ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΙ...για τις εκπαιδευτικές αντιφάσεις και τα αντικρουόμενα συμφέροντα

  Πριν από λίγες μέρες παρακολούθησα στις εγκαταστάσεις της HELEXPO τη Μαθηματική Εβδομάδα, που διοργάνωσε για 3η χρονιά το παράρτημα Ε.Μ.Ε. Κεντρικής Μακεδονίας. Το θέμα της διοργάνωσης  ήταν οι "  Μαθηματικές διαδρομές στο παρόν, στο παρελθόν και στο μέλλον"   και ο σκοπός της Εβδομάδας ήταν η διάδοση της Μαθηματικής Επιστήμης και η ανάπτυξη της πολιτιστικής δραστηριότητας μέσα από τη διαθεματικότητα των Μαθηματικών και των άλλων Επιστημών.
 Λόγω του αυξημένου μου ενδιαφέροντος για το όλο θέμα, παρακολούθησα τον μέγιστο δυνατό αριθμό των εισηγήσεων, αλλά δυστυχώς έχασα και αρκετές, επειδή, ως γνωστό, στα συνέδρια οι ταυτόχρονες ομιλίες σε περισσότερες από μια αίθουσες δεν επιτρέπουν στους συμμετέχοντες να παρακολουθήσουν όλες τις εισηγήσεις.. Γι' αυτό άλλωστε εκδίδονται  τα Πρακτικά του Συνεδρίου, που δίνουν τη δυνατότητα της εκ των υστέρων- και όχι  live - ενημέρωσης..  Εν πάση περιπτώσει, οφείλω να ομολογήσω πως η όλη εκδήλωση σημείωσε επιτυχία, καθώς έδωσε σε πολλούς εξ ημών την ευκαιρία να επικοινωνήσουμε, να ενημερωθούμε για τις εξελίξεις, τόσο σε θέματα της ευρύτερης επιστημονικής έρευνας ( Μαθηματικά στο Διαδίκτυο, Math ML, Χάος και Πολυπλοκότητα, Θεωρία Somas του Καραθεοδωρή κλπ), όσο και για θέματα σχετικά με  προτάσεις  αξιοποίησης διαφόρων μαθηματικών και όχι μόνο εργαλείων, τα οποία συμβάλλουν στην υψηλή μαθηματική παιδεία, που οφείλει να παρέχει το Γυμνάσιο και το Λύκειο σε όλους τους μαθητές. Σε όλους!!
Και μόνο ένα πολύ μικρό ποσοστό εισηγήσεων, όπως  του Γ. Μπάρμπα, επίκουρου καθηγητή ΤΕΠΕΑ, ΑΠΘ, με τίτλο "Λειτουργικός αναλφαβητισμός στα Μαθηματικά: Ένα παιδαγωγικό πρόβλημα που δεν έχουμε ακόμη αναγνωρίσει" ή του σχολικού συμβούλου Γ. Θωμαΐδη, με τίτλο "Η εφαρμογή των αλγεβρικών ταυτοτήτων από μαθητές της Γ' Γυμνασίου", έθιγαν το πολύ μεγάλο πρόβλημα που αντιμετωπίζουμε όσοι διδάσκουμε  Μαθηματικά στο Λύκειο, την αδυναμία, δηλαδή,  της  μεγάλης μάζας μαθητών να νοηματοδοτήσουν και να χειριστούν κατάλληλα τα μαθηματικά σύμβολα και όλα τα μαθηματικά εργαλεία όπως, π.χ. ορισμούς, πράξεις, ιδιότητες, θεωρήματα, συλλογισμούς, αποδεικτικές διαδικασίες, κλπ.
Το πρόβλημα είναι πως το πρόβλημα αυτό δεν περιορίζεται στο Λύκειο!  Παρατηρείται, φυσικώ τω λόγω, και στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση, γι' αυτό ακούμε συχνά πανεπιστημιακούς, Πολυτεχνικών κυρίως Σχολών, να διαμαρτύρονται για το χαμηλό επίπεδο των μαθηματικών γνώσεων που έχουν οι φοιτητές τους. Για το συγκεκριμένο θέμα είχα την ευκαιρία να κάνω μια εκτενή συζήτηση με τον κύριο Τάσο Μπούντη, καθηγητή στο Μαθηματικό Τμήμα Πατρών, την Παρασκευή το μεσημέρι, πριν από την ομιλία του στα πλαίσια της Μαθηματικής Εβδομάδας.
Ο κύριος Μπούντης  εξέφρασε τον προβληματισμό του για τη στάση των φοιτητών απέναντι στην κατάκτηση της γνώσης και απέναντι στην έρευνα γενικότερα.
Καθώς διδάσκει σε τεταρτοετείς και σε μεταπτυχιακούς φοιτητές, προσδοκά από αυτούς να διακατέχονται από ζήλο, από μεράκι, από υψηλό βαθμό ευθύνης, αλλά, σύμφωνα με τα λεγόμενά του, δεν δικαιώνονται οι προσδοκίες του. Οι νέοι, στο μεγαλύτερο ποσοστό,  επιλέγουν το εύκολο, το άμεσο, το γρήγορο, το επιφανειακό κι όχι την εμβάθυνση, την κοπιώδη προσπάθεια, τη διαρκή αναζήτηση...  Συζητώντας για περισσότερο από δύο ώρες, διαπιστώσαμε πως δεν διαφέρει σε μεγάλο βαθμό η στάση των νέων είτε είναι στο Λύκειο είτε στο Πανεπιστήμιο και καταλήξαμε στο συμπέρασμα πως τόσο το πρόβλημα της  πλημμελούς ενασχόλησης με το αντικείμενο των σπουδών τους, όσο και η επιλογή, εν γένει, των εύκολων και άκοπων τρόπων, δεν είναι ένα εγγενές πρόβλημα της εκπαίδευσης, αλλά μια ευρεία σύγχρονη πραγματικότητα και μια εκτεταμένη κοινωνική πρακτική..

Σήμερα παρακολούθησα, ως υπεύθυνη του ΣΕΠ [=σχολικός επαγγελματικός προσανατολισμός] στο σχολείο μου,  την ημερίδα καθηγητών ΣΕΠ για τις ΕΠΑΣ ΟΑΕΔ & την Αγορά Εργασίας. Τα ΚΕΣΥΠ σε συνεργασία με την Περιφερειακή Διεύθυνση Κεντρικής και Δυτικής Μακεδονίας του Οργανισμού Απασχόλησης Εργατικού Δυναμικού διοργάνωσαν ημερίδα με σκοπό την ενημέρωση των καθηγητών ΣΕΠ, στον τρόπο πρόσβασης των αποφοίτων Γυμνασίου και Λυκείου στα διάφορα  ΙΕΚ και στις ΕΠΑΣ, καθώς και για τις προϋποθέσεις που πρέπει να πληρούν οι υποψήφιοι, αλλά και τις προοπτικές επαγγελματικής απασχόλησης, άμα τη λήψη της βεβαίωσης των σπουδών ή της κατάρτισης. Παρουσιάστηκαν οι μονογραφίες κάποιων επαγγελμάτων, συγκεκριμένα του βοηθού νοσηλευτή και κάποιων τουριστικών επαγγελμάτων  και, σε γενικές γραμμές,  οι διευθυντές ή οι υποδιευθυντές των Ι.Ε.Κ, (υπάρχουν τα ΙΕΚ του ΥΠΔΒΜΘ, του Ο.Τ.Ε.Κ, του Ο.Α.Ε.Δ) μας ενημέρωσαν αναλυτικά γιατί θα πρέπει ένας νέος να επιλέξει τα ΙΕΚ του δικού του φορέα!
Δεν θα επεκταθώ στα επιχειρήματα που ακούστηκαν, ούτε σε περαιτέρω λεπτομέρειες, αλλά θα πω μόνο τούτο: αυτό που εισέπραξα ήταν η αίσθηση πως οι πράγματι ευγενείς, καταρτισμένοι και έμπειροι κύριοι που ανέβηκαν στο βήμα, εν πολλοίς, εξέφρασαν την ίδια θέση: το εγχείρημα απέτυχε!!
Επειδή ανήκω στην κατηγορία των ανθρώπων εκείνων, οι οποίοι  αν δεν αντιληφθούν τα αίτια μιας αποτυχίας δεν εφησυχάζονται, ρώτησα τρεις διαφορετικούς εισηγητές να μου πουν για ποιο λόγο θεωρούν πως ο θεσμός της Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης έχει αποτύχει και γιατί εν καιρώ κρίσεως και υψηλών ποσοστών ανεργίας δεν συρρέουν οι νέοι να υποβάλουν αιτήσεις στις εκάστοτε προκυρήξεις έναρξης λειτουργίας τμημάτων των Σχολών;  Αν εξαιρέσουμε την ΕΠΑΣ ΓΝΘ, Βοηθών Νοσηλευτών, όπου -όπως μας είπε η εισηγήτρια-την ημέρα υποβολής αιτήσεων σχηματίζεται  μια πολύ μακριά ουρά από ενδιαφερόμενους, στις υπόλοιπες Σχολές  τα  τμήματα γενικώς δεν έχουν ζήτηση με εξαίρεση αυτά της Μαγειρικής και της Ζαχαροπλαστικής, καθώς σήμερα  πολλοί νέοι θέλουν να γίνουν σεφ!! (τι σου κάνει το πρότυπο της τηλεόρασης!!)
Γιατί άραγε;  Ένας μαθητής, ο οποίος στην Α' Λυκείου μόλις και μετά βίας καταφέρνει να ανταποκριθεί στις υψηλές απαιτήσεις του Προγράμματος Σπουδών, [ή -για να λέμε τα πράγματα με το όνομά τους - ένας μαθητής που δεν καταφέρνει ούτε στοιχειωδώς να ανταποκριθεί, αλλά προάγεται λόγω της καθιερωμένης και επικρατούσας αντίληψης], γιατί να επιλέξει να φοιτήσει σε μια ΕΠΑΣ,  στο τμήμα, ας πούμε που θα του δώσει τον τίτλο "Τεχνικός Αυτοκινήτων Οχημάτων", όταν αυτόν τον τίτλο μπορεί να τον αποκτήσει από κάποιο ΤΕΙ; Τι θα τον εμποδίσει να το κάνει; Η βάση του 10;  Δεν υπάρχει!!  Όταν ένα παιδί επιλέγει να τελειώσει το Λύκειο, αντί να σταματήσει στην Α' Λυκείου και να πάει στην ΕΠΑΣ, όπου θα εργάζεται και θα έχει  ένσημα,  εξασφαλίζει, παραμένοντας στο Λύκειο,  δυο επιπλέον χρόνια το άλοθι της μαθητικής του ιδιότητας..
Γιατί αποτυγχάνει, σε ένα μεγάλο βαθμό, η μαθηματική παιδεία;  Και γιατί η  αποτυχία δεν παρατηρείται μόνο στα Μαθηματικά, που όπως και να το κάνουμε μια δυσκολία την έχουν, αλλά επεκτείνεται και σε άλλα μαθήματα, όπως Ιστορία, Γλώσσα, Λογοτεχνία;
Γιατί δεν πέτυχε ο θεσμός της Επαγγελματικής Κατάρτισης;
Ένας εκ των υπευθύνων διευθυντών μου απάντησε, μεταξύ των άλλων, το εξής: "ενώ οι ΕΠΑΣ σχεδιάστηκαν αρχικά έχοντας ως ομάδα στόχευσης τους απόφοιτους της Α' Λυκείου, σήμερα το 90% πολλών τμημάτων  καλύπτεται από απόφοιτους Λυκείου!"
Μάλιστα! Κι εγώ ρωτώ: Γιατί υπάρχει τόση κατασπατάληση χρόνου, χρήματος, ελπίδας και ψυχικού αποθέματος; Για ποιους λόγους ένα παιδί στα δεκάξι του "επιλέγει" να ακρωτηριάζει την αυτοπεποίθησή του, περνώντας τη μισή του μέρα μέσα στη σχολική τάξη του ΓΕ.Λ., ακούγοντας  καθηγητές να μιλάνε για θέματα που το ίδιο αδυνατεί να κατανοήσει και την άλλη μισή μέρα σε ένα φροντιστήριο (τα φροντιστήρια θα επιδοτηθούν ως επιχειρήσεις που δημιουργούν θέσεις εργασίας, για να μειωθεί η ανεργία;  Το διάβασα χθες, αλλά δεν το διασταύρωσα ακόμα..), όπου συνεχίζει να μην καταλαβαίνει το έρημο περί τίνος πρόκειται.. Γιατί;
Γιατί όλοι εμείς, ως γονείς και ως εκπαιδευτικοί, ικανοποιώντας τη ματαιοδοξία  και την κενοδοξία μας ή αποβλέποντας σε ίδια συμφέροντα,  προδιαγράφουμε στα παιδιά μας μια πορεία που αυτά αδυνατούν ή  δεν θέλουν να ακολουθήσουν;
Και γιατί, σήμερα που ο κορεσμός των επαγγελμάτων, που οι δύσκολες -οι πιο δύσκολες από άλλοτε - οικονομικές συνθήκες, που η ανάγκη συνεχούς επιμόρφωσης και κατάρτισης κι άλλα πολλά και διάφορα, κάνουν ακόμη πιο επιτακτική την ανάγκη της άμεσης λήψης σοβαρών αποφάσεων, επιμένουμε να μην βλέπουμε το πρόβλημα αντικειμενικά, σφαιρικά και αποστασιοποιημένα;
Πώς αλλιώς θα καταλάβουμε ποιο είναι το κοινό συμφέρον, αν δεν κρατήσουμε τις απαραίτητες αποστάσεις;
Εγώ, για παράδειγμα, διδάσκω σε Λύκειο! Το Λύκειο θα λειτουργήσει αν και μόνο αν έχει μαθητές..
Ο Χ διδάσκει σε ΕΠΑΣ, το τμήμα του θα λειτουργήσει,  αν και μόνο αν συμπληρωθεί. Κι ο Ψ κάνει αυτό...κι ο Ζ κάνει το άλλο... Ο καθένας  μας προσωπικά κάπου οφελείται και κάπου  όχι.
Οι πολιτικοί, ας πούμε,  θα επανεκλεγούν, αν ικανοποιήσουν τους ψηφοφόρους τους!
Η βάση του δέκα αποδεικνύεται εμπόδιο και πηγή δυσαρέσκειας της ευρείας μάζας;  Καταργείται!         Και ο μαθητής;  Τι θα πει "ο μαθητής;";  Για τον μαθητή δεν υπάρχει κανένας λόγος ανησυχίας..
Αυτός είναι πάνω από όλα και πρώτος από όλους!
-----------------------------------------------------------------------------------------------------
Πέρα από τη στενοχώρια μου και τους προβληματισμούς μου σχετικά με το αν και το πόσο μας απασχολεί η ψυχική ισορροπία των παιδιών μας, θα ήθελα να πω ότι η επιτροπή που διοργάνωσε και συντόνισε το πρόγραμμα της Μαθηματικής Εβδομάδας, έκανε πολύ καλά τη δουλειά της, όπως και οι διοργανωτές της σημερινής ημερίδας, που με απόλυτη ειλικρίνεια  συζήτησαν μαζί μας τα προβλήματα που αντιμετωπίζει η αδιαβάθμητη Επαγγελματική Εκπαίδευση.
Επιπροσθέτως να πω ότι οι σπουδαστές της ΕΠΑΣ Μαθητείας του ΟΑΕΔ Ωραιοκάστρου, που φιλοξένησε την ημερίδα, παρασκεύσαν πολλά και πολύ γευστικά εδέσματα στον μπουφέ που ετοίμασαν ειδικά για μας και μας χάρισαν ξυλόγλυπτα που, παιδιά από το τμήμα Ξυλογλυπτικής, είχαν κατασκευάσει με τα χέρια τους!
Οι νέοι, όταν ανακαλύπτουν την κλίση τους και όταν βρίσκονται σε κατάλληλο περιβάλλον για να αναπτύξουν τα τάλαντά τους, μπορούν και κάνουν θαύματα!
Αυτοί μπορούν. Εμείς τι κάνουμε;