Sputnik Caledonia, by Andrew Crumey

Ο Andrew Crumey συγκαταλέγεται, αναμφιβόλως, μεταξύ των αγαπημένων μου συγγραφέων!

Η αρχή του Ντ' Αλαμπέρ, ένα μεταμοντέρνο μυθιστόρημα με φόντο τη ζωή του εγκυκλοπαιδιστή Ντ' Αλαμπέρ, την Εγκυκλοπαίδεια και τα μετανευτώνια μαθηματικά, σε εξαίρετη μετάφραση του Τεύκρου Μιχαηλίδη, με είχε γοητεύσει και έγινε αφορμή να αναζητήσω και τα υπόλοιπα έργα του Crumey που κυκλοφορούσαν στα ελληνικά. Ο κύριος Μι και ο Πφιτς κράτησαν τον Crumey στον κύκλο τον αγαπημένων μου συγγραφέων, χωρίς όμως να τον προωθήσουν σε υψηλότερη θέση από αυτήν που ήδη είχε κερδίσει από την πρώτη μου επαφή μαζί του. Αντιθέτως το Μόμπιους Ντικ, που κυκλοφόρησε το 2006, με ήρωα του τον καθηγητή Ρίνγκερ ή τον Χάρυ ή κανέναν ή και τους δύο έβαλε τον Crumey στο topten των αγαπημένων μου συγγραφέων! Στα παράλληλα σύμπαντα του μυθιστορήματος ο νομπελίστας φυσικός Σρέντιγκερ, ο συγγραφέας του Μαγικού Βουνού, ο Τόμας Μαν,  συνυπήρχαν με τον Μπραμς και με τους ήρωες Ρίνγκερ και Χάρυ, διαμορφώνοντας τα λογοτεχνικά παράλληλα σύμπαντα του Crumey. Όντας ο ίδιος μαθηματικός, θεωρητικός φυσικός και δάσκαλος δημιουργικής γραφής, αποτελεί ένα πολυπρισματικό συμπαντικό φαινόμενο. Ο Crumey γνωρίζει πολύ καλά πώς η κβαντική θεωρία πεδίου μετασχηματίζεται σε λογοτεχνικό κείμενο και πώς οι ήρωες που επινοεί μπορούν να είναι άλλοτε κύματα κι άλλοτε  σωμάτια, ανάλογα με το ποιος και πότε τους παρατηρεί ή ποιος, πότε και πού τους διαβάζει! Θα μπορούσα να γράφω με τις ώρες γι' αυτό το βιβλίο, κάτι που έχω ήδη κάνει (βλέπε εδώ κι εδώ), όπως θα μπορούσα να το έχω και πάλι ως θέμα σε λέσχη ανάγνωσης , κάτι που ήδη έχω κάνει περισσότερες από μία φορές! Ναι, θα μπορούσα, αν στο μεταξύ δεν είχα  διαβάσει το Sputnik Caledonia το τελευταίο βιβλίο του Andrew Crumey που μόλις -σχεδόν- κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις ΠΟΛΙΣ και με έχει κυριολεκτικά καθηλώσει! Όχι εμένα, αφού συνεχίζω να κινούμαι, να ταξιδεύω, να κολυμπώ και -δυστυχώς- να ακούω τα δελτία ειδήσεων κάθε βράδυ.Έχει καθηλώσει τη σκέψη μου ή, μάλλον, την έχει...πολυμερίσει! Ο μικρός Ρόμπι Κόιλ, που μεγαλώνει ουτοπικά  στη δεκαετία του εξήντα, κάτω από το άγρυπνο βλέμμα του πατέρα Τζο Κόιλ, συνδικαλιστή με το κόμμα των εργατικών - κι όχι των Νέων Εργατικών του Μπλερ.. φοβού το "νέον" ως πρόθεμα, λέει ο Τζο!! - η μυστική Βάση στη Βρετανία, ο ψυχρός πόλεμος, η ουτοπική Σοβιετική Ένωση,  ο Γκαίτε, ο ακαδημαϊκός-λογοτέχνης Γουίλομπι.. Δεν τον έχετε ακουστά;  Δεν πειράζει! Μην θορυβείστε. Μπορεί να  είναι  ακαδημαϊκός και λογοτέχνης, πλην όμως είναι άκρως επινοημένος - από τον Crumey - τόσο αυτός όσο και το βιβλίο του!

"Ο Crumey θεωρείται ένας από τους βασικούς εισηγητές του μεταμοντερνισμού στη βρετανική λογοτεχνία, έχει επηρεασθεί από τον Μπόρχες και τον Ίταλο Καλβίνο, και σύμφωνα με τον Τζόναθαν Κόου αποτελεί ελπίδα για την ανανέωση του βρετανικού μυθιστορήματος."! Αυτό  διαβάζει κανείς στο αυτί κάθε μυθιστορήματός του, αλλά και χωρίς να διαβάσει το παραπάνω κειμενάκι στο αυτί του βιβλίου, έχοντας κάποιος διαβάσει Μπόρχες και Καλβίνο, αντιλαμβάνεται αμέσως την επιρροή τους στον Crumey. Πώς νοείται λοιπόν να μην υπάρχουν αποσπάσματα ή κριτικές φανταστικών βιβλίων στα βιβλία του, προσφιλής συνήθεια του Μπόρχες. Ή πώς είναι δυνατόν η ιστορία να εξελίσσεται γραμμικά και η αφήγηση  να μην διαπλέκει  'πολυμορφικές' ιστορίες που θυμίζουν Καλβίνο ή, στο εικαστικό τους ισοδύναμο, τις ... δεσποινίδες της Αβινιόν!!! Το ίδιο πρόσωπο σε διαφορετικές διαστάσεις, σε διαφορετικές θέσεις και διαθέσεις ταυτόχρονα! Σε διαφορετικές οπτικές και χρονικές γωνίες, όπως οι ιστορίες που αφηγούνται ο Καλβίνο και ο Crumey, ή όπως αυτές που ζούμε εμείς. Αυτές που μοιραζόμαστε με γνωστούς και με άγνωστους, με φίλους που έχουμε και με φίλους που  έχουμε χάσει στο γύρισμα του χρόνου και στην αναδίπλωση της σκέψης μας, σε κείνο το ακαθόριστο τίποτε όπου ο καθένας συλλαμβάνει τη δική του στιγμή και τη δική του ιστορία..

Όμως η ιστορία είναι η ίδια!! Η ιστορία δεν αλλάζει. Αυτό που αλλάζει, φίλε μου, είμαστε εμείς :)

Ίσως τελικά να μην αλλάζουμε ούτε εμείς, να αλλάζει μόνο ο τρόπος που γράφουμε..ή ο τρόπος που θέλουμε να γράψουμε..Όπως λέει και ο Crumey:

...writing is different. It’s the one corner of my life where the usual rules no longer apply – and that’s why I like doing it. Writing, in other words, is a matter of split personality or, as they call it nowadays, ‘second life’. (διάβασε όλο το άρθρο του εδώ)

Ναι, σίγουρα μετά το Sputnik Caledonia, με το οποίο γέλασα, έκλαψα, συμφώνησα, γοητεύτηκα και, για λίγες μέρες χαμένη κυριολεκτικά στις σελίδες του, είχα μια second 'second life', ο Andrew Crumey εδραίωσε τη θέση του στο topten των αγαπημένων μου συγγραφέων..

Ωστόσο,  κάπου εκεί -στην κορυφή της λίστας των αγαπημένων- κρατώ μια κενή θέση  για σένα :)

Υπάρχει  τόπος κι όχι  'ου-τόπος'! :))

ΛΕΣΧΗ ΑΝΑΓΝΩΣΗΣ ΣΤΟ 5ο ΚΑΛΟΚΑΙΡΙΝΟ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΗΜΑΘΙΑΣ

   Μεταξύ των πολλών και ποικίλων δραστηριοτήτων που πραγματοποιούνται στο απογευματινό πρόγραμμα του Καλοκαιρινού Μαθηματικού Σχολείου, που διοργανώνει το παράρτημα ΕΜΕ Ημαθίας, είναι και η Λέσχη Ανάγνωσης Μαθηματικής Λογοτεχνίας.
   Το 2007, όταν πήγα για πρώτη φορά, σε μια πειραματική προσπάθεια για το συντονισμό λέσχης με μαθητές, οι οποίοι είχαν προτιμήσει να  περάσουν την πρώτη εβδομάδα του Αυγούστου  σε ένα καλοκαιρινό μαθηματικό camp κι όχι σε μια παραλία, είχα επιλέξει -με αρκετές επιφυλάξεις ως προς την..ευκολία για το επίπεδο του συγκεκριμένου  target group - το βιβλίο του Κάρλο Φραμπέτι, "Καταραμένα Μαθηματικά", απευθυνόμενη αποκλειστικά σε μαθητές Γυμνασίου. Βλέποντας όμως το κλίμα και τις δυνατότητες των παιδιών, δεν δίστασα την επόμενη χρονιά να επιλέξω το Logicomix του Απόστολου Δοξιάδη και τη μεθεπόμενη το "Αχμές ο γιος του φεγγαριού" του Τεύκρου Μιχαηλίδη.
Φέτος όμως έκανα, νομίζω, μερικά  βήματα πίσω ως προς το  βαθμό δυσκολίας του αναγνώσματος, επιλέγοντας το βιβλίο του Ντενί Γκετζ, "εξηγώντας τα μαθηματικά στις κόρες μου"!!
Από τα  πρώτα σχόλια που έκαναν οι συμμετέχοντες στη λέσχη μαθητές σχετικά με το βιβλίο, το οποίο  είχαν διαβάσει  πριν έρθουν στο σχολείο, ήταν ότι ήταν ένα "εύκολο" και ενδιαφέρον βιβλίο, που εξηγούσε πώς επινοήθηκαν κάποια από όσα μαθαίνουν στο σχολείο τους..

Δεν διαφώνησα καθόλου μαζί τους, γιατί ήξερα εξαρχής πως το συγκεκριμένο βιβλίο απευθύνεται  σε παιδιά που 'απωθούνται' από τα Μαθηματικά, όπως η Λόλα, η κόρη του Ρέι, στην οποία ο Ρέι (και όχι ο Γκετζ!) εξηγεί γιατί είναι τα Μαθηματικά...ό,τι τέλος πάντων διαβάζουμε ότι είναι στις σελίδες του "εξηγώντας τα Μαθηματικά στις κόρες μου". Όμως  είχα από την αρχή κάτι στο μυαλό μου γι' αυτό επέλεξα το συγκεκριμένο βιβλίο, παρόλο που τα παιδιά, τα οποία συμμετείχαν στη συγκεκριμένη λέσχη, κάθε άλλο παρά από τη Λόλα (της διπλανής φωτογραφίας) θα μπορούσαν να εκπροσωπηθούν! Παιδιά που αγαπούν τα μαθηματικά και επιπλέον δεν αρκούνται στις μαθηματικές γνώσεις του τυπικού εκπαιδευτικού προγράμματος, και παρακολουθούν επιπλέον μαθήματα άλγεβρας, γεωμετρίας, θεωρίας αριθμών, ανάλυσης κλπ σε μαθηματικά camp, σίγουρα δεν μπορούν να ταυτιστούν με τη Λόλα, που βρίσκει τα μαθηματικά 'βίαια' και αποκρουστικά!! Κι αφού ο ρόλος της Λόλας εκ των πραγμάτων ακυρώθηκε, δεν μας έμεινε παρά ο ρόλος του Ρέι, του πατέρα της  που της εξηγεί τι είναι τι, στο δικό της  'σκοτεινό'  μαθηματικό  κόσμο και  καταφέρνει, στο τέλος του βιβλίου, να την κάνει παραδεχτεί πως ακόμη και αν δεν συμπαθεί κάποιος τα Μαθηματικά οφείλει να τα μελετάει για κάποιους συγκεκριμένους λόγους...(τους οποίους δεν  αναλύω τώρα εδώ, αλλά παραπέμπω  κάθε ενδιαφερόμενο στο βιβλίο του Γκετζ, για να καταλήξει στα δικά του συμπεράσματα..). Στο πλαίσιο αυτό, λοιπόν, θέλοντας να αναλάβουν οι μαθητές ένα ρόλο ανάλογο με αυτόν του Ρέι, του 'συνηγόρου' των Μαθηματικών, μοίρασα στα παιδιά που χωρίστηκαν σε ομάδες το ακόλουθο κειμενάκι:

Ας υποθέσουμε ότι ένα απόγευμα, ενώ καθόσαστε στο δωμάτιό σας και λύνετε με μεγάλη ευχαρίστηση κάποιες ασκήσεις Μαθηματικών, σας επισκέπτεται ένα μικρότερο ξαδελφάκι σας, ο Δημητράκης. Ο Δημητράκης, μόλις βλέπει τις σημειώσεις σας, εκφράζει τη δυσφορία που του προκαλούν τα Μαθηματικά, αλλά παράλληλα προσπαθεί να διατυπώσει τις πλείστες απορίες του για διάφορες μαθηματικές έννοιες που είχε ακούσει και δεν είχε κατανοήσει. Εσείς, θέλοντας να του εξηγήσετε πως θα πρέπει να  δει τα Μαθηματικά με άλλο μάτι, απαντάτε στις ερωτήσεις του με υπομονή κι επιμονή, φέρνοντας παραδείγματα από το σχολικό σας εγχειρίδιο, καθώς επίσης και από το βιβλίο του Ντενί Γκετζ «Εξηγώντας τα μαθηματικά στις κόρες μου», που έτυχε να διαβάσετε πρόσφατα και  βρίσκεται πάνω στο γραφείο σας!

Αν υποθέσουμε ότι κάποιες από τις ερωτήσεις του Δημητράκη είναι οι ακόλουθες, τι θα του απαντήσετε;

Και ακολουθούσαν είκοσι ερωτήσεις, των οποίων οι απαντήσεις υπήρχαν μέσα στο βιβλίο του Γκετζ..

Τα παιδιά έπρεπε να επιλέξουν 'τουλάχιστον' έξι και να τις απαντήσουν αναλυτικά με υπομονή κι επιμονή, ώστε να τις καταλάβει ο μικρός και καχύποπτος Δημητράκης!!

Περιφερόμουν ανάμεσα στα παιδιά, δίπλα στα νερά της Αραπίτσας, κάτω από τα θεόρατα καταπράσινα πλατάνια, ακούγοντας τις κουβέντες που έκαναν τα μέλη της κάθε ομάδας μεταξύ τους, προκειμένου να δώσουν τις ορθότερες απαντήσεις.. :)

Κάποια στιγμή άκουσα μια μαθήτρια να λέει στα υπόλοιπα μέλη της ομάδας της: "μα, αν το πούμε έτσι πώς θα το καταλάβει ο Δημητράκης, μικρό παιδί!" κι αμέσως μετά γύρισε σε μένα και ρώτησε: "πόσο χρονών είναι τελικά ο Δημητράκης;". Μου ήρθε στο μυαλό η φράση του Ουμπέρτο Έκο που προσφάτως διάβασα: "Πιστεύω πως για ν' αφηγηθείς πρέπει πρώτ' απ' όλα να κατασκευάσεις έναν κόσμο, όσο το δυνατόν πιο εμπλουτισμένο ως τις έσχατες λεπτομέρειες."

"Φανταστείτε πρώτα τον Δημητράκη όπως τον θέλετε εσείς και μετά προσπαθήστε να απαντήσετε τις ερωτήσεις του", είπα αφήνοντας εξολοκλήρου την 'ευθύνη' της επιλογής στα  παιδιά..
Έτσι κι  έγινε..Τους πήρε βέβαια κάποια ώρα να 'διαμορφώσουν' τη μορφή του Δημητράκη, αλλά στη συνέχεια ήξεραν πλέον σε ποιον απευθύνονται, πράγμα άκρως σημαντικό..Αν δεν γνωρίζεις ποιος είναι αυτός που σε ακούει (ή σε διαβάζει..) τότε πώς θα του περάσεις το μήνυμα που θέλεις να του περάσεις;
Φύλαξα όλες τις γραπτές απαντήσεις των παιδιών, οι οποίες θεωρώ ότι είναι πράγματι άξιες περαιτέρω μελέτης από την πλευρά μου, προκειμένου να μάθω μέσα από αυτές πώς  εξηγεί κανείς στον Δημητράκη "τι είναι εξίσωση" ή "για ποιο πράγμα μιλούν τα Μαθηματικά" ή "γιατί το 12 είναι πιο ισχυρό από το 10;" κι άλλα πολλά κι όμορφα, όχι  όμως κατ' ανάγκη πρωτότυπα! Έτσι κι αλλιώς δεν υπάρχει τίποτε πρωτότυπο και καμιά καινούρια ιστορία να διηγηθούμε...Όλοι όσοι ασχολούνται γνωρίζουν πως κάθε ιστορία - που σέβεται τον εαυτό της - διηγείται μια άλλη, γνωστή ήδη, ιστορία!
Αλλά αυτό είναι ένα μεγάλο θέμα που αφενός ξεφεύγει από το 5ο Καλοκαιρινό Μαθηματικό Σχολείο, στο οποίο είχα τη χαρά να συμμετέχω φέτος, για μια ακόμη χρονιά και αφετέρου ο χρόνος μου εξαντλείται εδώ!!  :))
Πιθανότατα να αναρτήσω στο μέλλον κάποιες ενδιαφέρουσες απαντήσεις των παιδιών που συμμετείχαν στη Λέσχη, στα οποία εύχομαι να είναι καλά και στο επόμενο Καλοκαιρινό Σχολείο
να τα πούμε με καινούρια βιβλία ξανά από κοντά!!