ΤΟ ΠΡΩΤΑΡΧΙΚΟ ΚΑΘΗΚΟΝ ΤΩΝ -βιβλιόφιλων- ΔΑΣΚΑΛΩΝ!

Τελευταία μέρα του Αυγούστου σήμερα και η αλλαγή εποχής, όπως και κάθε αλλαγή, απαιτεί την κατάλληλη προετοιμασία. Η δική μου πρακτική προετοιμασία για την υποδοχή του φθινοπώρου, που για τους καθηγητές και τους μαθητές είναι ταυτόσημο του σχολείου, έχει να κάνει με το ξεσκόνισμα των βιβλίων και την τοποθέτησή τους στη σωστή θέση, δουλειά καθόλου εύκολη, καθώς  η καλοκαιρινή χαλάρωση έχει φέρει τα πάνω κάτω  στη βιβλιοθήκη μου. Η Λογοτεχνία, τα Μαθηματικά, τα Μυθιστορήματα, τα Δοκίμια, τα Επιστηνονικά, τα Εκλαϊκευμένα, βρίσκονται οριζοντίως και καθέτως στα ράφια, ανακατεμένα μεταξύ τους, 
σαν να βρίσκονται κι αυτά σε περίοδο χαλάρωσης και διακοπών...

Διακοπές τέλος όμως και η 31η του Αυγούστου απαιτεί να μπουν τα πράγματα σε τάξη και τα βιβλία στη σειρά, κάτι που για να γίνει σωστά προϋποθέτει το κατέβασμα των (α)πάντων, το ξετίναγμα και την επανατοποθέτησή τους με βάση κάποιο, ας πούμε, πρωτόκολλο. Λογοτεχνία δεξιά, Μαθηματικά αριστερά, τ' αγαπημένα ψηλά, τα δύσκολα χαμηλά και ούτω καθ' εξής.. :) Δύσκολη δουλειά, αλλά όμορφη, συναισθηματικά φορτισμένη και εν μέρει υπερρεαλιστική, καθώς φτάνω μερικές φορές να συζητώ σχεδόν με κάποια πολύ αγαπημένα βιβλία ή                                            με κάποια  που δεν καλοθυμάμαι , όπως αυτό του Jerome Clement:

 "Συζητώντας με την κόρη μου για τον πολιτισμό" από τη σειρά Συζητώντας/Εξηγώντας, του παιδικού βιβλίου που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ.  Καθώς, λοιπόν, έπεσε στα χέρια μου αναρρωτήθηκα, προς στιγμήν, ποια θέση θα του άρμοζε, κι αν έπρεπε να μείνει στη δική μου βιβλιοθήκη ή να μεταφερθεί σε κάποια από τις κοινής χρήσης βιβλιοθήκες του σπιτιού. Για να με βοηθήσω στη λήψη μιας όσο το δυνατόν ορθής απόφασης άνοιξα το μικρό παιδικό βιβλιαράκι και διάβασα:

- Τα μαθηματικά όμως δε μου αρέσουν! Δε χρησιμεύουν σε τίποτα.

- Τα χρειάζεσαι παρ' όλα αυτά για να ξέρεις να κάνεις αριθμητικές πράξεις, να μετράς τα χρήματά σου, να αγοράζείς τα ρούχα σου και να πηγαίνεις σινεμά. Και εξάλου αν δεν υπήρχαν τα μαθηματικά, οι μηχανικοί δε θα μπορούσαν να κατασκευάσουν τις γέφυρες, τα αεροπλάνα και τα αυτοκίνητα. Οι θετικές επιστήμες, τα μαθηματικά, η φυσική, η χημεία, η βιολογία κτλ., συγκαταλέγονται στις γνώσεις που είναι απαραίτητες για να κατανοήσεις τον κόσμο. Καθετί που σε περιβάλλει είναι προϊόν των μεγάλων ανακαλύψεων. Για να κατανοήσεις το σύμπαν, τον τρόπο που αυτό λειτουργεί, από το μέγιστο μέχρι το ελάχιστο...

- Σταμάτα! Μιλάς σαν τον καθηγητή μου!

- Ε, και λοιπόν; Δεν έχει απαραίτητα άδικο. Ο τρόπος ζωής εξελίσσεται συνεχώς με την τεχνολογική πρόοδο. Παλιά, όταν δεν υπήρχαν βιβλία, η παράδοση ήταν προφορική. Υπήρχαν  οι τροβαδούροι, οι αφηγητές, και τούτο ισχύει ακόμη στις χώρες όπου υπάρχουν πολλοί αναλφάβητοι, δηλαδή άνθρωποι που δεν ξέρουν ούτε να διαβάζουν ούτε να γράφουν. Η πληροφόρηση, η γνώση περνούσε μέσα από τις προφορικές αφηγήσεις. Στην Αφρική αυτό συνέβαινε συχνά, και σε ορισμένα μέρη συμβαίνει ακόμη. Αυτόν το ρόλο έχουν οι "γκριό", είδος τροβαδούρων επιφορτισμένων με το να υμνούν τη γενεαλογία των κυρίων τους. Οι αοιδοί, στους αρχαίους ΄Ελληνες, είχαν το ίδιο λειτούργημα...

-Τι περίεργο όνομα!

-Και μόνο χάρη στην εφεύρεση της τυπογραφίας από τον Γουτεμβέργιο, το 1453, έγινε δυνατή η αναπαραγωγή κειμένων που κυκλοφορούσαν από χέρι σε χέρι. Λίγοι άνθρωποι ήξεραν να γράφουν και να διαβάζουν. Το βιβλίο ήταν ένα σπάνιο αντικείμενο που το χρησιμοποιούσε κυρίως ο κλήρος, για τα ιερά κείμενα, χάρη στους αντιγραφείς μοναχούς, και για το ενοριακό μητρώο, τους γάμους, τις κηδείες και τις μεταβιβάσεις κληρονομιάς.

-Αυτά δεν θα πρέπει να ήταν και πολύ ευχάριστα να τα διαβάζει κανείς!

-Πράγματι, αλλά στόχος τους δεν ήταν η ψυχαγωγία. Η εμφνάνιση του βιβλίου υπήρξε καθοριστική για τις κοινωνίες και συνεχίζει να είναι για τον καθένα μας. Η δυνατότητα ανάγνωσης είναι το θεμέλιο των πάντων, το κλειδί που εξασφαλίζει την πρόσβαση στη γνώση, τη μόρφωση, τη διάδοση ιδεών. Γι' αυτόν το λόγο, αυτό είναι το πρωταρχικό καθήκον των δασκάλων στο σχολείο: να μάθουν στα παιδιά, από τη μικρή τους ηλικία, τα σύμβολα που θα τους επιτρέψουν να ανακαλύψουν αυτό το μοναδικό αντικείμενο, το οποίο παραμένει μοναδικό εδώ και πέντε αιώνες, το βιβλίο. Το ξεφύλλισμα του πρώτου βιβλίου όλα τα παιδιά το θυμούνται. Είναι μια απόλαυση πού τη μαθαίνει κανείς από μικρός και που δεν τη χορταίνει.

-Σταμάτα, μπαμπά, γιατί παθιάζεσαι!

Σταμάτησα κι εγώ. Δίκαιο έχει η μικρή. Παθιάστηκε ο πατέρας της. "Ο Jerome Clement, ιδρυτής και αντιπρόεδρος του ARTE, ενός από τα σημαντικότερα "πολιτιστικά" τηλεοπτικά δίκτυα της Ευρώπης, και παράλληλα πρόεδρος του γαλλικού τηλεοπτικού σταθμού TV5.." όπως διαβάζουμε στο οπισθόφυλλο, "συζητά με  τη δεκαπεντάχρονη κόρη του για το πολύπλευρο θέμα του πολιτισμού..." και δικαίως παθιάζεται! Πώς γίνεται να μιλάει κανείς για το ξεφύλλισμα του πρώτου βιβλίου του και να μη συγκινείται, να μην παθιάζεται; Έφερα στο μυαλό μου τον ελέφαντα Καρί, την καλύβα του μπαρμπα Θωμά και την πριγκίπισσα της ζούγκλας! Πόσες φορές τα διάβασα; Ξανά και ξανά.. Μέχρι να αποκτήσω τα επόμενα..Ο δεκαπενταετής πλοίαρχος, από τη γη στη σελήνη...Τα πρώτα μου βιβλία! Μια σχέση πάθους! Κοίταξα τριγύρω στο πάτωμα τις στοίβες που περίμεναν να ανεβούνε στα ράφια και ζητώντας την κατανόησή τους, συνέχισα για λίγο ακόμη το διάβασμα.

-Σταμάτα, μπαμπά, γιατί παθιάζεσαι!

[Ήθελα να της πω: "τον κατανοώ τον πατέρα σου. Ξέρω πως νιώθει..", αλλά δεν είπα λέξη...]

-Ναι, γιατί όταν πρόκειται για βιβλία, παίρνω το θέμα στα σοβαρά, συγκινούμαι θα έλεγα. Σκέψου πόσα παιδιά δεν έχουν τη δυνατότητα να μάθουν να διαβάζουν, και αναλογίσου την τύχη σου. Έχεις βιβλία στο σπίτι σου, ανθρώπους να σε συμβουλεύουν τι να διαβάσεις και μπορείς  να πας σε βιβλιοθήκες...

-Είναι αλήθεια μου αρέσει πολύ να πηγαίνω στη βιβλιοθήκη της συνοικίας μου και να ξεφυλλίζω βιβλία.

-Θυμάμαι, όταν ήμουν μικρό παιδί, περνούσα ώρες στη βιβλιοθήκη του παππού μου ή του πατέρα μου. Μου άρεσε να αγγίζω τα βιβλία, να κοιτάζω τις εικόνες, και μερικές φορές να βυθίζομαι τυχαία σε κάποιο από αυτά, γιατί μου άρεσε το δέσιμό του. Τα βιβλία της Γαλάζιας Βιβλιοθήκης, της κόμμισας ντε Σεγκίρ, του Ιουλίου Βερν, του Αλέξανδρου Δουμά...Διάβαζα τα πάντα. Οι βιβλιοθηκάριοι, οι βιβλιοπώλες, οι καθηγητές είναι βιβλιόφιλοι. Έχουν πάθος για τα βιβλία και θέλουν να τα μεταδίδουν. Παίζουν έναν ουσιαστικό ρόλο, κυρίως για τους νέους που δεν ξέρουν πάντα τι να επιλέξουν..

Δυστυχώς τα χρονικά μου περιθώρια στένευαν πολύ και αναγκαστικά τους άφησα μόνους, πατέρα και κόρη, να συζητούν για όλα αυτά τα ενδιφέροντα... Μα τώρα που τελειώσα, που τα βιβλία ξεσκονίστηκαν και μπήκαν όμορφα στη θέση τους, τώρα που επικρατεί - στη βιβλιοθήκη μου τουλάχιστον - η ευταξία, μπορώ να συνεχίσω απερίσπαστη την ανάγνωση, πολύ δε περισσότερο που σε λίγες μέρες, όχι με μια μόνο κόρη, μα με κόρες πολλές και με γιούς, θα πρέπει να ξεκινούσουμε και πάλι τη συζήτηση, την ίδια συζήτηση, περί βιβλίων και αναγνώσεων. Κι όσο  λιγότερο έρχονται σε επαφή οι μαθητές μας με το βιβλίο, τόσο εμείς, οι βιβλιόφιλοι δάσκαλοι, περισσότερες κουβέντες γύρω από αυτά τα θέματα θα πρέπει να κάνουμε...
...Και γιατί όχι και προτάσεις για τη δημιουργία  σχολικών λεσχών ανάγνωσης;
Με μια ομάδα μαθητών μας.. Ως πολιτιστικό πρόγραμμα,  ίσως; Και μια καλή ιδέα, που μόλις τώρα μου ήρθε,  θα ήταν να διαβαστούν τα βιβλία του Jerome Clement, "Συζητώντας με την κόρη μου για τον πολιτισμό" σε συνδυασμό με το βιβλίο του αείμνηστου Ντενί Γκετζ "Εξηγώντας τα μαθηματικά στις κόρες μου"! Ναι, γιατί όχι! Αφού το πρωταρχικό καθήκον των βιβλιόφιλων δασκάλων είναι να μεταδίδουν το πάθος τους για τα βιβλία.. Και πού θα μπορούσε να γίνει καλύτερα η μετάδοση ενός τέτοιου πάθους, αν όχι στα πλάσια μιας σχολικής λέσχης ανάγνωσης; 

-----------------------------------------------------------------------------------------------------

Πληροφορίες για τις σχολικές λέσχες ανάγνωσης καθώς και υλικό για λέσχη σχετικό με το βιβλίο του Ντενί Γκετζ, "Εξηγώντας τα μαθηματικά στις κόρες μου", μπορείτε να βρείτε στο site της ομάδας Θαλής + Φίλοι, ενώ πληροφορίες για τα Πολιτιστικά Προγράμματα, στα πλαίσια των Καινοτόμων Δράσεων, στα αντίστοιχα Γραφεία των  Διευθύνσεων Εκπαίδευσης.

Καλές σχολικές αναγνώσεις!