Η ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΟΥ ΡΩΤΑΕΙ

Η Αναστασία Γρηγοριάδου ρωτάει κι εγώ της απαντώ

Πώς έγινε η πρώτη γνωριμία και ξεκίνησαν οι δραστηριότητες της ομάδας Θαλής &Φίλοι στη Θεσσαλονίκη;

Με λίγα λόγια…

…είχα την τύχη και τη χαρά να συναντήσω, όλως τυχαίως, τον Απόστολο Δοξιάδη, κατά τη διάρκεια της διοργάνωσης της Διεθνούς Έκθεσης Βιβλίου, τον Μάιο του 2006, εδώ στην πόλη μας, τη Θεσσαλονίκη. Εκεί πληροφορήθηκα για τις δραστηριότητες του «Θαλής και Φίλοι», από την πλέον έγκυρη πηγή. (Είχα διαβάσει στον τύπο για το συνέδριο της Μυκόνου και γνώριζα ήδη την ύπαρξη και τη δράση αυτής της ομάδας). Οι δύο διοργανώσεις του «Θαλής και Φίλοι» που ήταν προγραμματισμένες για Ιούνιο ( «Παράλληλοι δρόμοι», στην Αθήνα) και Ιούλιο («Ιστορίες Αγνώστων»,στην Πάρο), μου φάνηκαν πολύ ενδιαφέρουσες και αποφάσισα να τις παρακολουθήσω, πράγμα που έγινε. Η πρόταση της ομάδας προς τους εκπαιδευτικούς για δημιουργία, σε εθελοντική βάση, λεσχών ανάγνωσης μαθηματικής λογοτεχνίας, ήταν μια καταπληκτική, κατά τη γνώμη μου, ιδέα που έπρεπε να υλοποιηθεί και στην πόλη μας….

Αυτήν την στιγμή ποιες δράσεις της ομάδας πραγματοποιούνται;

Αυτή τη στιγμή λειτουργούν εφτά λέσχες στη Θεσσαλονίκη, έξι σε σχολεία και μια στο Βαφοπούλειο Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Θεσσαλονίκης και παράλληλα πραγματοποιείται ένας κύκλος ομιλιών, μία περίπου ομιλία το μήνα στο Κέντρο Ιστορίας Θεσσαλονίκης. Οι ομιλίες απευθύνονται τόσο στους καθηγητές, όσο και στο ευρύτερο κοινό και αντλούν τα θέματά τους κυρίως από τα μαθηματικά, αλλά τα παρουσιάζουν με «αφηγηματικό» τρόπο κατανοητό και στον μη ειδικό.

πώς λειτουργεί μια λέσχη ανάγνωσης; Ειδικά η λέσχη στο Βαφοπούλειο πώς λειτουργεί;

Θα απαντήσω με τα λόγια του Απόστολου Δοξιάδη, όπως τα άκουσα στο εργαστήρι της Πάρου. «Οι Λέσχες Ανάγνωσης του «Θαλής και φίλοι»

Λειτουργούν σε σχολεία, αποτελούνται κυρίως από μαθητές

Φτιάχνονται / συντονίζονται από καθηγητές

Έχουν θεματική έμφαση στα μαθηματικά και τις επιστήμες μέσω των παραμαθηματικών και επίσης

Η Λέσχη Ανάγνωσης είναι θεσμός ελεύθερος

και ανοικτός.»

αυτό το τελευταίο σημαίνει πως κάθε λέσχη διαμορφώνει τους κανόνες λειτουργίας που την εξυπηρετούν καλύτερα…

Η λέσχη στο Βαφοπούλειο απευθύνεται σε μαθητές Γυμνασίου, οι οποίοι για κάθε συνάντηση οφείλουν να έχουν διαβάσει 10-30 σελίδες από το βιβλίο που επεξεργαζόμαστε, «Τα καταραμένα Μαθηματικά» του Κάρλο Φραμπέτι. Στη μιάμιση ώρα που διαρκεί η συνάντηση γίνεται συζήτηση για θέματα αμιγώς μαθηματικά ή ιστορικά ή φιλολογικά. Υπάρχει ένα πρόγραμμα, αλλά η ομάδα είναι οργανική με την έννοια της μεταβολής και της εξέλιξης, έτσι η συζήτηση ενίοτε διαμορφώνεται από τα ενδιαφέροντα, τις προτάσεις αλλά και τις απαιτήσεις των ίδιων των παιδιών. Το αποτέλεσμα είναι να φεύγουμε όλοι με την αίσθηση πως μάθαμε, επικοινωνήσαμε, ψυχαγωγηθήκαμε και δε βλέπουμε την ώρα να ξαναβρεθούμε…

Για τις λέσχες ανάγνωσης απευθύνθηκες σε σχολεία; Πώς αντέδρασαν οι καθηγητές;

Η αλήθεια είναι πως για να ενημερώσω τους συναδέλφους στα σχολεία, τον προηγούμενο Σεπτέμβρη επιμελήθηκα ένα φυλλάδιο, όπου, αφού εν συντομία περιέγραψα την εμπειρία μου από το εργαστήρι της Πάρου, για να δώσω ένα δείγμα για το πώς λειτουργεί μια λέσχη παρουσίασα μια υποθετική επεξεργασία του βιβλίου «ο θείος Πέτρος και η εικασία του Γκόλνμπαχ» του Α. Δοξιάδη, αλλά από τον υπέρμετρο ζήλο μου φαίνεται πως το «φόρτωσα» πολύ το θέμα με αποτέλεσμα να λειτουργήσει αποτρεπτικά.

Ωστόσο κάποιοι ανταποκρίθηκαν και όσο γνωστοποιείται η ύπαρξη και η δράση της ομάδας «Θαλής και Φίλοι» εκδηλώνεται περισσότερο ενδιαφέρον.

Τα παιδιά ανταποκρίθηκαν; Οι λέσχες λειτουργούν ήδη σε διάφορα και διαφορετικά σχολεία. Τι γίνεται;

Τα παιδιά ανταποκρίνονται σε κάτι όταν κεντρίζονται τα ενδιαφέροντά τους. Η συμμετοχή τους στις λέσχες, αλλά και οι προσωπικές τους μαρτυρίες δείχνουν πως τέτοιου είδους δραστηριότητες αντιμετωπίζονται με ενδιαφέρον από την πλευρά τους.

Προθυμοποιούνται να βρουν υλικό για όποιο θέμα του βιβλίου ή της συζήτησης τα «εντυπωσιάζει». Ετοιμάζουν μόνα τους μια εργασία και την παρουσιάζουν, χωρίς να τους το επιβάλλει κανείς. Νομίζω πως αυτό τα λέει όλα.

Απαραίτητη προϋπόθεση για να μπεις σε μία λέσχη ανάγνωσης είναι να έχεις μια ιδιαίτερα καλή σχέση με τα μαθηματικά, να ασχολείσαι πολύ με αυτά; Με κριτήριο την αγάπη τους στα μαθηματικά, σας συναντούν όσοι έρχονται;

Πολλές φορές ο φόβος προς τα μαθηματικά είναι που φέρνει κάποιον στη λέσχη. Ο όρος «μαθηματική λογοτεχνία» λειτουργεί αμφίπλευρα. Κάποιος που αγαπάει τα μαθηματικά εστιάζει στην πρώτη λέξη, κάποιος που δεν τα αγαπάει προτιμά τη δεύτερη. Όπως και να έχει στο τέλος λειτουργεί.

Όχι δεν είναι απαραίτητη προϋπόθεση η καλή σχέση με τα μαθηματικά, για να παρακολουθήσει κανείς μια λέσχη ανάγνωσης μαθηματικής λογοτεχνίας, το αποτέλεσμα όμως είναι να βελτιωθεί πολύ η όποια σχέση του με τα μαθηματικά, κάτι που είναι ιδιαίτερα εμφανές στην αλλαγή στάσης των συντονιστών φιλολόγων . Οι περισσότεροι δηλώνουν γοητευμένοι με όσα ακούν και μαθαίνουν...Αν δεν το τόνισα πριν, το λέω τώρα: μέσα από αυτή τη δραστηριότητα μαθαίνουμε κι εμείς πράγματα, που δεν είχαμε στο παρελθόν την ευκαιρία να τα προσεγγίσουμε με αυτόν τον ιδιαίτερο τρόπο.

Τα μαθηματικά στο σχολείο για πολλούς ήταν το δύσκολο, δυσνόητο και στριμμένο μάθημα. Τι πήγε ή τι πάει ακόμα στραβά και υπάρχει αυτή η εντύπωση;

Από ότι βλέπω στο σχολείο, τα μαθηματικά παραμένουν το δύσκολο, δυσνόητο και στριμμένο μάθημα…Τι πάει στραβά; Είναι ένα ερώτημα που απασχολεί τους ειδικούς διεθνώς. Η προσωπική μου άποψη ή τουλάχιστον ο λόγος που εγώ τα έβρισκα δύσκολα ως μαθήτρια-άσχετα αν με γοήτευαν και επέλεξα να τα σπουδάσω-είναι η υψηλού βαθμού αφαίρεση που απαιτούν και ο άκρως φορμαλιστικός τρόπος διδασκαλίας τους. Οι μαθηματικές έννοιες στη σχολική τάξη ξεπηδάνε από το πουθενά και καταλήγουν στο πουθενά, αφού δε συνδέονται με τίποτε. Αυτό σε μεγάλο βαθμό συνεχίζεται και στο πανεπιστήμιο-στην εποχή μου τουλάχιστον, ελπίζω να έχει αλλάξει κάπως.

Ήδη σε σχολεία της Φιλανδίας γίνεται ένα πειραματικό πρόγραμμα διδασκαλίας των μαθηματικών εννοιών ενταγμένων στο ιστορικό-κοινωνικό τους πλαίσιο. Και στη χώρα μας γίνονται προτάσεις για διαθεματικές προσεγγίσεις. Εύχομαι αυτές οι προσπάθειες να τελεσφορήσουν.

Τι σχέση έχουν η λογοτεχνία με τα μαθηματικά;

Το ερώτημα έχει αποτελέσει και συνεχίζει να αποτελεί θέμα πολλών ερευνών και εισηγήσεων ειδικών.

Ειδικός δεν είμαι, αλλά πιστεύω πως τόσο τα μαθηματικά όσο και η λογοτεχνία, ως πνευματικές δημιουργίες επηρεάζονται από όλες τις λοιπές πολιτισμικές εκφάνσεις της εποχής τους και αλληλοεπιδρούν μεταξύ τους. Άλλωστε πολλές φορές η λογοτεχνία αποτέλεσε εργαλείο στα χέρια μεγάλων μαθηματικών (Εuler, Kepler, κλπ), για να εξηγήσουν ή να παρουσιάσουν μαθηματικές έννοιες και θεωρίες. Αυτό συμβαίνει και σήμερα

Όπως και η λογοτεχνία αντλεί θέματα από τον γοητευτικό κόσμο των μαθηματικών και ειδικά στις μέρες μας σε πολύ μεγάλο βαθμό. Πιθανόν να το απαιτούν οι ανάγκες της εποχής μας

Τελικά, όλα είναι μαθηματικά; Ισχύει και αν ναι, τι σημαίνει;

Εξαρτάται πως το βλέπει κανείς. Αν υποθέσουμε ότι τα μαθηματικά είναι η επιστήμη της «μέτρησης», τότε και την ώρα που μαγειρεύουμε στην πραγματικότητα λύνουμε ασκήσεις μαθηματικών και την επιτυχία της λύσης τη γευόμαστε στο πιάτο. Το θέμα είναι πως είτε τη δεχόμαστε αυτή την άποψη είτε όχι οι μαθηματικές ιδέες, αν και εκπηγάζουν από κάποια δημιουργικά πνεύματα ως προϊόντα καθαρής επινόησης, αποδεικνύεται ότι είναι το κατάλληλο εργαλείο για την περιγραφή του φυσικού κόσμου και κατά συνέπεια για τη βελτίωση ποιότητας της ζωής μας.