ΓΑΛΛΟΣ Ή ΕΛΒΕΤΟΣ;

"Μήπως, μέσα στο άπειρο των αριθμών, είναι δυσκολότερο να ερευνά κανείς ιδιότητες δεδομένων αριθμών από το να τις καθορίζει πρώτα και μετά να ψάχνει ποιοι τις πληρούν;"

Είναι μια ερώτηση που μου έκανε ένας φίλος, πριν από ενάμισυ μήνα περίπου και έγινε αφορμή να αρχίσω να αναρωτιέμαι με τη σειρά μου τι είναι στ' αλήθεια ευκολότερο και τι δυσκολότερο. Και επειδή με κάτι τέτοιες ερωτήσεις ενθουσιάζομαι, κατέφυγα στα διάφορα βιβλία που στοιβάζονται μαζεύοντας σκόνη στα ράφια μου κι αποφάσισα να τα ξεσκονίσω γυρεύοντας μια κάποια απάντηση. Απάντηση ακόμη δεν έχω, αλλά με κάποια από τα αποσπάσματα που διαβάζω ενθουσιάζομαι τόσο που θέλω οπωσδήποτε να τα μοιραστώ. Και γι' αυτό τα αναρτώ! Όπως και το ακόλουθο από το βιβλίο το Albert Jacquard, "Η ΕΠΙΓΝΩΣΗ ΤΩΝ ΟΡΙΩΝ", εκδόσεις "κάτοπτρο" 1994, το οποίο μάλιστα σκοπεύω να το αναρτήσω σε δύο μέρη. Λέει ο Jacquard, στη σελίδα 63.

" Δεύτερος θάνατος της θεάς Τύχης.

Το τυχαίο υπάρχει, το έχουμε όλοι μας συναντήσει. Έστω και μόνο [...] στο διάσημο απόσπασμα του Δημόκριτου: "Ό,τι υπάρχει στο σύμπαν είναι καρπός τύχης και ανάγκης."
Το "τυχαίο" που παρουσιάζεται κατ' αυτόν τον τρόπο, διαδραματίζει ένα ρόλο σε όλα τα γεγονότα του σύμπαντός μας. Ακόμη κι όταν δεν είναι μόνο του, ο ρόλος του φαίνεται αποφασιστικός σε σχέση με όλους τους άλλους παράγοντες που είναι συγκεντρωμένοι στον όρο "αναγκαιότητα". Η χρήση αυτού του λεξιλογίου μάς φέρνει στο νου μια αρκετά απλοϊκή εικόνα για τις διεργασίες που εκτυλίσσονται μπροστά στα μάτια μας. Το σύμπαν γίνεται η σκηνή ενός θεάτρου όπου αναπτύσσονται δύο ομάδες χαρακτήρων.
Από τη μια πρόσωπα αγέλαστα, σοβαρά, υποταγμένα σε νόμους οι οποίοι αντιπροσωπεύουν τις δυνάμεις που ενεργούν (νόμος του Νεύτωνα για την έλξη ανάμεσα στις μάζες, νόμος του Coulomb για την άπωση ή την έλξη ανάμεσα στα ηλεκτρικά φορτία...[...]...) Ο ρόλος τους είναι πάντοτε ο ίδιος: με βάση τις τιμές των παραμέτρων που περιγράφουν την κατάσταση της πραγματικότητας τη χρονική στιγμή t, υπολογίζουν τις τιμές τους την επόμενη χρονική στιγμή t+1, χωρίς να κάνουν ποτέ το παραμικρό λάθος, με απόλυτη μαθηματική ακρίβεια."

Αυτές οι σκυθρωπές μορφές, σύμφωνα με τον Jacquard, αντιπροσωπεύουν την αιτιοκρατία.
Τα πάντα προβλέψιμα. Οι κινήσεις, οι μορφασμοί, τα βήματα. Δεν ξέρω γιατί μου φέρνει στο μυαλό την κλασική εικόνα από το "Μοντέρνοι καιροί" του Τσάρλιν Τσάπλιν! Και συνεχίζει:

"Από την άλλη, ένας αλλόκοτος, χωρατατζής, αυθάδης χαρακτήρας μη έχοντας, κατά τα φαινόμενα, συνείδηση της σοβαρότητας των πραγμάτων έρχεται να καταστρέψει εν μέρει την όμορφη τάξη των αιτίων και των αποτελεσμάτων. Από τη μια μεριά η επιμονή, από την άλλη το καπρίτσιο, από τη μια ο νόμος από την άλλη η αναρχία. Η τάξη αφήνει, πολύ απρόθυμα μια θέση στην αταξία.
Τον πραγματικό κόσμο τον αντιλαμβανόμαστε σαν μια ελβετική πόλη της οποίας οι κάτοικοι πασχίζουν να διατηρήσουν το καθετί καθαρό και σε τάξη, ενώ μερικοί Γάλλοι σπέρνουν το χάος, απορρυθμίζουν τους ωραίους μηχανισμούς, προκαλούν σύγχιση και αναστάτωση."

Θα μπορούσαμε βέβαια να το εξελληνικεύσουμε αντικαθιστώντας τη λέξη "Γάλλοι" με τη λέξη "Έλληνες", αλλά δε θα άλλαζε το νόημα, από αυτό που με μια τόσο ωραία περιγραφή παρουσιάζει ο συγγραφέας. Από την άλλη, επειδή ο καθένας μας είναι ένα μέρος -μικρό έστω- του σύμπαντος, θα μπορούσε - ο καθένας από μας - υπό κλίμακα να θεωρήσουμε ότι αποτελεί αυτήν την ελβετική πόλη! Τι θα δήλωνε άραγε, σε μια τέτοια περίπτωση, αν του ζητούσαν την εθνική του ταυτότητα; Γάλλος ή Ελβετός;
Ή, στο πιο θεατρικό, θα δήλωνε αγέλαστος και σοβαρός ή μήπως αλλόκοτος, χωρατατζής, αυθάδης χαρακτήρας; Θα μπορούσε άραγε ο ένας από τους δυο παραπάνω τύπους να έδινε από μόνος του μια ορθή απάντηση στην ερώτηση που μου έκανε ο καλός μου φίλος;