Εσπερίδες. Όνειρο σε μορφή επιστολής



ΑΦΟΥ ΘΑΛΑΣΣΟΠΟΡΕΥΤΗΚΑ για μέρες πολλές και νύχτες, κατάλαβα ότι η Δύση δεν έχει τέλος αλλά συνεχίζει να μετακινείται μαζί μας, και ότι μπορούμε να την κυνηγάμε όσο θέλουμε, χωρίς να τη φτάνουμε ποτέ. Έτσι είναι η άγνωστη θάλασσα που απλώνεται πέρα από τις Στήλες, ατέλειωτη και πάντα ίδια' κι από τα σπλάχνα της αναδύονται, σαν μικρη σπονδυλωτή στήλη ενός εξαφανισμένου κολοσσού, μικρά νησιώτικα τσουλούφια, βράχοι χαμένοι μέσα στο γαλάζιο.    

ΜΕ ΑΥΤΑ ΤΑ ΛΟΓΙΑ αρχίζει την πρώτη από τις δέκα αφηγήσεις του, με τίτλο "Εσπερίδες. Όνειρο σε μορφή επιστολής", ο Antonio Tabucchi στο βιβλίο του "Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΤΟΥ ΠΟΡΤΟ ΠΙΜ και άλλες ιστορίες", που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις ΑΓΡΑ σε μετάφραση Ανταίου Χρυσοστομίδη.   

  

"ΑΥΤΟ ΤΟ ΓΟΗΤΕΥΤΙΚΟ και αξέχαστο, στον αναγνώστη, βιβλίο είναι η φανταστική και ταυτόχρονα ρεαλιστική αφήγηση ενός ταξιδιού στις Αζόρες",

διαβάζουμε στο οπισθόφυλλο, ενώ στον πρόλογό του, ο ίδιος το Tabucchi  γράφει:

  

"ΤΡΕΦΩ ΜΙΑ ΙΔΙΑΙΤΕΡΗ ΣΥΜΠΑΘΕΙΑ για τα τίμια ταξιδιωτικά βιβλία και υπήρξα πάντα φανατικός αναγνώστης τους. Τα βιβλία αυτά έχουν την αρετή να προσφέρουν ένα θεωρητικό και κατανοητό αλλού στο συμπαγές και αναπόφευκτο δικό μας πού. Μια στοιχειώδης όμως, εντιμότητα με αναγκάζει να προειδοποιήσω όποιον θα περίμενε από αυτό το βιβλιαράκι ένα ταξιδιωτικό  ημερολόγιο, είδος που προϋποθέτει μια έγκαιρη γραφή ή μια μνήμη απρόσβλητη απο το είδος εκείνης της φαντασίας που η ίδια η  μνήμη παράγει - ικανότητα που, από μια παράδοξη αίσθηση ρεαλισμού, αποφάσισα να εγκαταλείψω. Έχοντας φτάσει σε μια ηλικία όπου  μου φαίνεται πιο αξιοπρεπές να καλλιεργώ ψευδαισθήσεις παρά φιλοδοξίες, αποδέχτηκα τελικά τη μοίρα μου να γράφω σύμφωνα με το χαρακτήρα μου.

Με τούτες τις εκμυστηρεύσεις ο Antonio Tabucchi, από τις πρώτες σελίδες αρχίζει να πυρπολεί τον αναγνώστη  με  ερωτήματα, που ενώ δεν είναι χαραγμένα στο χαρτί, αιωρούνται ανείπωτα σε μιαν  ατμόσφαιρα αναζήτησης που δημιουργεί κλιμακωτά η ίδια η ανάγνωση.

Σκόρπια, διάσπαρτα ερωτήματα, όπως: πόσος χρόνος να απαιτείται τάχα για να αποδεχτεί κάποιος τη μοίρα του; Και πόσο χρόνο  χρειάζεται κάποιος για να αποδεχτεί  τον χαρακτήρα του;  Είναι άραγε ταυτόχρονες τούτες  οι δυο αποδοχές, της μοίρας και του χαρακτήρα, ή μήπως η μία είναι προαπαιτούμενη της άλλης;  Και  αυτό που κάνει σαφή το διαχωρισμό της "φιλοδοξίας"  από την "ψευδαίσθηση" τι είναι;  Μήπως υπάρχει  κίνδυνος να αποδειχτεί πως είναι η μια  η ανάστροφη  της άλλης;  Αν πάλι η φιλοδοξία ανθεί στην αληθινή ζωή και η ψευδαίσθηση καρπίζει στο όνειρο, πώς είναι σίγουρος κανείς ότι κοιμάται  και πορεύεται στον κόσμο της ψευδαίσθησης ή ότι είναι ξύπνιος και φιλοδοξεί μέσα στον κόσμο της πεζής, σκληρής, πραγματικότητας;

Τέτοια κι άλλα πολλά ερωτήματα ξεπήδησαν στο μυαλό  μου από την πρώτη κιόλαςς σελίδα του μικρού, αξάκριστου  βιβλίου του Tabucchi, ο οποίος, εν απολύτω ειλικρινία, συνεχίζει τις εκμυστηρεύσεις  στον πρόλογό του, λέγοντας: 

Το κείμενο με τον τίτλο Όνειρο σε μορφή επιστολής οφείλεται εν μέρει σε μια ανάγνωση του Πλάτωνα και εν μέρει στους κλυδωνισμούς ενός αργού λεωφορείου που πήγαινε από την Όρτα στο Αλμοξαρίφε... 

Από την Όρτα στο Αλμαξαρίφε, στα Πορτογαλικά παράλια, μια ανάγνωση του Πλάτωνα, μια ιδέα, ένας κόσμος, ένα βιβλίο, ένα όνειρο... ένα νησί, γεφύρι ανάμεσα στις δυο θάλασσες, τις ατέλειωτες, τις πάντα ίδιες, όπως οι ψευδαισθήσεις μας, όπως οι φιλοδοξίες μας...

Και τότε συνειδητοποίησα ότι το νησί ήταν έρημο, ότι δεν υπήρχε κανένας ναός στην παραλία, και ότι οι φιγούρες και τα πρόσωπα της αγάπης, τα οποία είχα δει ως ζωντανές ανθρώπινες μορφές ποου έκρυβαν μέσα τους ποικίλες διαβαθμίσεις της ψυχής, ήταν μονάχα αντικατοπτρισμοί που προκλήθηκαν ποιος ξέρει από ποια μαγεία. Κι έτσι έφτασα στην κορυφή του ακρωτηρίου και ενώ, παρατηρώντας την απέραντη θάλασσα, είχα αρχίσει να αφήνομαι στη στεναχώρια που προξενεί κάθε επιστροφή στην πεζή πραγματικότητα, ένα γαλάζιο σύννεφο με περικύκλωσε και με ταξίδεψε σε ένα όνειρο: και τότε ονειρεύτηκα ότι σου έγραφα αυτή την επιστολή, και ότι δεν ήμουν ο Έλληνας που σαλπάρισε για να βρει τη Δύση και δεν επέστρεψε ποτέ, αλλά ότι απλώς το ονειρευόμουνα...

Τόσο απλά, όσο το γαλάζιο σύννεφο, το φορτωμένο με τα χρυσά μήλα των Εσπερίδων, 

διπλωμένο ανάμεσα στα φύλλα της επιστολής...

Τόσο αληθινά, όσο οι φιγούρες και τα πρόσωπα της αγάπης μέσα στ' όνειρο... 

Τόσο μοναχικά, όσο το νησί ανάμεσα στις δυο θάλασσες...

τις ατέλειωτες, τις πάντα ίδιες...