PUZZLE

 Τα βιβλία τα διαβάζω συνήθως δύο δύο! Όχι  ταυτόχρονα :) Περίπου ταυτόχρονα. Και ποτέ του ίδιου είδους. Κάτι τέτοιο, μάλλον, θα με μπέρδευε. Αν το ένα είναι, παραδείγματος χάριν, μυθιστόρημα τότε το άλλο θα πρέπει να είναι δοκίμιο. Συνήθως αυτός είναι για μένα ο καλύτερος  συνδυασμός.  Κάπως έτσι διάβαζα και το Σάββατο τα δυο βιβλία μου. Το "Μόμπιους Ντικ", για το οποίο έγραψα και στην προηγούμενη ανάρτηση, και ένα  που αγόρασα  το βράδυ της  Παρασκευής: "ΑΝΤΟΝ ΤΣΕΧΟΦ Η τέχνη της γραφής Συμβουλές σε ένα νέο συγγραφέα", σε μετάφραση του Βασίλη Ντινόπουλου, από τις εκδόσεις ΠΑΤΑΚΗ, Αθήνα, Ιούνιος 2007. Είναι μια ανθολόγηση του Πιέρο Μπρουνέλλο, ο οποίος από διάφορες επιστολές που έστειλε ο Τσέχοφ  σταχυολόγησε, με έναν ιδιαίτερο τρόπο, αυτές που είχαν ως παραλήπτες συγγραφείς. Κι εξ ου το "Συμβουλές σε ένα νέο συγγραφέα", [που μου θύμισε  το "Γράμματα σε ένα νέο ποιητή", του Ρ. Μ. Ρίλκε...Ναι, τώρα θυμήθηκα πως ήθελα να κάνω μια σχετική ανάρτηση, για μια βαθύτατα συναισθηματική επιστολή του Ρίλκε... Τέλος πάντων, ξέφυγα]. Διάβαζα, λοιπόν: 

[...]"Όχι" είπε ο Ρίνγκερ. "Σπούδαζε λογοτεχνία κι ήταν φανατική θαυμάστρια του Τόμας Μαν. Ωστόσο, όταν προσπάθησα να διαβάσω τα βιβλία του, τα βρήκα τρομακτικά βαρετά. Αυτό είναι το κακό με τη λογοτεχνία: είναι άκρως υποκειμενική. Μοιάζει με ερωτική περιπέτεια. Η Χέλεν ήταν ερωτευμένη με τον Μαν. Στα χρόνια που πέρασαν, ωστόσο, συνάντησα ένα σωρό ανθρώπους- σημαντικούς κριτικούς, που ξέρουν απ' αυτά-, οι οποίοι παραδέχονταν πως υπήρξε λίγο υπερεκτιμημένος. Εγώ, πάλι, δεν ξέρω' το μόνο που μπορώ να πω, είναι πως χαίρομαι που δεν είμαι κριτικός λογοτεχνίας. Θα μπορούσα ν' αφιερώσω τη ζωή μου ασχολούμενος μ' έναν συγγραφέα εντελώς ανάξιο προσοχής-κάτι ανάλογο με κάποιον που χαραμίζει τη ζωή του σ' έναν αταίριαστο γάμο."

"Με τη φυσική δεν είναι έτσι;"

"Όχι" είπε ο Ρίνγκερ, "με τη φυσική δεν είναι έτσι. Αφαιρούμε την υποκειμενικότητα-τη συγκίνηση, αν προτιμάτε να την πούμε έτσι-, κι αυτό που μας μένει, είναι αλήθεια ή ψέματα."

"Και δεν υπάρχουν περιθώρια για συμπτώσεις", πρόσθεσε η Λόρα. "Συγγνώμη που το λέω, αλλά νομίζω πως εσείς οι φυσικοί χάνετε ένα μέρος της εικόνας." Έριξε μια ματιά στο βιβλίο που ο Ρίνγκερ κρατούσε ακόμα στα χέρια του. "Να ρίξω μια ματιά;" Της το έδωσε." Για να δούμε αν κατάλαβα καλά" είπε. "Αυτό το βιβλίο, υποτίθεται ότι περιλαμβάνει οτιδήποτε θα μπορούσε να συμβεί." Το άνοιξε. "Και τώρα διάλεξα μια εκδοχή που έγινε πραγματικότητα."

"Μου φαίνεται πως έχετε κλίση για την κβαντική θεωρία" της είπε ο Ρίνγκερ. Κοίταζε την ανοιχτή σελίδα που η Λόρα είχε διαλέξει και τη διάβαζε σιωπηλά...  "

Είπα να τους αφήσω για λίγο να τα πουν οι δυο τους, για να κάνω ένα διάλειμμα, να φάω ένα φρούτο, να ξεμουδιάσω. Κι όσο τραγάνιζα το μήλο μου  άνοιξα τυχαία, [ μάλλον για να μιμηθώ τη Λόρα :):)], το βιβλίο με τις επιστολές του Τσέχοφ.Σελίδα 80. Τίτλος: "Η αποθήκη του συγγραφέα".

Τέλειο ακούγεται...Πώς να μοιάζει μια τέτοια αποθήκη; Τι να περιέχει;

Διαβάζω, στα πεταχτά για να μάθω: 

"...[...]. δεν άρχισα ακόμα πραγματικά τη λογοτεχνική μου δραστηριότητα. Στο κεφάλι μου παιδεύονται τα θέματα για πέντε νουβέλες και δυο μυθιστορήματα. Το ένα μυθιστόρημα το συνέλαβα από καιρό, έτσι που μερικά απο τα πρόσωπα έχουν ήδη γεράσει πριν προλάβουν να πάρουν σάρκα. Μέσα στο κεφάλι μου έχω ολόκληρη στρατιά από ανθρώπους που παρακαλούν να βγουν έξω και να πάρουν διαταγές. Όλα όσα έγραψα μέχρι τώρα είναι ανοησίες σε σύγκριση μ' εκείνα που θα ήθελα να γράψω και θα έγραφα με ενθουσιασμό. [...] . Είναι λυπηρό που τα ασήμαντα προχωρούν και τα καλά είναι αποθηκευμένα σε σωρό, σαν απούλητα. Σε όλα αυτά, βέβαια, υπάρχει μεγάλη υπερβολή, είναι πολλά που αποτελούν μόνο προϊόν της φαντασίας μου, αλλά ένα μερτικό αλήθειας υπάρχει, και μεγάλο μάλιστα. Τι ονομάζω καλά πράγματα; Τις εικόνες εκείνες που μου φαίνονται οι πιο καλές, τις οποίες αγαπώ και φιλάω ζηλότυπα, ώστε να μην τις σπαταλήσω και τις χαραμίσω σε επείγουσες υποχρεώσεις. Αν η αγάπη μου είναι λάθος, τότε έχω άδικο, αλλά βλέπετε, μπορεί και να μην είναι!

Ή είμαι βλάκας και ξιπασμένος ή είμαι πραγματικά από τη φύση μου ικανός να είμαι καλός συγγραφέας. Ό,τι γράφεται τώρα δε μ' αρέσει και μου φέρνει πλήξη, αλλά ό,τι έχω στο μυαλό μου μ' ενδιαφέρει, με συγκινεί και με αναστατώνει. Από αυτό βγάζω το συμπέρασμα ότι όλοι κάνουν αυτό το οποίο δε χρειάζεται, και μόνο εγώ ξέρω το μυστικό για να το κάνω. Το πιο πιθανό είναι ότι όλοι αυτοί που γράφουν νομίζουν το ίδιο. Εξάλλου, ακόμη και ο σατανάς θα έσπαγε το κεφάλι του με τέτοιες ερωτήσεις.                                                  

 Προς Α. Σ. Σουβόριν

Μόσχα, 27 Οκτωβρίου 1888"

Νομίζω πως αυτό είναι σύμπτωση! Όχι, επειδή η συγγραφική αποθήκη του Τσέχοφ ήταν αυτή που ήταν τελικά, πράγμα που  ίσως και να ήταν προβλέψιμο. Η σύμπτωση έγγειται στο ότι σταμάτησα την ανάγνωση του Μόμπιους Ντικ σε ένα  σημείο,  στο οποίο ο Ρίνγκερ μιλούσε με τη Λόρα για  Λογοτεχνία.  Αν ήμουν δυο σελίδες πριν ή λίγες σελίδες μετά, θα βρισκόμουν είτε στο υπόγειο εργαστήριο, όπου διεξάγονταν τα πειράματα "διάταξης κενού", είτε στο Νοσοκομείο όπου νοσηλευόταν ο Χάρι Ντικ με απώλεια μνήμης λόγω ΠΔΜ, (Παρεκτρέπουσας Διαταραχής Μνήμης, που κατά πάσα πιθανότητα οφειλόταν στις παρενέργειες του μη εκφυλισμού των κυματοσυναρτήσεων λόγω των πειραμάτων). Σταμάτησα όμως ακριβώς εκεί που ο Ρίνγκερ χαρακτήριζε τη Λογοτεχνία βαρετή λόγω υποκειμενικότητας κι ο Τσέχοφ ήρθε με την επιστολή του για να επιβεβαιώσει πως όλος ο κόσμος των βιβλίων του ζει κατά στρατιές στο κεφάλι του και μάλιστα κάποιοι είναι καταδικασμένοι να ζήσουν όλοι τους τη ζωή εκεί μέσα  και να πεθάνουν, μαζί με το κεφάλι που τους κουβαλάει, πριν προλάβουν να ζήσουν λίγες μέρες ευτυχίας (ή  δυστυχίας) στα κεφάλαια ενός αληθινά γραμμένου βιβλίου! Διάβασα πάλι όσα έλεγε ο Ρίνγκερ κι ύστερα πάλι την επιστολή του Τσέχοφ και πάλι, και ξανά, ώσπου μου φάνηκε  σα να συζητούσαν μεταξύ τους...

Τ: Στο κεφάλι μου παιδεύονται τα θέματα για πέντε νουβέλες και δυο μυθιστορήματα.

Ρ: Αυτό είναι το κακό με τη λογοτεχνία: είναι άκρως υποκειμενική.

Τ: Το ένα μυθιστόρημα το συνέλαβα από καιρό, έτσι που μερικά απο τα πρόσωπα έχουν ήδη γεράσει  πριν προλάβουν να πάρουν σάρκα.

Ρ: Μοιάζει με ερωτική περιπέτεια.

Τ: Σε όλα αυτά, βέβαια, υπάρχει μεγάλη υπερβολή, είναι πολλά που αποτελούν μόνο προϊόν της φαντασίας μου, αλλά ένα μερτικό αλήθειας υπάρχει, και μεγάλο μάλιστα.

Ρ: Αφαιρούμε την υποκειμενικότητα-τη συγκίνηση, αν προτιμάτε να την πούμε έτσι-, κι αυτό που μας μένει, είναι αλήθεια ή ψέματα...

Τ: Ό,τι γράφεται τώρα δε μ' αρέσει και μου φέρνει πλήξη, αλλά ό,τι έχω στο μυαλό μου μ' ενδιαφέρει, με συγκινεί και με αναστατώνει...

Ρ: Εγώ, πάλι, δεν ξέρω' το μόνο που μπορώ να πω, είναι πως χαίρομαι που δεν είμαι κριτικός λογοτεχνίας!

Άρχισα να αναρωτιέμαι ποιος υπήρξε και ποιος όχι. Ο ένας μόνο από τους δύο έζησε με τη συμβατική έννοια, ο Τσέχοφ. Ο άλλος, ο Ρίνγκερ, έζησε μέσα στο κεφάλι ενός άλλου, του Andrew Crumey.  Ή μήπως και οι δυο αυτοί ζουν μόνο μέσα στο δικό μου κεφάλι; 

 Όχι! Πιστεύω πως ο Τσέχοφ έζησε, με σάρκα και οστά, κουβαλώντας στην κρανιακή του κοιλότητα μιαν ολόκληρη στρατιά ανθρώπων, που καμιά σχέση δεν θα μπορούσαν να έχουν με τον Ρίνγκερ, έναν καθηγητή θεωρητικής φυσικής, αλλά πάλι που ξέρεις;

 Απείχα μόλις μιαν ανάσα από εκείνο το σημείο που η συνειδητότητα χάνει τα όρια της κι αρχίζει  να  αναρωτιέται κατά πόσο αυτό που αντιλαμβάνεται είναι  πραγματικότητα κι όχι όνειρο  ή - ακόμη χειρότερα - αν είναι οι δαιδαλώδεις  σκέψεις ενός τρίτου, που αν, αυτός ο τρίτος,  είναι κάποιος ευφάνταστος συγγραφέας σαν τον Τσέχοφ, τότε διατρέχει, επιπλέον,  τον κίνδυνο να μείνει για πάντα στη σκοτεινή αφάνεια μιας σκέψης ανείπωτης... 

Σε μια τέτοια κατάσταση είχα περιπέσει με τις παράλληλες αναγνώσεις, ώσπου ακούστηκε ο πολυφωνικός ήχος το Q-phone μου! Το κουδούνισμα  με επανέφερε στην πραγματικότητα, βγάζοντάς με από τους αδιέξοδους, πλην διασκεδαστικούς,  συλλογισμούς μου.

Ήμουν έτοιμη να απαντήσω, όταν θυμήθηκα πως δεν έχω Q-phone...Ποτέ δεν είχα!

Τελευταία φορά που είδα μια τέτοια συσκευή ήταν στα χέρια του  Τζον Ρίνγκερ, όταν τον συνάντησα σε ' κείνη τη μεσημεριανή διάλεξη για τη σύγχρονη  λογοτεχνία με θέμα τα Φαύλα Κυκλοειδή...:)

 

Καταπληκτικό το Μόμπιους Ντικ, ειδικά  όταν συνοδεύεται με Τσέχοφ  ;-)