Το ερίφιον ως αίτιο και ως αιτιατό!
Στην πόλη σήμερα ο κόσμος ήταν λιγοστός. Και από όσους βρέθηκαν στο κέντρο οι περισσότεροι βρίσκονταν μέσα ή γύρω από εκκλησίες. Τα καφενεία αδειανά. Το ίδιο και τα μαγαζιά. Εκτός από κάποια κεντρικά κρεοπωλεία, όπου οι ουρές δεν είχαν να ζηλέψουν τίποτα ούτε σε μάκρος ούτε σε κατάνυξη από εκείνες των επιταφίων. Τα ερίφια κρέμονταν από τα πόδια, με τη γλώσσα απ' έξω. Στα μάτια τους αντανακλούσε ο ύστατος τρόμος. Ένα ένα κατέβαιναν από τα τσιγκέλια και τυλίγονταν ευλαβικά, για να ζυγιστούν και να πάρουν το δρόμο τους προς τον φούρνο, τη σούβλα ή την κατσαρόλα. Κι έτσι, καθώς αποχωρούσαν οι καταναλωτές των εριφίων, άδειαζε κι άλλο η πόλη.
Και όταν η πόλη είναι άδεια, όπως ήταν σήμερα, αναδεικνύονται οι ομορφιές της. Κι αν κάποιος καταφέρει να παραβλέψει την άναρχη δόμησή της, την κακοσυντήρηση των θαυμαστών της μνημείων, τις παραδοξότητες που συνεπάγονται οι μονοδρομήσεις της κι όλα τα άλλα που δυσχεραίνουν τη διαβίωσή μας, τότε -εφόσον θέλει- μπορεί να πάρει βαθιές ανάσες περηφάνιας, επειδή κατάγεται από την όμορφη και ερωτική Θεσσαλονίκη.
Αρκεί, βέβαια, πριν ανασάνει να δείξει την πρέπουσα προσοχή, επειδή οι υψηλές θερμοκρασίες που παρατηρούνται είναι πολύ πιθανόν να ευνοήσουν για μιαν ακόμη φορά τον ευτροφισμό, που συχνά παρατηρείται στον κόλπο μας, τον όμορφο και φιλόξενο Θερμαϊκό. Ο ευτροφισμός είναι ένα φαινόμενο που οφείλεται στα καλοταΐσμένα φύκια. Τα φυτοφάρμακα που χρησιμοποιούμε για να καλλιεργήσουμε τα χόρτα, για να ταΐσουμε τα ερίφια, για να τα φάμε εμείς και τα παιδιά μας, τρέφουν τα φύκια κι αυτά αυγατίζουν και, καθώς καλύπτουν όλην την επιφάνεια της θάλασσας, ξεκινούν τις αναερόβιες αντιδράσεις που παράγουν υδρόθειο και μεθάνιο. Τότε βρομάει ο τόπος όλος. Ο διάχυτος ερωτισμός της πόλης χάνεται μέσα στη μπόχα και τη δυσοσμία. Τέσσερα χρόνια πριν, Απρίλη μήνα και πάλι, έντρομοι οι κάτοικοι από τη μπόχα, φοβήθηκαν για διαρροή αερίου και ειδοποιούσαν τις αρχές από τη μια άκρη της πόλης μέχρι την άλλη. Και οι αρχές τρέχοντας πάνω κάτω έλεγχαν τα φρεάτια να βρουν τη βλάβη στους αγωγούς, μην πάθουμε τα χειρότερα. Μετά από κάποιες μέρες διαπιστώθηκε πως για όλα... φταίει το πλαγκτόν! Βρομούσε η πόλη για βδομάδες, με αποτέλεσμα οι ερωτικοί περίπατοι με τα φλογερά ηλιοβασιλέματα στην παραλία να είναι μόνο είτε για τους πολύ συναχομένους είτε για εκείνους που, για κάποιον λόγο, έχουν περιορισμένες οσφρητικές ικανότητες.
Τώρα όμως είναι Μεγάλη Εβδομάδα και η πόλη είναι περίπου άδεια. Οπότε όποιος έχει απομείνει εδώ μπορεί να την απολαύσει, να την περπατήσει, να την χαρεί κι αν μείνει το βράδυ έξω μέχρι αργά να πιει και μια μπίρα στο Berlin και να ακούσει Lou Reed!
Εγώ προτίμησα να μη μείνω έξω μέχρι αργά, σήμερα. Άλλωστε είναι Μεγάλη Παρασκευή και το Berlin όπως και όλα τα άλλα μαγαζιά που παίζουν καλή ροκ δεν είναι ανοιχτά.
Έτσι, αφού περιδιάβηκα στην πόλη, παρατηρώντας και καταγράφοντας ιδέες, σκέψεις και συναισθήματα, επέστρεψα στο σπίτι και πήρα να διαβάσω λίγο από το βιβλίο του Roy Sorensen "Μια σύντομη ιστορία του παραδόξου. Η φιλοσοφία και οι λαβύρινθοι του νου", εκδόσεις ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑ, που κάποια μέρα θέλω να το μελετήσω διεξοδικά, αλλά - εδώ και κάτι χρόνια - μόνο ευκαιριακά το διαβάζω. Μια προηγούμενη φορά που το είχα ανοίξει, πάλι σε παρόμοια περίπτωση, διάβασα ένα κεφάλαιο για τον Καντ. Μου είχε κάνει φοβερή εντύπωση όταν έμαθα ότι ο φιλόσοφος στις ιδέες του οποίου στηρίζεται σε μεγάλο βαθμό η ηθική του καθήκοντος και της συγκείμενης ενοχής, που χαρακτηρίζει την εποχή μας, δυσανασχετούσε απέναντι στις σεξουαλικές σχέσεις, ακόμα και εντός του γάμου. (σελ. 342)
Αν είχε ζήσει λίγο καιρό στη Θεσσαλονίκη ο Καντ, πώς θα είχε επηρεαστεί ο Καθαρός Λόγος από τον ερωτισμό της πόλης; Κι αν είχε επηρεαστεί θα είχε μήπως βάλει νερό στο κρασί του και μήπως τότε θα ήταν αυτό το καθηκοντολογικό μας υποσυνείδητο λιγάκι πιο επικούρειο; Ποιος ξέρει.. Από την άλλη όμως, αν ο Καντ ερχόταν στην πόλη μας σε περίοδο που αυγατίζουν τα φύκια, τότε η δυσοσμία μπορεί να του ενέπνεε μια ακόμη αυστηρότερη ηθική φιλοσοφία, που αν αποτελούσε βάση για τον πολιτισμό μας, ίσως να πεθαίναμε από τύψεις κι ενοχές ακόμη και για τα άπλυτα πιάτα στον νεροχύτη της κουζίνας. Ποιος ξέρει...
Σήμερα δεν διάβασα για τον Καντ.
Μου κέντρισε το ενδιαφέρον το 18ο κεφάλαιο με τίτλο: "Οι παμφάγες ιδέες του Χιουμ".
Δεν ξέρω αν το όνομα του φιλοσόφου ή το επίθετο "παμφάγες" τράβηξε περισσότερο το ενδιαφέρον μου και δεν έχει καμία σημασία. Σίγουρα όμως μετά από τις παρατηρήσεις που έκανα το πρωί στην πόλη και τις εμπειρίες που βίωσα, ο απογευματινός μου καφές θα ταίριαζε καλύτερα με έναν πρόδρομο του εμπειρισμού.
Από τη δεύτερη κιόλας σελίδα φάνηκε πως το ένστικτό μου είχε κάνει μιαν απολύτως σωστή επιλογή. Τα ερίφια που παρατηρούσα το πρωί βρέθηκαν πάλι μπροστά μου να σφαγιάζονται στο πιάτο, ως φιλοσοφικό παράδειγμα αιτίου-αιτιατού. Αντιγράφω το απόσπασμα:
"Στρέφοντας την προσοχή μας στο κύριο πιάτο της φύσης, δεν μπορούμε να δικαιολογήσουμε την πεποίθηση ότι το μαχαίρι εξαναγκάζει τη σάρκα να χωριστεί από το μηριαίο οστούν του αρνιού. Μπορούμε να παρατηρήσουμε μόνο αμοιβαίες σχέσεις, ποτέ τη σχέση αιτίου και αιτιατού. Δεν μπορούμε να παρατηρήσουμε ούτε το μέλλον. Άρα δεν έχουμε βάση για να πιστεύουμε ότι το μέλλον θα μοιάζει με το παρελθόν".
Κι αυτή είναι η κεντρική του θέση, που αντιπαρατίθεται στον Καντ και στους ορθολογιστές οι οποίοι διατείνονται ότι ο Καθαρός Λόγος μπορεί να καταδεικνύει ουσιώδη γεγονότα που αφορούν τον κόσμο. Λάθος! Ο εμπειρισμός είναι που θέτει τα όρια. Ο Χιουμ θεωρούσε ότι η λογική προσφέρει σχεδόν μηδενική υποστήριξη στον κοινό νου και λιγότερο από μηδενική υποστήριξη στη θρησκεία.
"Ο Καθαρός Λόγος, μπορεί να μας λέει μόνο τι έπεται από τι", γράφει στη σελίδα 304.
Όμως, κι αυτό ακόμη το (φαινομενικά) απλό θέμα της αλληλουχίας σήμερα πολύ αμφιβάλω αν είμαι σε θέση να το διακρίνω. Δεν ξέρω να πω με βεβαιότητα τι προηγείται και τι έπεται...
Μια πάει και κρεμιέται απ' το τσιγκέλι, σαν τα ερίφια που το πρωί με κοίταζαν με τρομαγμένο βλέμμα.
Μετά μου γνέφει απ' το Berlin.. Ο Απρίλης με εμπαίζει, με γελά... Μια αμφιβολία μου γεννά. Μήπως η άνοιξη αυτή δεν ήταν παρά ένα ψέμα!?
-----------------------------------------------------------
Το βρήκα! Την επόμενη φορά, που θα πιάσω στα χέρια μου το βιβλίο,
θα διαβάσω το κεφάλαιο με τον Ράσελ, που υπήρξε μετρ στην αμφισβήτηση
και στην αμφιβολία.
Μέχρι τότε σας εύχομαι: Καλή Ανάσταση! Καλό Πάσχα! Με ΑΓΑΠΗ και υγεία!
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου