα ανακόψει την πτώση και, επιπλέον, θα δώσει ώθηση στη γνώση, στη μάθηση, στη φαντασία!
Σε ποιο μηχανισμό να εναποθέσουμε τον έρωτα που τόσο πολύ έχει ανάγκη η Παιδεία;

Έχουμε μπροστά μας δύο μήνες με τα σχολεία μας κλειστά...
Ας βρούμε το χρόνο να σκεφτούμε τι δεν γίνεται σωστά!

ΚΑΛΟ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ!

Τα μαθηματικά των παραμυθιών και οι λογικές δομές

Το Ασχημόπαπο - δηλαδή το πασίγνωστο παραμύθι του Άντερσεν για τον κύκνο που κατά λάθος βρέθηκε μέσα σ' ένα κοπάδι πάπιες - μπορεί να μεταφραστεί με μαθηματικούς όρους ως "η περιπέτεια ενός στοιχείου Α, που κατά λάθος βρίσκεται μέσα στο σύνολο των στοιχείων Β και που δεν ησυχάζει, ώσπου να ξαναμπεί μέσα στο φυσικό του σύνολο των στοιχείων Α..."

Το γεγονός ότι ο Άντερσεν δεν μπόρεσε να σκεφτεί το παραμύθι του με όρους της θεωρίας των συνόλων δεν έχει σημασία. Το ότι ίσως δεν του πέρασε από το μυαλό η υποψία πως έπαιζε με τις ταξινομήσεις του Λιναίου*,  που του ήταν ωστόσο γνωστές, δε μετρά καθόλου. Αυτός άλλο πράγμα είχε στο νου του: πάνω απ' όλα ήθελε να γράψει μια παραβολή για την ίδια του τη ζωή, για τον εαυτό του, που από "ασχημόπαπο" έγινε ο κύκνος της Δανίας. Αλλά ο νους του ανθρώπου είναι κάτι το ενιαίο, και καμιά γωνιά του δεν μπορεί να μείνει αμέτοχη στις κινήσεις και στην δραστηριότητα του πνεύματος, όπως και αν τις εννοήσουμε. Το παραμύθι του, χωρίς ο ίδιος να το ξέρει, είναι και μια άσκηση λογικής. και είναι δύσκολο να χαράξουμε όρια ανάμεσα στις διεργασίες της φανταστικής λογικής και τις διεργασίες της λογικής χωρίς επίθετα.

Έτσι το παιδί που ακούει ή διαβάζει το παραμύθι, περνώντας από την τρυφερότητα στον ενθουσιασμό και ανακαλύπτοντας στο πεπρωμένο του "ασχημόπαπου" μια βέβαιη υπόσχεση θριάμβου, δεν μπορεί να αντιληφθεί το γεγονός ότι το παραμύθι αποτυπώνει στο μυαλό του μια εμβρυώδη λογική δομή. Ωστόσο, αυτό συμβαίνει.

Το παραπάνω απόσπασμα είναι από το βιβλίο του Τζιάννι Ροντάρι, "Γραμματική της Φαντασίας" και το επέλεξα, για να το διαβάσω στη συνάντηση της Λέσχης Ανάγνωσης, την Πέμπτη που μας πέρασε. 

Τα παιδικά βιβλία του Ροντάρι ήταν από τα αγαπημένα μας, όταν ο γιος μου ήταν μικρός. Όμως το βιβλίο "Γραμματική της φαντασίας" δεν είναι παιδικό. Σ' αυτό ο Ροντάρι καταπιάνεται με τη δημιουργική διαδικασία, την οποία θεωρεί έμφυτη και προσιτή στον κάθε άνθρωπο. Καταπιάνεται με τη χαρά που βιώνει ο καθένας μας, όταν εκφράζεται, παίζοντας  με τη φαντασία. 

Ο Ροντάρι υποστηρίζει, όπως και πολλοί άλλοι, πως κατά την παιδική μας ηλικία τα παραμύθια που ακούμε και διαβάζουμε (ή που μας διαβάζουν άλλοι), επιδρούν στη διαμόρφωση του μυαλού μας, δηλαδή στον τρόπο που σκεφτόμαστε, στον τρόπο που φανταζόμαστε και κατά συνέπεια στον τρόπο που ζούμε και εκφραζόμαστε ως ενήλικες στη διάρκεια του "βραχέος βίου"** μας.

Ξαναπιάνοντας το βιβλίο στα χέρια μου, δεν μπορώ να μην πω ότι προβληματίστηκα σχετικά με την ανάπτυξη και την καλλιέργεια της λεγόμενης συναισθηματικής νοημοσύνης στα σημερινά παιδιά.

Υπάρχουν νέοι γονείς, αναμφιβόλως, που διαβάζουν στα μικρά τους παραμύθια. 

Υπάρχουν όμως και οι νέοι γονείς που καθηλώνουν με τις ώρες τα νήπια μπροστά σε μια οθόνη, μένοντας και οι ίδιοι καθηλωμένοι μπροστά σε μια άλλη, σερφάροντας και επικοινωνώντας και διαβάζοντας άρθρα πολιτικά και άλλα πολλά...

Μεγάλο θέμα που απασχολεί τους ειδικούς και ίσως δημιουργήσει σε βάθος χρόνου  προβλήματα σοβαρά.

Ο λόγος που - παρόλα τα υψηλά επίπεδα θερμοκρασίας και υγρασίας και την αποπνικτική, εν γένει, ατμόσφαιρα - αποφάσισα να αντιγράψω το απόσπασμα από το βιβλίο του Ροντάρι και να καταθέσω σκέψεις και προβληματισμούς είναι η στεναχώρια που μου προκαλούν οι οξύτατες αντιδράσεις φίλων και μη, εν όψει των επικείμενων εκλογών. 

Εισπράττω θυμό και αγανάκτηση από ανθρώπους που μέχρι χθες είχα μια συμπαθή και φιλική επικοινωνία. Κάποιοι μου ζητούν ευθύνες για την χ ή ψ πολιτική κατάσταση ή απαιτούν να αιτιολογήσω πολιτικές στάσεις, με τις οποίες μάλιστα ενίοτε δεν συμφωνώ... 

Δεν ισχυρίζομαι πως η συζήτηση, ο διάλογος, η αμφισβήτηση, η επιχειρηματολογία δεν έχουν θέση στην καθημερινότητά μας, πολύ δεν περισσότερο έτσι όπως αυτή διαμορφώνεται όταν η ατμοσφαιρική, αλλά και η πολιτική, θερμοκρασία αγγίζουν κόκκινο.

Από την άλλη όμως, προβληματίζομαι όταν βλέπω, ας το πω έτσι, "στοιχεία του ίδιου συνόλου" που τελούν κάτω από τους ίδιους περιορισμούς και τις ίδιες δυνατότητες, να αναπτύσσουν μεταξύ τους αντιπαλότητες και συγκρούσεις. 

Πώς σκεφτόμαστε; Ποιος ενθουσιασμός, ποια υπόσχεση θριάμβου, ποια προσδοκία νιώθουμε να ματαιώνεται; Και ποια ματαίωση μας ωθεί να συμπεριφερόμαστε όπως συμπεριφερόμαστε;

Οπαδός του Ροντάρι, του Φρόιντ, του Γιάλομ, αλλά και φανατική χρήστης του internet,  βρίσκομαι συχνά αντιμέτωπη με την ερώτηση: ποια ματαίωση καθορίζει τον τρόπο που σκεφτόμαστε, που φανταζόμαστε, που διεκδικούμε, που αγωνιζόμαστε, που διαφωνούμε, που συμφιλιωνόμαστε; 

Και ποια υποσυνείδητη, εμβρυώδης λογική δομή, αποτελεί το συνεκτικό ιστό σ' αυτό που, εν τέλει, γινόμαστε;

Για το άτομό μου κατά καιρούς βρίσκω απαντήσεις. 

Κάποτε τις εμπλουτίζω, τις αποσαφηνίζω, κάποτε τις αναθεωρώ ή τις αποδομώ. 

Και προχωρώ... 

Ωστόσο, πάντα έχω την αίσθηση πως ανήκω σε ένα συγκεκριμένο σύνολο για το οποίο, στη διάρκεια του βίου μου,  μάχομαι και προσπαθώ.

Και είμαι σίγουρη πως η αίσθηση αυτή διαμορφώθηκε μέσα μου, όταν ήμουν παιδί, την εποχή που ... αγάπησα τα Μαθηματικά, όταν διάβαζα τα παραμύθια που με συγκινούσαν και μου άρεσαν πολύ!

* Κάρολος Λινναίος, ο πατέρας της σύγχρονης βοτανολογίας

** Ὁ βίος βραχὺς, ἡ δὲ τέχνη μακρὴ, ὁ δὲ καιρὸς ὀξὺς, ἡ δὲ πεῖρα σφαλερὴ, ἡ δὲ κρίσις χαλεπή. Δεῖ δὲ οὐ μόνον ἑαυτὸν παρέχειν τὰ δέοντα ποιoῦντα, ἀλλὰ καὶ τὸν νοσέοντα, καὶ τοὺς παρεόντας, καὶ τὰ ἔξωθεν. Μετάφραση εδώ

Public Awards 2019 + ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ!

Ενώ οι πανελλαδικές εξετάσεις βρίσκονται σε εξέλιξη και οι τελειόφοιτοι, που χθες εξετάστηκαν στο μάθημα της Νεοελληνικής Γλώσσας, θα εξεταστούν τη Δευτέρα στα Αρχαία και στα Μαθηματικά, ο "κόσμος του βιβλίου" ακολουθεί τη δική του πορεία!  

Αφενός το 38ο Φεστιβάλ Βιβλίου Θεσσαλονίκης, στην παραλία της πόλης μας, που στο μυαλό μας έχει συνδεθεί με ... έντονα καιρικά φαινόμενα -καταιγίδες, πλημμύρες, ανεμοστρόβιλους και άλλες φυσικές καταστροφές- αφετέρου ο διαγωνισμός βιβλίου που διοργανώνει το Public για 6η συνεχόμενη χρονιά!

Πέρυσι, είχα την τύχη να συμμετάσχω στο Φεστιβάλ βιβλίου με παρουσίαση του πρώτου μου βιβλίου, "Ο Γιάννης που αγάπησα. Ιστορίες ανατροπής στην τάξη των Μαθηματικών". 

Είχα όμως μια διπλή ατυχία! 

Τη μέρα της παρουσίασης του βιβλίου, που ήταν η τελευταία εκείνης της μέρας, στις 10.00 το βράδυ(!), η δυνατή βροχή, που έπεφτε σχεδόν όλο το απόγευμα, προκάλεσε μεγάλη καθυστέρηση στο πρόγραμμα και ο περισσότερος κόσμος εγκατέλειψε το χώρο νωρίτερα, προκειμένου να προφυλαχτεί...

Η δεύτερη ατυχία ήταν πως πριν από το δικό μου βιβλίο παρουσιαζόταν το βιβλίο του διάσημου ψυχιάτρου Δημήτρη Καραγιάννη, ο οποίος στα βιβλία του απαντά εκλαϊκευτικά σε ποικίλα ερωτήματα του σύγχρονου ανθρώπου. Οι ερωτήσεις από το κοινό και η συζήτηση που προέκυψε διήρκησαν πέρα από τον προγραμματισμένο χρόνο, με αποτέλεσμα η παρουσίαση του "Γιάννη που αγάπησα" να ξεκινήσει μετά τις 11 και να περιοριστεί χρονικά, προκειμένου να μη γίνει ο Γιάννης ...  after! :)

Όπως και να 'χει όμως, ήταν μια πολύ ενδιαφέρουσα εμπειρία στην οποία συμμετείχε και η φίλη μου Βάλια, (αριστερά στη φωτογραφία) η οποία μίλησε για το βιβλίο του Ανδρέα Λύκου, "Το πιστόλι του Νεύτωνα" που είχε κυκλοφορήσει μόλις δυο μήνες πριν, από τις εκδόσεις Τραυλός, όπως και τα δύο δικά μου βιβλία. Μαζί απολαύσαμε τη νοτισμένη νύχτα και την αλμύρα του Θερμαϊκού με την οποία μας περιέλουζε το βοριαδάκι (δεν το λες και βοριαδάκι, τα είχε τα μποφόριά του, αλλά τέλος πάντων), συζητώντας με τους λίγους πλην γεναίους φίλους, συγγενείς και αναγνώστες που μας κράτησαν συντροφιά μέχρι το τέλος της εκδήλωσης, αδιαφορώντας για τα βρεγμένα καθίσματα και την απότομη πτώση της θερμοκρασίας!

Φέτος, έχω την τύχη να συμμετέχω στο διαγωνισμό του Public! Δηλαδή, δεν συμμετέχω εγώ, αλλά το δεύτερο βιβλίο μου, "Σε φάση μετάβασης. Ιστορίες (συν)εργασίας στην τάξη των γυμνασιακών Μαθηματικών", το οποίο έχει την ίδια δομή με τον "Γιάννη που αγάπησα", αλλά διαφέρει ως προς τους στόχους. Ο Γιάννης μου ήθελε να αναδείξει την κρυμμένη γοητεία των σχολικών Μαθηματικών και τις δυνατότητες που παρέχει το μάθημα για συζητήσεις, προβληματισμό, σχόλια, ιδέες, αγωνίες, κι ό,τι άλλο διακατέχει τον δάσκαλο και τους έφηβους μαθητές του, που φοιτούν στο Λύκειο! 

Το δεύτερο βιβλίο έχει πολύ συγκεκριμένους στόχους και ο σκοπός του είναι να "προλάβει", βοηθώντας στη βαθύτερη κατανόηση, αλλά και στη λύση των παρανοήσεων που επικρατούν στο ευρύτερο κοινό σχετικά με το ρόλο των σχολικών Μαθηματικών. Να αναδείξει τα λάθη που κάνουμε ως γονείς και ως δάσκαλοι  στον τρόπο που διδάσκουμε! Να προλάβει, επομένως, τα "ψυχολογικά προβλήματα" που συχνά  τα λάθη μας - ως γονιών και ως δασκάλων - προκαλούν στα μικρά παιδιά, όταν έρχονται στο Γυμνάσιο γεμάτα με τη φούρια του Δημοτικού και την παρωθητική περιέργεια για μάθηση και δημιουργία! 

Τι συμβαίνει στην πορεία; Πώς μπορούμε να ξεπεράσουμε τη μετάλλαξη των περισσότερων εφήβων σε -ενδεχομένως φαινομενικά μόνο- αδιάφορους μαθητές που ταλαιπωρούνται κατά τη διάρκεια του μαθήματος των Μαθηματικών; 

Εδώ που τα λέμε, θα μπορούσε το βιβλίο μου, με δυο τρεις προσθήκες θεωρητικού πλαισίου και με άλλα τόσα έμπρακτα παραδείγματα, να καταστεί ένα βιβλίο "συμβουλευτικής υποστήριξης" στην επίλυση του τρισμέγιστου προβλήματος που φέρει το όνομα: "φόβος, τρόμος και απέχθεια για τα Μαθηματικά" και καθιστά ένα πολύ μεγάλο ποσοστό των ενήλικων πολιτών δυσλειτουργικό σε θέματα που άπτονται των καθημερινών του δραστηριοτήτων σε όλη τη διάρκεια της ζωής του!
Όμως δεν το είχα σκεφτεί κατ' αυτόν τον τρόπο πέρυσι το καλοκαίρι, όταν το έγραφα.
Οι παραπάνω σκέψεις  ωρίμασαν μέσα μου, όταν είδα το βιβλίο μου  να φιγουράρει μέσα στη δεκάδα της κατηγορίας "Ελληνικό non-Fiction", του διαγωνισμού Public!
Δεν είναι καθόλου ευκαταφρόνητο το γεγονός από μόνο του! Αρκεί να σκεφτεί κανείς ότι το κοινό κλήθηκε να επιλέξει ανάμεσα σε 2.500 βιβλία, σε 1.800 συγγραφείς, σε 160 εκδότες! Πόσο μάλλον αν σκεφτεί πως το βιβλίο "Σε φάση μετάβασης" που πέρασε στον τελικό είναι ένα βιβλίο με ιστορίες από το σχολείο και συγκεκριμένα από το μάθημα των Μαθηματικών!

"Και μόνο που ακούς "σχολείο", το βάζεις στα πόδια!", μου είπε μια κυρία, μηχανικός στο επάγγελμα με σπουδές στο Πολυτεχνείο, που είχα τη χαρά να γνωρίσω χθες. Τώρα θα μου πει κανείς, πώς μπορώ και χαίρομαι όταν ακούω ανθρώπους να λένε πως ακούν σχολείο και θέλουν να το βάλουν στα πόδια, τη στιγμή που εγώ το σχολείο, από τότε που με θυμάμαι, το αγαπώ, αλλά ακριβώς εδώ βρίσκεται το μυστικό! Αναρωτιέμαι και απορώ!

Πώς γίνεται να μην αγαπάμε το σχολείο;
Πώς γίνεται να περνάμε τα καλύτερα μας χρόνια σε ένα περιβάλλον που μας δημιουργεί ψυχολογικά προβλήματα και μας προκαλεί εσωτερικές διαταραχές με μελλοντικές προεκτάσεις και ποικίλες νευρωτικές εκφάνσεις από αυτές που απαιτούν την παρέμβαση ψυχιάτρων, ψυχολόγων, ψυχαναλυτών... 

Πώς γίνεται να μένουμε αδιάφοροι μπροστά σε όλα αυτά;
Πώς γίνεται να μη θέλουμε να προλάβουμε το πρόβλημα;
Γιατί μας αρέσει να το αφήνουμε να δημιουργείται και να το αντιμετωπίζουμε μετά;
Όταν, μεγαλώνοντας, τρέχουμε  πανικόβλητοι μαζικά να διαβάσουμε βιβλία που μας συμβουλεύουν πώς να ξεπεράσουμε τα ψυχολογικά μας κι άλλα τινά...

Φέτος, το δεύτερο βιβλίο μου, αυτό που έχει τίτλο "Σε φάση μετάβασης. Ιστορίες (συν)εργασίας στην τάξη των γυμνασιακών Μαθηματικών" και καλεί τον καθένα και την καθεμία που εμπλέκεται άμεσα ή έμμεσα στην εκπαίδευση να προβληματιστεί γύρω από τα εγγενή προβλήματα της διδασκαλίας των Μαθηματικών και των συνεπειών που αυτά έχουν στο κοινωνικό σύνολο, έφτασε στην τελική φάση του διαγωνισμού του Public, ανάμεσα σε βιβλία που υπογράφουν κορυφαίοι non-Fiction συγγραφείς!
Ανάμεσά τους είναι και ο ψυχίατρος, κύριος Καραγιάννης, που πέρυσι στο Φεστιβάλ Βιβλίου της Θεσσαλονίκης, με την πολύ ενδιαφέρουσα συζήτηση που έκανε με το κοινό του, ροκάνισε τον χρόνο που αντιστοιχούσε στο δικό μου βιβλίο, στον Γιάννη μου! :)

Δεν ξέρω πόση σημασία έχουν όσα έγραψα παραπάνω, ξέρω όμως πως ήθελα να τα μοιραστώ, όπως ήθελα να πω ένα μεγάλο μεγάλο ευχαριστώ σε όλους και όλες, που έχουν ψηφίσει το βιβλίο μου στο διαγωνισμό!

Και τέλος, θέλω να πω στα παιδιά που γράφουν τη Δευτέρα Μαθηματικά "καλή επιτυχία"! Τονίζω όμως πως δεν θεωρώ την "επιτυχία"  συνυφασμένη με την είσοδο σε μια πανεπιστημιακή σχολή.
Η "επιτυχία" έχει να κάνει με την ψυχική ισορροπία κι αυτή η τελευταία, χτίζεται πρώτα από την οικογένεια και κατά δεύτερο - αλλά όχι λιγότερο σημαντικό - λόγο από το σχολείο...
Και για το λόγο αυτό το σχολείο, πρέπει να αλλάξει, ώστε να το αγαπήσουμε όλοι τόσο, που να φτάσει στο σημείο  να διεκδικί ... βραβείο! :)