ΒΙΒΛΙΑ ΠΟΥ ΔΙΑΒΑΣΑΜΕ, ΧΩΡΙΣ ΝΑ ΤΑ ΕΧΕΙ ΓΡΑΨΕΙ ΚΑΝΕΙΣ...

" Ανάμεσα σ΄ένα προσεκτικά διαβασμένο βιβλίο και ένα βιβλίο που δεν έχουμε πιάσει ποτέ στα χέρια μας, και ούτε έχουμε ποτέ ακούσει έστω κάτι γι' αυτό, υπάρχουν πολλά ενδιάμεσα επίπεδα τα οποία αξίζει να μελετήσουμε με μεγάλη επιμέλεια. Είναι, λοιπόν, σημαντικό να παρατηρήσουμε με βάση τα βιβλία που υποτίθεται πως έχουμε διαβάσει, τι ακριβώς εννοούμε με τον όρο ανάγνωση, καθώς αυτός μπορεί τελικά να παραπέμπει σε εντελώς διαφορετικές πρακτικές. Αντίθετα, πολλά από τα βιβλία που φαινομενικά δεν έχουμε διαβάσει μπορεί να ασκούν σημαντική επιρροή πάνω μας, με την απήχηση που έχουν αποκτήσει.
Αυτή η αβεβαιότητα για τα όρια μεταξύ ανάγνωσης και μη ανάγνωσης με ανάγκασε να σκεφτώ πιο γενικά αναφορικά με τους τρόπους με τους οποίους προσεγγίζουμε ένα βιβλίο. Κατά συνέπεια, η έρευνά μου δεν περιορίζεται στη διατύπωση τεχνικών που θα επιτρέψουν ελιγμούς σε δύσκολες περιπτώσεις επικοινωνίας, στοχεύει στην επεξεργασία των συστατικών μιας πραγματικής θεωρίας της ανάγνωσης, μέσα από την ανάλυση αυτών των περιστάσεων, μιας θεωρίας που θα λαμβάνει υπόψη της τα πάντα - χάσματα, κενά, ελλιπείς προσεγγίσεις - όσα αντανακλούν την ασυνέχειά της και βρίσκονται στον αντίποδα της ιδεατής εικόνας η οποία συνήθως προβάλλεται."

Με αυτά τα λόγια ξεκινάει ο Pierre Bayard, καθηγητής Λογοτεχνίας στο παρισινό πανεπιστήμιο Vincennes-Saint-Denis, , την προσπάθειά του να μας πείσει για ποιους λόγους είναι απαραίτητη η ύπαρξη μιας πλήρους θεωρίας ανάγνωσης, που θα καλύπτει αξιοπρεπώς τον καθένα από μας, ο οποίος ενώ δε θέλει να διαβάσει ποτέ κανένα βιβλία, θέλει να έχει πάντα την ευκαίρια να μιλάει για κάθε βιβλίο! Αν λάβουμε υπόψη ότι ο 52χρονος Bayard, εκτός από καθηγητής Λογοτεχνίας είναι συγγραφέας δοκιμίων, αλλά και ψυχαναλυτής θα πρέπει επίσης να λάβουμε υπόψη τον ισχυρισμό του που παρουσιάζει το συλλογικό ψέμα που ενεργοποιείται κάθε φορά που μιλάμε για βιβλία να είναι μια άλλη όψη του ταμπού που βαρύνει τη μη ανάγνωση και στηρίζεται σ΄ένα δίκτυο αγωνιών - το οποίο προέρχεται μάλλον από την παιδική μας ηλικία!
Στο βιβλίο του "ΠΩΣ ΝΑ ΜΙΛΑΜΕ ΓΙΑ ΒΙΒΛΙΑ ΠΟΥ ΔΕΝ ΕΧΟΥΜΕ ΔΙΑΒΑΣΕΙ" που
κυκλοφορεί από τις εκδόσεις ΠΑΤΑΚΗ, ο Bayard δεν αρκείται να θεμελιώσει τη θεωρία ανάγνωσης που μας υπόσχεται από την αρχή, προχωράει ακόμη παραπέρα, και με την ιδιότητα του ψυχαναλυτή μας προτείνει συμπεριφορές που βοηθάνε να ξεπερνάμε τη μη ανάγνωση, όπως: το να μη νιώθουμε ντροπή, να επιβάλουμε τις ιδέες μας, να επινοούμε βιβλία, να μιλούμε για τον εαυτό μας!
Μου άρεσε ιδιαίτερα η προτροπή του να επινοούμε βιβλία! Δεν είναι και τόσο πρωτότυπο βέβαια, αφού ο Μπόρχες το έκανε συχνά στα γραπτά του, αναφερόταν δηλαδή είτε σε βιβλία του πραγματικά είτε σε βιβλία που υποτίθεται πως είχε γράψει.
Και πολλοί άλλοι, επηρεασμένοι από τον Μπόρχες ή από δική τους έμπνευση, εμφανίζουν στα βιβλία τους άλλα φανταστικά βιβλία, όπως και ο Κάρλο Φραμπέτι, ο αγαπημένος μου συγγραφέας που στο βιβλίο του " ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΚΟΛΑΣΗ" συνδυάζει σε πλήρη αρμονία τη "βιβλιοθήκη της Βαβέλ" του Μπόρχες με τη "Θεία Κωμωδία" του Δάντη Αλιγκιέρι και -φυσικά- τα Μαθηματικά! Στο βιβλίο Κόλαση, από τις εκδόσεις ΟΠΕΡΑ, ο Φραμπέτι παρουσιάζει την κόλαση με τους ενιά κύκλους της, όπου βρίσκονται οι συγγραφείς, ανάλογα με το αμάρτημά τους. Κάθε αμάρτημα και κύκλος, κάθε κύκλος γεμάτος ράφια, κάθε ράφι γεμάτο βιβλία...Κάθε βιβλίο γεμάτο λέξεις...
Αλλά το τελειότερο όλων, σ' αυτή την κόλαση των βιβλίων, νομίζω, είναι ότι έχει προβλεφτεί χώρος ακόμη και για τα βιβλία που δεν εκδόθηκαν, τα οποία μάλιστα κατά Φραμπέτι διακρίνονται σε τρεις τύπους, όπως γράφει στη σελίδα 81:

"Υπάρχουν κατά βάσιν, τρεις τύποι (ή επίπεδα) ανέκδοτων βιβλίων: τα βιβλία που τα έγραψαν οι συγγραφείς τους αλλά δεν τα εξέδωσαν, τα βιβλία που διανοήθηκαν οι συγγραφείς τους, αλλά δεν τα έγραψαν, τα βιβλία που βίωσαν οι συγγραφείς τους αλλά δεν τα διανοήθηκαν...."

Μετά από όλα αυτά, νομίζω, δε μένει παρά να θεμελιώσουμε κι εμείς, για τους δικούς μας λόγους, μιαν αξιόπιστη θεωρία. Μια θεωρία που θα εξηγεί τη μη συγγραφή βιβλίων, που θα μιλάει, δηλαδή, για τα ανέκδοτα βιβλία. Θα αναζητά πιθανά αίτια της μη συγγραφής τους, θα τα κατηγορηοποιεί ανάλογα με το περιεχόμενο, το ύφος, τη δομή. Θα κάνει τέλος πάντων ότι κάνει μια ανάλογη θεωρία λογοτεχνίας με όλες τις ιδιαιτερότητες της. Αλλά, επειδή τα βιβλία που δεν ευλογήθηκαν από μάτια αναγνώστη, όπως λέει ο Φραμπέτι τα ανέκδοτα, είναι στην πραγματικότητα πάρα πολλά, προτείνω να περιοριστούμε σε ένα μόνο. Προτείνω να βρούμε μια θεωρία, η οποία θα εξηγεί για ποιο λόγο δε γράφτηκε το βιβλίο αυτό, που εμείς έχουμε ήδη διαβάσει! :) :)