Ο ΚΑΙΡΟΣ ΠΕΡΝΑ, ΤΟ LOGICOMIX ΕΡΧΕΤΑΙ!

Εδώ κι αρκετό καιρό έχω αναλάβει την υποχρέωση να κάνω προτάσεις για δραστηριότητες σε σχολική λέσχη ανάγνωσης, όπου θα διαβαστεί το LOGICOMIX, το τελευταίο βιβλίο του Απόστολου Δοξιάδη, σε συνεργασία με τον Χρίστο Παπαδημητρίου, σε σκίτσο Αλέκου Παπαδάτου και χρώμα Anni Di Donna, που κυκλοφόρησε στα ελληνικά τον Οκτώβρη του 2008, από τις εκδόσεις ΙΚΑΡΟΣ και θα κυκλοφορήσει σύντομα, σε πολλές χώρες στο εξωτερικό.

Ο καιρός στο μεταξύ περνάει κι εγώ δε βρίσκω τρόπο να αρχίσω να μιλώ για ένα βιβλίο, για το οποίο έχουν μιλήσει ήδη όλοι ή σχεδόν όλοι όσοι ασχολούνται με το βιβλίο, επαγγελματικά ή ερασιτεχνικά. Από την άλλη οι δημιουργοί του έχουν πει με κάθε λεπτομέρεια σε συνεντεύξεις , αλλά και στα making off, που υπάρχουν στο http://www.logicomix.com, τι τους οδήγησε στη σύλληψη της ιδέας για τη συγγραφή του βιβλίου, τι τους δυσκόλεψε στην υλοποίησή της, τι τους ικανοποίησε περισσότερο, σε ποια σημεία διαφώνησαν μεταξύ τους, ακόμη και τι ένιωσαν και συνεχίζουν να νιώθουν μετά την ολοκλήρωση του έργου τους. Προχθές μάλιστα διάβασα συμπτωματικά μια σχετική συνέντευξη του Αλέκου Παπαδάτου, όπου μεταξύ των άλλων στην ερώτηση «Πώς βλέπεις τα πράγματα μετά το Logicomix», απάντησε: «Είμαι ακόμα σε κατάσταση αφασίας, πέντε μήνες από τη λήξη του project. Θέλω να κάνω εκατομμύρια πράγματα αλλά το σοκ ήτανε πολύ μεγαλύτερο από ότι νόμιζα. Σαν τυφλοπόντικας αισθάνομαι, που βγήκε στο φως ύστερα από πέντε χρόνια κάτω από τη γη. ΄Η σαν τον Ραντανπλάν, που είπε κάτι έξυπνο τελικά, αλλά αυτό τον κούρασε τόσο πολύ που λιποθύμησε!» Ολόκληρη η συνέντευξη υπάρχει στο: http://alecospapadatos.blogspot.com/ και παρέθεσα αυτό το απόσπασμα, γιατί δείχνει την υπερπροσπάθεια που καταβάλει ένας δημιουργός ενός τέτοιου βιβλίου, το οποίο περιγράφει την υπερπροσπάθεια που έχουν καταβάλει οι ήρωες της περιπέτειας που αφηγείται το βιβλίο, της περιπέτειας, δηλαδή που βιώνουν οι ήρωες προσπαθώντας να θεμελιώσουν τη Λογική ως επιστήμη, πάνω σε μια γλώσσα απόλυτης αυστηρότητας, που θα είναι επί πλέον ικανή να δίνει απαντήσεις σε όλα τα θέματα της ζωής και του κόσμου!

Αν το δούμε κάπως σχηματικά αυτό θα διαπιστώσουμε ότι υπάρχουν τρεις ή μάλλον τέσσερις ιστορίες αναζήτησης, ιστορίες δηλαδή που ξετυλίγονται προχωρώντας από ερώτημα σε ερώτημα και περιέχονται η μια μέσα στην άλλη. Ενίοτε οι αναζητήσεις αυτές συγκλίνουν και διασταυρώνονται πάνω σε κοινά ερωτήματα, γιατί τι άλλο είναι μια αναζήτηση, αν όχι ερωτήματα που κυοφορούν ερωτήματα κι αυτά με τη σειρά τους κυοφορούν καινούρια ερωτήματα;

Η αυλαία ανοίγει με τους συγγραφείς του βιβλίου, και πιο συγκεκριμένα με τον Απόστολο Δοξιάδη που αυτοπαρουσιάζεται και μας προετοιμάζει σχετικά με το τι θα ακολουθήσει, μέσα από τις όμορφες εικόνες που γεμάτες χρώματα και κίνηση αφηγούνται μαζί με το σενάριο την ιστορία της θεμελίωσης και τις ιστορίες των ηρώων της. Παραθέτω τον σχολιασμό που έκανε ο φίλος μου Δ., όταν τον ρώτησα πως του φάνηκε το Logicomix:

«Το Logicomix έχει νομίζω μια ισορροπία στο συγκεκριμένο θέμα. Η εικονογράφηση, χωρίς να κυριαρχεί της αφήγησης, είναι σε μερικά σημεία πάρα πολύ ωραία, κάνει κι ένα ωραίο παιχνίδι με τα χρώματα αναλόγως της εποχής στην οποία αναφέρεται, η ιστορία κυλάει στρωτά, γενικά το διάβασα πολύ ευχάριστα. Η περιήγηση σε γνωστά μέρη της Αθήνας είναι γοητευτική, όπως και το απρόσμενο φινάλε και η σύνδεση με την Ορέστεια. Ευφυέστατη!

Για να σου πω όμως τελικά αυτό που μου έχει μείνει: Η αυτοαναφορικότητα! Ο τρόπος με τον οποίο αυτή δένει με την ιστορία, ειδικά επειδή το δέσιμο αυτό είναι κάτι που δεν φαντάζεται κανείς όταν το ξεκινάει. Υπάρχει ένα σχόλιο σε μία υποσημείωση (το βρήκα, σελ. 166), το οποίο, φυσικά, απευθύνεται άμεσα στον αναγνώστη, επιβεβαιώνοντας την αυτοαναφορικότητα του βιβλίου. Έτσι, όμως, ο ίδιος ο αναγνώστης, είτε το περιμένει είτε όχι, διαβάζοντας ένα αυτοαναφορικό σχόλιο που επιβεβαιώνει την αυτοαναφορικότητα του βιβλίου που το περιέχει, νιώθει να γίνεται κοινωνός της αυτοαναφορικότητας αυτής, σαν να βρίσκει τον εαυτό του να συμμετέχει στην ολοκλήρωση του σκοπού αυτού, την ίδια στιγμή μάλιστα που περιγράφεται το δράμα των ηρώων που παλεύουν με τα λογικά παράδοξα και την παράνοια! Το θεωρώ εξαιρετική ιδέα, είναι αυτό τελικά που μου έχει μείνει. Και ότι λόγω του Logicomix διάβασα το Tractatus.»

Νομίζω πως ακριβώς αυτή είναι η πρωτοτυπία και η δυναμική του Logicomix, πέρα από την (τετριμμένη) πρωτοτυπία, πως είναι δηλαδή ένα μυθιστόρημα, με δύσκολο θέμα, δοσμένο σε μορφή κόμικς, κάτι που έχει συζητηθεί πολύ κι έχει δημιουργήσει πολλές και διάφορες αντιδράσεις κι αρκετές διαφωνίες ως προς την ορθότητα και την επιτυχία του στόχου κλπ, όπως έγινε και στη δική μας λέσχη ανάγνωσης ενηλίκων, όταν το διαβάσαμε κι όπως, υποθέτω, θα έγινε και σε πολλές άλλες λέσχες όπου ήδη διαβάστηκε το βιβλίο. Η πρωτοτυπία του, λοιπόν, για μένα είναι ακριβώς αυτή που περιγράφει ο φίλος μου Δ, πως το Logicomix σε βάζει να συμμετέχεις στη δράση και να κοινωνείς την αυτοαναφορικότητά του, καθώς γίνεσαι μέλος της ομάδας των δημιουργών του, των Απόστολου, Χρίστου, Αλέκου, Anni και Αν, είτε καθώς ακολουθείς τον Ράσελ, στις επισκέψεις του στον Φρέγκε, στις συναντήσεις του με τον Βιτγκενστάιν, ακόμη και στην αντιπαράθεσή του με τους απομονωτιστές που παρακωλύουν την έναρξη της διάλεξης του με θέμα «Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΛΟΓΙΚΗΣ ΣΤΑ ΑΝΘΩΠΙΝΑ ΠΡΑΓΜΑΤΑ»! Σε βάζει από την αρχή σε μια διαδικασία αναζήτησης και προσπαθείς να αντιληφτείς τόσο το ρόλο της Λογικής, όσο και τη φύση της, όπως προσπαθείς, καθώς διαβάζεις σελίδα σελίδα, να οριοθετήσεις και τα ανθρώπινα, μέσα από τις ερωτήσεις που διατυπώνονται. Κι ίσως η δυναμική του προχωράει ακόμη παραπέρα και σε ωθεί σε μια πιο προσωπική αναζήτηση, καθώς σου ανοίγει φιλοσοφικά θέματα και υπαρξιακές αγωνίες που βιώνεις μαζί με τους ήρωες. Είναι σχεδόν αδύνατο να μη συμμετέχεις! Συμμετέχεις. Συμμετέχεις και συμμερίζεσαι εναγωνίως τα θέματα που θίγει ο Ράσελ, σχετικά με την αναζήτηση της αλήθειας , της δικής μας και των άλλων, για την οποία δεν υπάρχει τελικά βασιλική οδός και πώς να υπάρχει άλλωστε, «Αν ακόμη και στη Λογική και στα Μαθηματικά, στους τομείς της μέγιστης βεβαιότητας, δεν υπάρχει απόλυτη διασφάλιση, πώς γίνεται να τη βρούμε στο χάος των ανθρώπινων ζητημάτων;»

Με αυτή του την πρωτοτυπία και τη δυναμική το Logicomix, μπορεί να αποτελέσει το έναυσμα στα πλαίσια μιας σχολικής λέσχης ανάγνωσης, με διαδραστικές δραστηριότητες, καθώς εμπνέει, πέρα από συνεχή αναζήτηση, για παιχνίδια ρόλων και για δραματοποίηση.

Θα επιχειρήσω στη συνέχεια κάποιες προτάσεις για δραστηριότητες, αλλά θεωρώ πως αν κάποιος δώσει το βιβλίο σε μια ομάδα μαθητών, δημιουργώντας απλώς τις στοιχειώδεις συνθήκες ενασχόλησης με το θέμα, θα πάρει ως απάντηση έναν καταιγισμό ιδεών πρωτότυπων, δημιουργικών και φρέσκων με εκείνη τη δροσιά που αποπνέουν οι μαθητικές ιδέες, όταν κάτι τις ωθεί να ξεδιπλωθούν . (οι προτάσεις θα αναρτηθούν στο www.thalesandfriends.org, μαζί με όλες τις προτάσεις των άλλων συναδέλφων για τα υπόλοιπα βιβλία που θα παρουσιαστούν στο πενθήμερο εργαστήρι λεσχών ανάγνωσης, σύντομα μετά τη λήξη του πενθημέρου).

"ΤΙ ΓΥΡΕΥΩ ΡΩΤΩΝΤΑΣ;" Ή ΑΛΛΙΩΣ: ΤΙ ΤΑ ΘΕΣ ΤΙ ΤΑ ΓΥΡΕΥΕΙΣ;

Κάθε φορά που πιστεύω πως βρήκα μια ικανοποιητική απάντηση, η οποία θα μου δώσει μια λύση βολική, έρχεται αμέσως η επόμενη, καταλυτική, ερώτηση και προκαλεί αναστάτωση, ενίοτε και σύγχυση.. Κι επειδή, τελικά, τα ερωτήματα είναι, κατά πως φαίνεται, αυτά που καθορίζουν τα βήματα που κάνουμε, σκέφτηκα να ξεφυλλίσω το βιβλίο του Fernando Savater, "La preguntas de la vida", που κυκλοφορεί σε μετάφραση του Κυριάκου Φιλιππίδη, με τον τίτλο "ΟΙ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΤΗΣ ΖΩΗΣ", από τις εκδόσεις ΑΙΟΛΟΣ κι αίφνης, από την πρώτη κιόλας σελίδα που διάβασα μου φαίνεται πως άνοιξε ο ασκός του Αιόλου κι ορμήσαν πάνω μου κι ο πουνέντες και ο λεβάντες κι όλοι οι αέρηδες μαζί...
Ο Savater, που όπως λέγεται ανήκει σε εκείνη την κατηγορία των φιλοσόφων που προσπαθούν να διαλέγονται με τους πολλούς και τους απλούς ανθρώπους και δεν κλείνονται ερμητικά στον κύκλο των ειδικών, συζητώντας αποκλειστικά με τα μέλη της συντεχνίας τους, τα λέει ...φιλοσοφημένα, όπως, για παράδειγμα, στη σελίδα 51:

"Έχω, λοιπόν, πολλές απορίες γύρω από τη ζωή. Υπάρχει όμως μία που προηγείται και είναι θεμελιώδης: με ποιο τρόπο μπορώ ν' απαντήσω σ' αυτές, έστω και αποσπασματικά. Το πρωταρχικό ερώτημα είναι: πώς θα απαντήσω στα ερωτήματα της ζωής; Κι αν δεν μπορώ να δώσω απάντηση πειστική, πώς θα καταφέρω να τα κατανοήσω καλύτερα; Μερικές φορές το να κατανοείς καλύτερα το περιεχόμενο μιας ερώτησης αποτελεί σχεδόν, μια απάντηση. Ρωτώ για κάτι που δε γνωρίζω ακόμα, κάτι που ίσως δεν θα καταφέρω να μάθω ποτέ. Μερικές φορές μάλιστα δε γνωρίζω ακριβώς για τι πράγμα ρωτώ. Με δυο λόγια, η πρώτη-πρώτη ερώτηση στην οποία πρέπει να προσπαθήσω να απαντήσω είναι η εξής: πώς θα καταφέρω να μάθω αυτό που δε γνωρίζω; Ή, ίσως: πώς μπορώ να μάθω τι είναι αυτό που θέλω να μάθω; Τι γυρεύω ρωτώντας; Από που μπορώ να αντλήσω κάποια λίγο-πολύ έγκυρη απάντηση;"

Άντε τώρα, έτσι όπως το θέτει ολόκληρος Savater, να τολμήσω εγώ να διατυπώσω ερώτηση!
Αν θα πρέπει, προτού διατυπώσω την ερώτησή μου, να απαντήσω στο "τι είναι αυτό που θέλω να μάθω;" και που, επιπλέον, δε το ρωτώ χάριν κουβέντας, αλλά το ρωτώ επειδή πραγματικά θέλω να μάθω τι είναι αυτό που θέλω να μάθω...δε νομίζω πως θα τολμήσω να κάνω καμιά ερώτηση, ούτε ψιθυριστά. Θα την αφήσω εκεί μετέωρη μεταξύ του μιλημένου και του αμίλητου, να στοιχειώνει... Ναι, καλύτερα έτσι παρά να πάρω καμιά απάντηση που δε θα ήθελα ποτέ να ακούσω. Πώς να ξέρω τι είναι αυτό που θέλω να μάθω αν πρώτα δεν το μάθω? Κι αν το μάθω και δεν είναι τελικά αυτό που ήθελα, αλλά κάτι άλλο που δεν θέλω καθόλου να το ξέρω κι απλά δε χωρούσε στο νου μου πριν το μάθω, αφού στο νου μου χωράνε μόνο αυτά που ξέρω ή που νομίζω ότι ξέρω...
Ευτυχώς, ο Savater, μετά τον πρόλογό του που με ανησύχησε αρκετά, συνεχίζει διευκρινίζοντας:

" Αρχίζοντας, πρέπει να πούμε ότι μια ερώτηση δεν γεννιέται ποτέ από την απόλυτη άγνοια. Αν δεν γνώριζα τίποτα, ή, τουλάχιστον, δεν πίστευα ότι γνωρίζω κάτι, δεν θα ήμουν σε θέση να κάνω ερωτήσεις. Ρωτώ ξεκινώντας απ΄αυτό που γνωρίζω ή πιστεύω ότι γνωρίζω, επειδή μου φαίνεται ανεπαρκές ή αμφίβολο. ...[...]... Για ό,τι δεν γνωρίζω απολύτως τίποτα δε μπορώ ούτε να έχω απορίες ούτε να κάνω ερωτήσεις."

Άρα και η περιέργεια και η αμφιβολία έχουν ως βάση τους τη γνώση κι αυτό είναι κάπως παρήγορο, όσο παρήγορος μπορεί να είναι και ο ασκός του Αιόλου, στα χέρια του Οδυσσέα. Ο Οδυσσέας, πολυμήχανος ον, είχε αφήσει τους ναύτες να του κλέψουν τον ασκό κι όταν αυτοί, ωθούμενοι από την περιέργεια, τον άνοιξαν οι αέρηδες, που ξεχύθηκαν έξω, με μιας τους αποπροσανατόλισαν και τους καραβοτσάκισαν. Έτσι ο ραδιούργος, ο Οδυσσέας, και άμοιρος ευθυνών ήταν, αλλά και το ταξίδι του κατάφερε για μιαν ακόμη φορά να το μακροημερεύσει, κερδίζοντας πολύτιμο χρόνο, για να 'χει να αναρωτηθεί: "τελικά, θέλω ή δε θέλω να φτάσω μια μέρα στην Ιθάκη;". Όμως είμαι σχεδόν βέβαιη πως το ερώτημα που περισσότερο από όλα τον απασχολούσε ήταν τούτο: " Από που μπορώ να αντλήσω κάποια λίγο-πολύ έγκυρη απάντηση στο ερώτημα: "τι γυρεύω ρωτώντας;";"

Οδυσσέα, τι τα θες τι τα γυρεύεις !

ΣΤΟΝ ΑΠΟΗΧΟ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΟΥ ΠΑΝΗΓΥΡΙΟΥ

λίγα λόγια για όσους δεν ήταν εκεί, ενώ θα ήθελαν να είναι

Πριν πω ο,τιδήποτε άλλο, πιστεύω πως πρέπει να σταθώ στο "μαθηματικό πανηγύρι", εννοιολογικά, γιατί αναμφιβόλως είναι αξιοπερίεργο πως δυο λέξεις όπως το πανηγύρι από τη μια, που πάει να πει ομαδική και βαβουριάρικη χαρά, και τα μαθηματικά από την άλλη, αυτό το άντρο της αυστηρότητας, μπορούν να συνυπάρχουν στο ίδιο ονοματικό σύνολο! Την πρώτη φορά που το άκουσα, τέσσερα χρόνια πριν, να το προτείνει ως ιδέα ο ένας εκ των δημιουργών της ομάδας Θ+Φ, απόρησα κι εγώ, όπως απορούν και πολλοί που το ακούν για πρώτη φορά σήμερα.

Τι είναι το "μαθηματικό πανηγύρι";

Είναι ένα διήμερο πανηγύρι που διοργανώνει η ομάδα Θ+Φ, όπου καλεί να πάρουν μέρος όλες οι μαθητικές ομάδες, οι οποίες λειτούργησαν λέσχη ανάγνωσης στο σχολείο τους. Οι ομάδες των μαθητών έρχονται για να δείξουν τι έκαναν ή τι έμαθαν ή να μη δείξουν τίποτε και απλά να παρακολουθήσουν τις άλλες ομάδες και να πάρουν ιδέες ή να ακούσουν μόνο τις -ειδικές για μαθητές- ομιλίες ή να παίξουν στο παιχνίδι γνώσεων από τον ευρύτερο χώρο των μαθηματικών ή -που είναι και το καλύτερο- να κάνουν όλα τα παραπάνω και να περάσουν όμορφα! Αυτό το τελευταίο, πιστεύω, έγινε το προηγούμενο Σαββατοκύριακο, στο Κέντρο Διάδοσης Επιστημών και Μουσείο Τεχνολογίας, στη Θεσσαλονίκη, όπου πραγματοποιήθηκε το 3ο Μαθηματικό Πανηγύρι με τη συμμετοχή δεκατεσσάρων ομάδων οι οποίες "τα έκαναν όλα και πέρασαν όμορφα"

Μαθητές Γυμνασίων και Λυκείων παρέλασαν μπροστά μας, κάποιοι ως πρίγκιπες των μαθηματικών, κάποιοι άλλοι ως ο καθηγητής Ριμπέιρο και ο φιλομαθής κι αμφισβητίας μαθητής του, Μανόλο, και κάποιοι μιμούμενοι απλά τον εαυτό τους ως αναγνώστες, μέλη μιας λέσχης ανάγνωσης ή μιας ομάδας επιχειρηματολογίας! Θαρρείτε πως είναι εύκολο να υποδύεται κανείς τον ίδιο του τον εαυτό μπροστά σε κόσμο και μάλιστα κόσμο πολύ, γνωστό και άγνωστο, ένα κοινό εκατό και πάνω ατόμων, άλλοι καθισμένοι κι άλλοι όρθιοι. Καθηγητές, παιδιά, γονείς, συγγενείς, φίλοι, αδέρφια μικρότερα, μωρά, μια μεγάλη παρέα και να μην ακούγεται άχνα, όταν το λόγο είχαν οι ομάδες! Πολύ χειροκρότημα, πολύ γέλιο, αλλά και πολύ μεγάλη συγκίνηση. Δάκρυα χαράς όχι μόνο μπροστά στη φαντασία, στη δημιουργία και στην πρωτοτυπία των παιδιών που -συχνά- μας άφησαν έκπληκτους, αλλά και μπροστά στην ομάδα ανάγνωσης των ενηλίκων, από το Σχολείο Δεύτερης Ευκαιρίας Θεσσαλονίκης, που μας έκανε όλους να ριγήσουμε, γιατί αλλιώς είναι να ακούς και να βλέπεις ένα μαθητή να χαίρεται μπροστά στη διαδικασία της μάθησης (όχι πως κι αυτό είναι λίγο στις μέρες μας!)κι αλλιώς να βλέπεις έναν άνθρωπο που έχασε την πρώτη του ευκαιρία και το παλεύει τώρα με τη δεύτερη. Ήταν πραγματικά αξιέπαινοι. Όπως αξιέπαινοι ήταν και όλοι, μα θα πρέπει να γράψω ολόκληρη φυλλάδα για να χωρέσουν όλα τα σχολεία κι όλα τα συμβάντα και τα ποιήματα, ο Ρίτσος και ο Καλλίμαχος (Βερενίκης Κόμη), και άλλα των ίδιων των παιδιών όπως το "αλάνθαστο σύμπαν", και τραγούδια δικά τους, όπως το "ΣΥΝΑΡΤΗΣΗ ΖΩΗΣ"!!! Ηλεκτρική κιθάρα και ροκιές, αλλά και βιολοντσέλο και Ρεμπούτσικα!

Και πώς μπορεί κανείς να μείνει με τα μάτια στεγνά μπροστά σε όλα αυτά? Και πώς να μη σταθεί προσοχή μπροστά στις μαθήτριες και τον ένα μαθητή(!) που ταξίδεψαν νύχτα από το Σουφλί, για να' ρθουν να μας μιλήσουν για τη Σοφί Ζερμαίν?! Και πώς να μη χαμογελάσει φιλόξενα μπρος στην ομάδα που ήρθε από την Κύπρο ή τους κομοτιναίους, που μας ευαισθητοποίησαν, μιλώντας για άτομα με σύνδρομο down, όπως ο ήρωας του βιβλίου που διάβασαν! Και τώρα που είπα "ήρωας" θυμήθηκα έναν πραγματικό ήρωα, που ήρθε στο πανηγύρι, το Γιώργο, που σε πείσμα των φίλων του, που προτίμησαν να πάνε για μπάνιο, και καθόλου δεν τους αδικώ με τόση ζέστη που είχε, ο Γιώργος ήρθε στο πανηγύρι να εκπροσωπήσει επαξίως την ομάδα του! Α, ξέχασα τα φράκταλ, δύσκολο θέμα κι όμορφο, που μας τα παρουσίασαν κι αυτά, όπως ξέχασα κι άλλα πολλά, μα και να τα πω δε θα αλλάξει τίποτε, γιατί το πνεύμα του πανηγυριού και όλο του το κλίμα δε μεταφέρονται, μονάχα βιώνονται. Γι' αυτό όποιος θέλει να μάθει τι είναι το μαθηματικό πανηγύρι, πρέπει να έρθει στο επόμενο, του χρόνου. Κι εκεί τα παιδιά θα του αποδείξουν, όπως μας απέδειξαν κι εδώ πως το "μαθηματικό πανηγύρι" είναι και πανηγύρι, αφού όλοι μαζί χαρήκαμε και γελάσαμε και τραγουδήσαμε, μα και μαθηματικό είναι, όχι μόνο επειδή τα θέματα όλα ήταν εμπνευσμένα από τα μαθηματικά, μα κυρίως επειδή όλοι αυτοί οι άνθρωποι που βρεθήκαμε εκεί, με τις ιδιαιτερότητες μας και τις διαφορές και τις ομοιότητες, καταφέραμε να λειτουργήσουμε σαν ένα μεγάλο σμήνος πουλιών και μέσα σε όλη αυτή την πανηγυριώτικη βαβούρα να συντονιστούμε αρμονικά σαν εκκρεμές, που χτυπούσε στις καρδιές όλων μας ταυτόχρονα!

Και μήπως αυτό δεν είναι το ζητούμενο από μια τέτοια διοργάνωση?!

Να χτυπήσουν οι καρδιές και να αναδείξουν τις αναδυόμενες ιδιότητες, τόσο για μας όσο και για τους μαθητές μας! Με αυτήν την έννοια, νομίζω, τα καταφέραμε! Και του χρόνου.

ΓΑΛΛΟΣ Ή ΕΛΒΕΤΟΣ: ΤΕΛΙΚΑ ΕΧΟΥΝ ΤΟ ΙΔΙΟ ΚΑΘΕΣΤΩΣ

Και, όπως είχα πει από την αρχή, το πολύ ενδιαφέρον υποκεφάλαιο από το βιβλίο Η ΕΠΙΓΝΩΣΗ ΤΩΝ ΟΡΙΩΝ, του Albert Jacquard, θα το αναρτήσω σε δύο μέρη.
Μετά το "ΓΑΛΛΟΣ Ή ΕΛΒΕΤΟΣ" λοιπόν, που είναι η προηγούμενη ανάρτηση και έγινε με αφορμή το ερώτημα ενός φιλομαθούς και ιδιαίτερα οξυδερκούς νεαρού μου φίλου, προχωράω στην "ανάγνωση" του κεφαλαίου, για να δούμε ποια είναι και η θέση του συγγραφέα. Στο μεταξύ είχαμε -παρά το τραγικό συμβάν της δολοφονίας του αστυνομικού -το χρόνο να σκεφτούμε αν είμαστε Γάλλοι ή Ελβετοί ή Ελβετοί με ιδιαίτερη προτίμηση στα γαλλικά κρασιά ή Γάλλοι συλλέκτες ρολογιών ακριβείας κι ανακαλύψαμε διάφορες ιδιαιτερότητες, όπως κάποιες ανεξέλεγκετες βαλβίδες που λειτουργούν ενδεχομένως ως φίλτρα, κι άλλες τέτοιες λεπτές κρυφές ή και λιγότερο κρυφές πτυχές που χαρακτηρίζουν τον καθένα μας.

Περνάω στο βιβλίο, σελίδα 64, εκεί ακριβώς που σταμάτησα, εκεί δηλαδή που οι Γάλλοι προκαλούν σύγχιση και αναστάτωση στην εν πλήρει τάξη ελβετική πόλη.

"Στην αιτιοκρατία, την οποία επιβάλλει η αναγκαιότητα των δυνάμεων που δρουν από τη Μεγάλη Έκρηξη και μετά, αντιτίθεται το τυχαίο, που εισάγει το συμπτωματικό, το απρόοπτο, το αιφνίδιο. ...[...]... Όλα απορρέουν από το ανάκατο παιχνίδι των χαρακτήρων που ορίζουν τον κόσμο μας: μερικοί είναι συστηματικοί και οι πράξεις τους προβλέψιμες, ενώ άλλοι είναι ιδιότροποι, και οι παρεμβάσεις τους τυχαίες. Εντούτοις, όλοι έχουν το ίδιο καθεστώς.
Είναι δυνάμεις ανώτερες από εμάς, και πρέπει να υποτασσόμαστε σ' αυτές. Αφού το τυχαίο εκλαμβάνεται ως συντελεστής της δραματουργίας, υπάγεται τελικά στην ίδια κατηγορία με την αναγκαιότητα και αποτελεί μια από τις δύο όψεις της ειμαρμένης."

Τάδε έφη Albert Jacquard, κι εγώ, τηρώντας τον κανόνα που λέει: "ο καθένας κρατάει ό,τι θεωρεί προσφορότερο", από όλα αυτά κρατάω "το ανάκατο παιχνίδι των χαρακτήρων", και το "κάτω από το ίδιο καθεστώς"

ΓΑΛΛΟΣ Ή ΕΛΒΕΤΟΣ;

"Μήπως, μέσα στο άπειρο των αριθμών, είναι δυσκολότερο να ερευνά κανείς ιδιότητες δεδομένων αριθμών από το να τις καθορίζει πρώτα και μετά να ψάχνει ποιοι τις πληρούν;"

Είναι μια ερώτηση που μου έκανε ένας φίλος, πριν από ενάμισυ μήνα περίπου και έγινε αφορμή να αρχίσω να αναρωτιέμαι με τη σειρά μου τι είναι στ' αλήθεια ευκολότερο και τι δυσκολότερο. Και επειδή με κάτι τέτοιες ερωτήσεις ενθουσιάζομαι, κατέφυγα στα διάφορα βιβλία που στοιβάζονται μαζεύοντας σκόνη στα ράφια μου κι αποφάσισα να τα ξεσκονίσω γυρεύοντας μια κάποια απάντηση. Απάντηση ακόμη δεν έχω, αλλά με κάποια από τα αποσπάσματα που διαβάζω ενθουσιάζομαι τόσο που θέλω οπωσδήποτε να τα μοιραστώ. Και γι' αυτό τα αναρτώ! Όπως και το ακόλουθο από το βιβλίο το Albert Jacquard, "Η ΕΠΙΓΝΩΣΗ ΤΩΝ ΟΡΙΩΝ", εκδόσεις "κάτοπτρο" 1994, το οποίο μάλιστα σκοπεύω να το αναρτήσω σε δύο μέρη. Λέει ο Jacquard, στη σελίδα 63.

" Δεύτερος θάνατος της θεάς Τύχης.

Το τυχαίο υπάρχει, το έχουμε όλοι μας συναντήσει. Έστω και μόνο [...] στο διάσημο απόσπασμα του Δημόκριτου: "Ό,τι υπάρχει στο σύμπαν είναι καρπός τύχης και ανάγκης."
Το "τυχαίο" που παρουσιάζεται κατ' αυτόν τον τρόπο, διαδραματίζει ένα ρόλο σε όλα τα γεγονότα του σύμπαντός μας. Ακόμη κι όταν δεν είναι μόνο του, ο ρόλος του φαίνεται αποφασιστικός σε σχέση με όλους τους άλλους παράγοντες που είναι συγκεντρωμένοι στον όρο "αναγκαιότητα". Η χρήση αυτού του λεξιλογίου μάς φέρνει στο νου μια αρκετά απλοϊκή εικόνα για τις διεργασίες που εκτυλίσσονται μπροστά στα μάτια μας. Το σύμπαν γίνεται η σκηνή ενός θεάτρου όπου αναπτύσσονται δύο ομάδες χαρακτήρων.
Από τη μια πρόσωπα αγέλαστα, σοβαρά, υποταγμένα σε νόμους οι οποίοι αντιπροσωπεύουν τις δυνάμεις που ενεργούν (νόμος του Νεύτωνα για την έλξη ανάμεσα στις μάζες, νόμος του Coulomb για την άπωση ή την έλξη ανάμεσα στα ηλεκτρικά φορτία...[...]...) Ο ρόλος τους είναι πάντοτε ο ίδιος: με βάση τις τιμές των παραμέτρων που περιγράφουν την κατάσταση της πραγματικότητας τη χρονική στιγμή t, υπολογίζουν τις τιμές τους την επόμενη χρονική στιγμή t+1, χωρίς να κάνουν ποτέ το παραμικρό λάθος, με απόλυτη μαθηματική ακρίβεια."

Αυτές οι σκυθρωπές μορφές, σύμφωνα με τον Jacquard, αντιπροσωπεύουν την αιτιοκρατία.
Τα πάντα προβλέψιμα. Οι κινήσεις, οι μορφασμοί, τα βήματα. Δεν ξέρω γιατί μου φέρνει στο μυαλό την κλασική εικόνα από το "Μοντέρνοι καιροί" του Τσάρλιν Τσάπλιν! Και συνεχίζει:

"Από την άλλη, ένας αλλόκοτος, χωρατατζής, αυθάδης χαρακτήρας μη έχοντας, κατά τα φαινόμενα, συνείδηση της σοβαρότητας των πραγμάτων έρχεται να καταστρέψει εν μέρει την όμορφη τάξη των αιτίων και των αποτελεσμάτων. Από τη μια μεριά η επιμονή, από την άλλη το καπρίτσιο, από τη μια ο νόμος από την άλλη η αναρχία. Η τάξη αφήνει, πολύ απρόθυμα μια θέση στην αταξία.
Τον πραγματικό κόσμο τον αντιλαμβανόμαστε σαν μια ελβετική πόλη της οποίας οι κάτοικοι πασχίζουν να διατηρήσουν το καθετί καθαρό και σε τάξη, ενώ μερικοί Γάλλοι σπέρνουν το χάος, απορρυθμίζουν τους ωραίους μηχανισμούς, προκαλούν σύγχιση και αναστάτωση."

Θα μπορούσαμε βέβαια να το εξελληνικεύσουμε αντικαθιστώντας τη λέξη "Γάλλοι" με τη λέξη "Έλληνες", αλλά δε θα άλλαζε το νόημα, από αυτό που με μια τόσο ωραία περιγραφή παρουσιάζει ο συγγραφέας. Από την άλλη, επειδή ο καθένας μας είναι ένα μέρος -μικρό έστω- του σύμπαντος, θα μπορούσε - ο καθένας από μας - υπό κλίμακα να θεωρήσουμε ότι αποτελεί αυτήν την ελβετική πόλη! Τι θα δήλωνε άραγε, σε μια τέτοια περίπτωση, αν του ζητούσαν την εθνική του ταυτότητα; Γάλλος ή Ελβετός;
Ή, στο πιο θεατρικό, θα δήλωνε αγέλαστος και σοβαρός ή μήπως αλλόκοτος, χωρατατζής, αυθάδης χαρακτήρας; Θα μπορούσε άραγε ο ένας από τους δυο παραπάνω τύπους να έδινε από μόνος του μια ορθή απάντηση στην ερώτηση που μου έκανε ο καλός μου φίλος;

ΠΩΣ ΜΠΟΡΕΙ ΚΑΝΕΙΣ ΝΑ ΠΕΤΥΧΕΙ ΤΟ ΑΚΑΤΟΡΘΩΤΟ...

"ΕΠΙΧΕΙΡΩΝΤΑΣ ΤΟ ΑΚΑΤΟΡΘΩΤΟ

Το 1919, η γενική θεωρία της σχετικότητας του Άινσταϊν επιβεβαιώθηκε πανηγυρικά χάρη στις παρατηρήσεις του Έντιγκτον για τη βαρυτική εκτροπή του φωτός των αστεριών από τον ήλιο.

Τον ίδιο χρόνο, ο Άινσταϊν έλαβε μια εξαιρετική εργασία από τον Θίοντορ Καλούζα, ένα σχετικά άγνωστο Γερμανό μαθηματικό.

Ο Καλούζα είχε κάνει κάτι που έκαναν συχνά οι μαθηματικοί, αλλά μόνο περιστασιακά οι φυσικοί. Είχε πάρει γνωστά αποτελέσματα και τα είχε τοποθετήσει σε ένα νέο, υποθετικό περιβάλλον. Τα γνωστά αποτελέσματα στη συγκεκριμένη περίπτωση ήταν η γενική σχετικότητα του Άινσταϊν, και το υποθετικό περιβάλλον στο οποίο τα τοποθέτησε ήταν ένα σύμπαν που αποτελείται απο τέσσερις χωρικές (αντί για τις τρεις γνωστές σε μας) και μία χρονική διάσταση.

[....] η προσέγγιση του Καλούζα κυριολεκτικά πέτυχε το ακατόρθωτο. Όχι μόνο αυτή η υπόθεση οδήγησε στις εξισώσεις της γενικής σχετικότητας του Άινσταϊν, κάτι το οποίο δεν αποτέλεσε έκπληξη, αλλά και σε κάποιες άλλες εξισώσεις, τις εξισώσεις του Μάξγουελ, που περιγράφουν το ηλεκτρομαγνητικό πεδίο.

Κάθε τόσο, μια παράξενη υπόθεση οδηγεί σε κάτι εντελώς θαυμάσιο και απροσδόκητο."

σελίδα 234, στο "Πώς τα μαθηματικά εξηγούν τον κόσμο", του Τζέιμς Στάιν, εκδόσεις ΑΒΓΟ

Ο Καλούζα έκανε κάτι που συχνά κάνουν οι μαθηματικοί!

Θα έλεγα - και να με συγχωρείτε γι' αυτό - πως είναι και λίγοι μάγοι αυτοί οι άνθρωποι!!!

Πώς αλλιώς να εξηγήσει κανείς αυτό που κάνουν?!

Ο Καλούζα, γράφει ο Στάιν, πήρε "γνωστά αποτελέσματα" και τα τοποθέτησε σε ένα δικό του περιβάλλον. Θα μπορούσε, ίσως, να λέει: ο Καλούζα πήρε ένα κοκκαλάκι νυχτερίδας και το τοποθέτησε σε ζουμί απο βατράχια που έβραζε μέσα σε ένα μεγάλο καζάνι, και ξαφνικά...

Τόσο φανταστικό είναι και το περιβάλλον μέσα στο οποίο ο Καλούζα τοποθέτησε τα δεδομένα, που επέλεξε ανάμεσα από όλα τα γνωστά του δεδομένα! 

Συγκυρία; Το περιβάλλον βοήθησε τα συγκεκριμένα δεδομένα να καρποφορήσουν; Θα βοηθούσε άραγε το ίδιο αυτό περιβάλλον κάποια άλλα δεδομένα που θα κατέληγαν σε άλλα, αντιφατικά με αυτά, συμπεράσματα;

Τι έκανε ο Καλούζα; Τι είναι αυτό που κάνουν οι μαθηματικοί συχνά, ενώ οι φυσικοί μόνο περιστασιακά; Νομίζω πως αυτό που κάνουν οι "μαθημάγοι", συχνότερα από τους φυσικούς είναι... πως ονειρεύονται περισσότερο! Κι ενώ αυτοί ονειρεύονται "οι υποθέσεις" τους δουλεύουν και

κάθε τόσο μια παράξενη υπόθεση (ακόμη και του μη πραγματικού) οδηγεί σε κάτι εντελώς θαυμάσιο και απροσδόκητο!

Όμως ότι ισχύει στον μακρόκοσμο, αποδείχτηκε ότι τηρουμένων των αναλογιών ισχύει και στον μικρόκοσμο. Και ανάμεσα σ' αυτούς τους κόσμους, του απείρως μεγάλου και του απείρως μικρού, υπάρχει ο μεσόκοσμος, ο εαυτός, εσύ, εγώ... Εμείς!  Μπορούμε, παλεύοντας, να κάνουμε το ακατόρθωτο...κατορθωτό!

Η ΔΥΝΑΜΙΚΗ ΜΙΑΣ ΛΕΞΗΣ ΠΟΥ ΛΕΓΕΤΑΙ Ή ΠΟΥ ΔΕ ΛΕΓΕΤΑΙ...

"Στον ελληνικό κόσμο η λέξη είναι από μόνη της ένα γεγονός, ένα συμβάν. Το πρωταρχικό κείμενο με αυτή την έννοια είναι τα ομηρικά έπη, στα οποία συναντάμε αρκετές φορές την έκφραση "δεδομένων των έργων και των λόγων" ["'ή έπει...καί έργω" (Ιλιάδα Α΄, 395 ]: δεν είναι λοιπόν, ορατά μόνο τα συμβάντα αλλά και οι λέξεις επειδή είναι γεγονότα. Αυτή η φράση είναι τυπική στον Όμηρο, αλλά και μια μορφή αμφισημίας, με την έννοια ότι γεγονότα και λέξεις εννοούνται ως σύνολο της πραγματικότητας..."

Έτσι αρχίζει το 10ο κεφάλαιο με τίτλο "ΠΕΙΘΩ ΚΑΙ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ" του βιβλίο του, "Εμείς και οι Αρχαίοι", ο Λουτσιάνο Κάνφορα, καθηγητής κλασικής φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο του Μπάρι. Ο Κάνφορα αφού κάνει την ανάλογη ιστορική διαδρομή για το πέρασμα από τον προφορικό αυτοσχεδιαστικό στο γραπτό επεξεργασμένο λόγο και στο επάγγελμα του "λογογράφου" και φυσικά στον Λυσία, περιγράφει τα γνωρίσματα των διαφόρων ειδών λόγου όπως αυτά εξελίχτηκαν, ώσπου φτάνοντας στη ρητορική αναλύει τη θέση που εκφράζει ο Αριστοτέλης στη Ρητορική του για τους κοινούς τόπους, λέγοντας:

"...ο φιλόσοφος περιγράφει τη γνώμη ως το ισχυρό σημείο των επιχειρημάτων του ομιλητή. Ο Αριστοτέλης λέει ότι το κοινό χαίρεται για τις γνώμες, γιατί το ευχαριστεί να ακούει σε γενικευμένη μορφή αυτό που από την προσωπική του εμπειρία έχει πιθανόν προσλάβει. Οπότε, ο κοινός τόπος είναι το ισχυρό σημείο του επιχειρήματός, και συγχρόνως, η κατάληξη, η ισορροπία σύνθεσης της μέσης κατανόησης των ακροατών, όπως μορφοποιήθηκε μέσα από μια ορισμένη παιδεία και ορισμένες λογοτεχνικές γνώσεις..."

Και αρκετές σελίδες παρακάτω, στο 1ο κεφάλαιο με τίτλο "ΠΕΡΙ ΜΕΤΑΦΡΑΣΕΩΝ" του δεύτερου μέρους του βιβλίου του που φέρει τον τίτλο: "Σχολικά προβλήματα", όπου ισχυρίζεται πως μέσω της μετάφρασης καταλήγουμε αναπόφευκτα στο γενικό πρόβλημα του αποσπάσματος, της αποσπασματικότητας με την οποία ένας μακρινός κόσμος φτάνει ως εμάς, λέει:

"Είναι αποσπασματικός, τέλος, ο ίδιος ο ιστός ενός ολόκληρου κειμένου επειδή κάθε γλώσσα έχει τις σιωπές της, τις οποίες ο μεταφραστής με δικό του ρίσκο τις γεμίζει. "Οι σιωπές του κειμένου", χαρακτηριστικές κάθε γλώσσας, σύμφωνα με την πετυχημένη διατύπωση του Ortega y Gasset. "Κάθε γλώσσα" έγραφε ο Gasset "είναι μια διαφορετική εξίσωση ανάμεσα στην έκφραση και στις σιωπές. Κάθε λαός αποσιωπά ορισμένα πράγματα για να πει άλλα, γιατί είναι αδύνατον να τα πει όλα. Από εδώ πηγάζει η τεράστια δυσκολία της μετάφρασης που έγκειται στο να εκφράσεις σε μια γλώσσα ό,τι η άλλη επιχειρεί να αποσιωπήσει". Αυτό ισχύει πρωταρχικά για τα αρχαία κείμενα."...

Λέει ο Gasset: "ισχύει πρωταρχικά για τα αρχαία κείμενα.",
... και- ομολογουμένως παράτολμα- συμπληρώνω εγώ
"ισχύει πρωταρχικά για τα αρχαία κείμενα, αλλά όχι μόνο γι΄αυτά".
Νομίζω πως αυτό που περιγράφεται παραπάνω ισχύει και για τα σύγχρονα κείμενα και για κάθε είδους κείμενα, ακόμη και γι' αυτά που γράφονται στην ίδια γλώσσα κι απευθύνονται από ένα άτομο σε ένα άλλο.
Οι σιωπές και οι λέξεις σε μια αλληλουχία, ένα σύστημα MORS, μεταφέρουν νοήματα και μηνύματα με τη δική τους δυναμική που συχνά, για να τα συλλάβει κανείς, θα πρέπει να αφουγκραστεί εξ ίσου ή και περισσότερο τις λέξεις που δε λέγονται από αυτές που περίτεχνα τονίζονται, για να σχηματοποιηθούν στη μορφή των αριστοτελικών γνωμών και ίσως ίσως να διασφαλίσουν την αποδοχή που χαίρουν οι κοινοί τόποι!

Ο ΛΟΓΟΣ ΣΤΟΥΣ ΜΑΘΗΤΕΣ ΜΑΣ...

Για τρίτη συνεχόμενη χρονιά, η ομάδα "Θαλής+Φίλοι" διοργανώνει το διήμερο Μαθηματικό Πανηγύρι, με σκοπό τη συνάντηση, την επικοινωνία και τη μεταξύ τους γνωριμία των μαθητικών Λεσχών Ανάγνωσης Μαθηματικής Λογοτεχνίας. Για πρώτη φορά η συνάντηση των Λεσχών θα πραγματοποιηθεί στη Θεσσαλονίκη, στο Κέντρο Διάδοσης Επιστημών και Μουσείο Τεχνολογίας, που θα φιλοξενήσει τη διοργάνωσή μας. Θα συμμετάσχουν έντεκα μαθητικές ομάδες από τη Θεσσαλονίκη, μια ομάδα από το 1ο Λύκειο Κομοτηνής και μια ομάδα από την Ελληνική Σχολή Πασκάλ, από τη Λεμεσό.
Τις εκδηλώσεις μπορούν να παρακολουθήσουν και μαθητές που δε συμμετείχαν σε Λέσχη Ανάγνωσης, οι οποίοι, εφόσον το επιθυμούν, μπορούν να πάρουν μέρος και στο "παιχνίδι γενικών μαθηματικών γνώσεων", που στο πρόγραμμα καταγράφεται ως "Μαθηματικός Διαγωνισμός"!
Οι δεκατρείς μαθητικές ομάδες που έχουν δηλώσει συμμετοχή θα παρουσιάσουν τα δρώμενά τους σύμφωνα με το ακόλουθο αναλυτικό πρόγραμμα:

ΣΑΒΒΑΤΟ 20/06

10:00 10:30 ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΚΑΛΦΟΠΟΥΛΟΥ ΚΑΛΩΣΟΡΙΣΜΑ/ΛΕΣΧΕΣ ΑΝΑΓΝΩΣΗΣ
10:30 11:45 ΤΕΥΚΡΟΣ ΜΙΧΑΗΛΙΔΗΣ: ΠΑΡΑΞΕΝΑ ΓΕΦΥΡΙΑ, ΠΕΡΙΠΛΑΝΩΜΕΝΟΙ ΠΛΑΣΙΕ ΚΑΙ ΜΗ ΧΕΙΡΟΤΕΡΑ..
11:45 12:00 ΔΙΑΛΕΙΜΜΑ
12:00 12:30 ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΠΑΜΑΚ: ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΚΟΛΑΣΗ
12:30 12:50 ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΚΟΛΕΓΙΟ: Ο ΘΕΙΟΣ ΠΕΤΡΟΣ
12:50 13:00 1ο ΛΥΚΕΙΟ ΚΟΜΟΤΗΝΗΣ: ΠΟΙΟΣ ΣΚΟΤΩΣΕ ΤΟ ΣΚΥΛΟ ΤΑ ΜΕΣΑΝΥΧΤΑ
13:00 13:15 ΣΧΟΛΕΙΟ ΔΕΥΤΕΡΗΣ ΕΥΚΑΙΡΙΑΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ: Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΠΟΥ ΜΕΤΡΟΥΣΕ
13:15 13:45 3ο ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΘΕΡΜΗΣ: ΤΟ ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ ΠΑΡΑΜΥΘΙ ΤΟΥ ΜΙΓΚΕΛ ΤΟΡΡΕΣ ΝΤΑ ΣΙΛΒΑ
13:45 14:00 ΓΕΛ ΜΟΥΔΑΝΙΩΝ: ΜΗΔΕΝ
14:00 17:30 ΔΙΑΛΕΙΜΜΑ
15:30 16:30 ΠΡΟΒΟΛΗ ΤΑΙΝΙΑΣ «Η ιστορία του 1»
16:30 17:30 ΠΡΟΚΡΙΜΑΤΙΚΟΣ ΑΓΩΝΑΣ
17:30 18:30 19ο ΛΥΚΕΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ: Ο ΠΡΙΓΚΙΠΑΣ ΤΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΩΝ ΘΕΑΤΡΙΚΟ
18:30 19:15 ΑΡΓΥΡΗΣ ΠΑΥΛΙΩΤΗΣ: ΑΣΤΥΝΟΜΙΚΟΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΜΥΘΙΣΤΟΡ
19:15 19:30 ΔΙΑΛΕΙΜΜΑ
19:30 20:30 1ος ΗΜΙΤΕΛΙΚΟΣ

ΚΥΡΙΑΚΗ 21/06

10:30 11:15 ΘΟΔΩΡΗΣ ΠΙΕΡΡΑΤΟΣ: ΤΟ ΠΗΓΑΔΙ ΤΟΥ ΕΡΑΤΟΣΘΕΝΗ. ΠΟΣΑ ΑΣΤΕΡΙΑ ΒΛΕΠΟΥΜΕ ΤΟ ΜΕΣΗΜΕΡΙ;
11:15 11:45 ΓΕΛ ΕΧΕΔΩΡΟΥ: ΦΡΑΚΤΑΛ / ΘΕΑΤΡΙΚΟ
11:45 12:00 ΣΧΟΛΗ ΠΑΣΚΑΛ: LETS MAKE A DEAL
12:00 12:15 ΔΙΑΛΕΙΜΜΑ
12:15 12:45 2ο ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΘΕΡΜΗΣ: ΤΑ ΑΣΤΕΡΙΑ ΤΗΣ ΒΕΡΕΝΙΚΗΣ
12:45 13:15 ΓΕΛ ΠΑΜΑΚ: ΑΓΩΝΑΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΟΛΟΓΙΑΣ
13:15 14:15 2ος ΗΜΙΤΕΛΙΚΟΣ
14:15 17:30 ΔΙΑΛΕΙΜΜΑ
16:30 17:30 ΠΡΟΒΟΛΗ ΤΑΙΝΙΑΣ «Η μουσική των πρώτων αριθμών»
17:30 17:50 ΚΟΛΕΓΙΟ ΑΝΑΤΟΛΙΑ: 1ο ΠΟΙΟΣ ΣΚΟΤΩΣΕ ΤΟ ΚΥΡΙΟ Χ?
17:50 18:00 ΚΟΛΕΓΙΟ ΑΝΑΤΟΛΙΑ: 2ο ΚΑΤΑΡΑΜΕΝΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ
18:00 18:30 ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΚΑΛΛΙΘΕΑΣ: ΚΑΤΑΡΑΜΕΝΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ / ΘΕΑΤΡΙΚΟ
18:30 19:30 ΤΕΛΙΚΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΥ - ΒΡΑΒΕΥΣΗ ΜΑΘΗΤΩΝ

για ακόμη περισσότερες πληροφορίες εδώ!
Ελπίζουμε να σας δούμε όλους εκεί.

ΤΗΝ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΗ ΜΕΛΑΓΧΟΛΙΑ ΔΙΑΔΕΧΕΤΑΙ Η ΑΝΑΚΟΥΦΙΣΗ...

13ο Πανελλήνιο Συνέδριο της Ένωσης Ελλήνων Φυσικών
Πάτρα, 17 – 21 Μαρτίου 2010

Συνεδριακό Κέντρο Πανεπιστημίου Πατρών
ΠΡΩΤΗ ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ
ΦΥΣΙΚΗ και ΑΝΘΡΩΠΟΣ

" Ερευνητικά αποτελέσματα και τεχνολογίες για τη βελτίωση της ποιότητας ζωής"
Υπό την αιγίδα
του Υπουργείου Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων
και της Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδος
Mε τη συνδιοργάνωση της Nομαρχιακής Aυτοδιοίκησης Αχαΐας, το Δήμο Πατρέων
και σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Πατρών και το παράρτημα Αχαΐας της ΕΕΦ
Τα Πανελλήνια συνέδρια της Ένωσης Ελλήνων Φυσικών (Ε.Ε.Φ.) είναι θεσμοθετημένα και διεξάγονται ανά διετία με τη συνδρομή και άδεια του Υπουργείου Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων.
Η Ε.Ε.Φ. πραγματοποιεί το 13ο Πανελλήνιο συνέδριό της, στην Πάτρα,
από 17-21 Μαρτίου 2010.

Είναι αλήθεια ότι η παρακμή των φιλοσοφικών ιδεών που δημιούργησαν τους διάφορους μύθους του παρελθόντος άφησε το πεδίο ελεύθερο στη σύγχρονη επιστήμη. Από τον προηγούμενο αιώνα η επιστήμη έγινε, αναμφισβήτητα, μια από τις κύριες πηγές μυθοπλασίας στην κοινωνία μας. Η ιδέα αυτή μπορεί να φαίνεται παράδοξη, αφού η επιστημονική μέθοδος, βασισμένη στην αμφιβολία και στον σκεπτικισμό, υποτίθεται ότι καταστρέφει τους μύθους. Ωστόσο στην πορεία της, η επιστήμη δημιουργεί νέους μύθους, όπως τον μύθο του παντοδύναμου ανθρώπου, που χάρη στην επιστήμη κατορθώνει να κυριαρχήσει πάνω στη φύση και στο “πεπρωμένο” του.
Η εκπληκτική πρόοδος της σύγχρονης επιστήμης δεν πρέπει να μας κάνει να ξεχνούμε ότι το μέλλον είναι ακόμη διάπλατα ανοικτό αλλά και επικίνδυνο. Είναι προφανές ότι αργά ή γρήγορα θα έρθουμε αντιμέτωποι με έναν παράγοντα που αργήσαμε να τον λάβουμε υπόψη : το γεγονός ότι οι πόροι κάθε φυσικού συστήματος είναι πεπερασμένοι. Το ανθρώπινο είδος θα εξακολουθήσει να “προοδεύει” όσον αφορά την κατανάλωση ενέργειας και την παραγωγή υλικού πλούτου (όχι όμως απαραίτητα και όσον αφορά την ευτυχία του).
Η πυρηνική δύναμη, που ανακαλύφθηκε πριν από έναν αιώνα, αποκάλυψε την ύπαρξη τεράστιων αποθεμάτων ενέργειας που ούτε καν διανοούμασταν πρωτύτερα. Η έλλειψη ενέργειας θα είναι η μόνη απειλή για τους πολιτισμούς του μέλλοντος; Πόσες άλλες μορφές ενέργειας θα μπορούσε ακόμη να ανακαλυφθούν και να παρατείνουν έτσι τη ζωή του πολιτισμού μας; “Η ελευθερία και η επινοητικότητα ήταν επίμονες ψευδαισθήσεις” , θα πει ο Αϊνστάιν. Το μέλλον φαινόταν απόλυτα καταδικασμένο στην πιο απόλυτη μονοτονία.
Στον 20ο αιώνα η κβαντική φυσική επιβάλλει την αναθεώρηση των θλιβερών οραμάτων
για το μέλλον. Υπό την επίδρασή της το τυχαίο και το απρόβλεπτο ξανακερδίζουν έδαφος και επιτρέπουν την πρωτοτυπία και τη δημιουργικότητα.
Την προηγούμενη μελαγχολία διαδέχεται η ανακούφιση.
Τελικά η ανθρωπότητα θα επιβιώσει κατακτώντας το “έσχατο σύνορο” ή θα εξαϋλωθεί και θα πάρει τη μορφή ατόμων που επιπλέουν στο διάστημα , ή ακόμη θα μετατραπεί ολοκληρωτικά σε φως;

Το παραπάνω κείμενο συνοδεύει την πρώτη ανακοίνωση για το 13ο Πανελλήνιο Συνέδριο της
Ε.Ε.Φ. και το δημοσιεύω επειδή 1ο μου άρεσε πολύ και
2ο συνάδει με τα θέματα που τελευταία δημοσίευσα στο blog,
(και έγιναν αφορμή πολλών και ενδιαφερόντων σχολίων, σας ευχαριστώ όλους γι' αυτό).
Με γεμίζει αισιοδοξία η πολλά υποσχόμενη παράγραφος:
"Στον 20ο αιώνα η κβαντική φυσική επιβάλλει την αναθεώρηση των θλιβερών οραμάτων για το μέλλον. Υπό την επίδρασή της το τυχαίο και το απρόβλεπτο ξανακερδίζουν έδαφος και επιτρέπουν την πρωτοτυπία και τη δημιουργικότητα. Την προηγούμενη μελαγχολία διαδέχεται η ανακούφιση.", η οποία διατυπωμένη από το στόμα των επιστημόνων της Φυσικής αποκτά αίγλη και φαίνεται πως αφήνει περιθώρια ακόμη και σε μεταφυσικές ερμηνείες, αφού μένει ανοιχτό το ενδεχόμενο που θέλει την ανθρωπότητα να...μετατρέπεται ολοκληρωτικά σε φως, for what it’s worth, όπως λέει και ένας φίλος μου κρητικός...