Κυριακή 1 Νοεμβρίου 2009

ΕΚ ΤΟΥ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΟΣ

Ο Ρόμπερτ Σούμαν ήταν ανήσυχος εκείνο το βράδυ. Έδινε την εντύπωση ότι ένιωθε κάτι παραπάνω από απλή ανία με αυτά τα συχνά μουσικό-κοινωνικά σουαρέ ντε σαλόν. Γύρω στα μεσάνυχτα, ενώ δυο φίλοι είχαν απομείνει ακόμα στο σαλόνι του, σηκώθηκε ξαφνικά και βγήκε από το σπίτι. Η έξοδός του ήταν τόσο αποφασιστική που εμπόδισε τους φίλους του να τον ακολουθήσουν, Τους έβαλε όμως σε ανησυχίες. Γνώριζαν τη χρόνια διανοητική του ασθένεια με τις περιοδικές της εκρήξεις.
Ο Σούμαν τράβηξε κατευθείαν για τον Ρήνο και πήδησε μέσα. Λόγω των ρούχων του δεν βυθίστηκε αμέσως' και αυτή η αργοπορία έδωσε σε κάτι κοντινούς ψαράδες, που άκουσαν τον παφλασμό, τη δυνατότητα να έθρουν και να τον σώσουν. Κατά τη μεταφορά του στο νοσοκομείο, ο ένας από αυτούς είπε: "Νομίζω ότι μόλις τον προλάβαμε". Ο άλλος φάνηκε απορροφημένος με μια άλλη σκέψη: "Αν δεν κατάφερε να αυτοκτονήσει", είπε, "σημαίνει πως ήταν λάθος που το προσπάθησε"

Εκατόν τριάντα χρόνια αργότερα υπάρχουν ενδείξεις υπέρ της άποψης ότι ο Σούμαν έκανε λάθος προσπαθώντας να αυτοκτονήσει στην ηλικία των σαράντα τεσσάρων ετών. Ποτέ δεν βγήκε από εκείνο το νοσοκομείο. Παρ' όλο που πέθανε μετά από δυο χρονια, δεν επανέκτησε τη διανοητική του υγεία και δεν προσέφερε περισσότερα στη μουσική. Ο αριθμός, πάντως, των δημοσιευμένων έργων του εξακολούθησε να αυξάνεται επί δεκαοκτώ χρόνια μετά την απόπειρα αυτοκτονίας του. Τα πάμπολλα μουσικά χειρόγραφα που είχε αφήσει πίσω του έκαναν τη δημόσια εμφάνισή τους με έναν ρυθμό ο οποίος αντιστοιχεί στη δημιουργική πορεία που ίσως να είχε ακολουθήσει αν δεν είχε πεθάνει.
Εν τούτοις, όλα συνέβησαν εν απουσία του!

Το παραπάνω απόσπασμα δεν είναι παρμένο από ένα βιογραφικό βιβλίο ή ένα βιβλίο σχετικό με τη μουσική ή σχετικό με τον Ρομαντισμό ή από κάποιο ιστορικό μυθιστόρημα, όπως ίσως φαίνεται.
Είναι από ένα καθαρά μαθηματικό βιβλίο με τίτλο
"Προβλέψεις.ΠΡΟΣΕΓΓΙΖΟΝΤΑΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΑ ΤΑ ΠΡΟΜΗΝΥΜΑΤΑ ΤΟΥ ΑΥΡΙΟ", που έγραψε ο πανεπιστημιακός Θ. Μόδης και κυκλοφόρησε από τις Πανεπιστημικές Εκδόσεις Κρήτης, για πρώτη φορά το Μάη του 1995.
Ο Μόδης παρουσιάζει με έναν πολύ θελκτικό τρόπο τους νόμους που διέπουν τη φυσική ανάπτυξη, περιγράφοντας τα χαρακτηριστικά της με μαθηματικές εξισώσεις, που ονομάζονται συναρτήσεις ανάπτυξης. Η γνωστή γκαουσιανή καμπύλη ή αλλιώς η κωδωνοειδής καμπύλη, που περιγράφει τον κύκλο της ζωής, καθώς και η σιγμοειδής καμπύλη της αθροιστικής ανάπτυξης, βρίσκουν ευρύτατη εφαρμογή σε ποικίλα διαφορετικά μεταξύ τους φαινόμενα που διέπονται από τους ίδιους ακριβώς νόμους.
Για να καταλάβει κανείς το εύρος της εφαρμογής των νόμων αυτών, θα πρέπει ίσως να ρίξει μια ματιά στα περιεχόμενα του βιβλίου, εδώ

Και προς αποφυγήν τυχόν παρανοήσεων περί του τι ορίζει ο Μόδης  "κωδωνοειδή καμπύλη του κύκλου ζωής" παραθέτω λίγες γραμμές από τη σελίδα 24:

Η ΚΩΔΩΝΟΕΙΔΗΣ ΚΑΜΠΥΛΗ ΤΟΥ ΚΥΚΛΟΥ ΖΩΗΣ

Οι αναλλοίωτες είναι οι απλούστεροι δυνατοί φυσικοί νόμοι που υπάρχουν για όλο το χρόνο, χωρίς αρχή, μέση ή τέλος, και που μπορεί να τις αναπαραστήσει κανείς γραφικά με ευθεία γραμμή. Υπάρχουν όμως φυσικοί νόμοι που έχουν μεγαλύτερη πολυπλοκοτήτα, αλλά αναλλοίωτη γενική (συνολική) μορφή με αρχή και τέλος. Ένας τέτοιος νόμος είναι ο νόμος της φυσιολογικής ανάπτυξης στη διάρκεια μιας ζωής, στον οποίο η αρχή συνδέεται με την ανάπτυξη και η παρακμή με τον θάνατο. Η πορεία από την εμφάνιση μιας ύπαρξης ως τον αφανισμό της ονομάζεται κύκλος ζωής και η πιο συνήθης γραφική της παράσταση είναι μια καμπύλη σε σχήμα καμπάνας. ...

Η πρόθεσή μου όμως δεν είναι να σχολιάσω τις ιδέες του Μόδη,
[όπως περιγράφονται στο βιβλίο, και όπως, φαντάζομαι, έχουν εξελιχτεί μέσω της συμβουλευτικής εταιρείας που ιδρύθηκε από τον ίδιο τον συγγραφέα και επεξεργάζεται τις πρακτικές προεκτάσεις των μεθόδων που αναπτύχθηκαν από τις ιδέες του βιβλίου], αλλά να σκεφτώ, ξανά, τις δηλώσεις που έκαναν οι δυο ψαράδες κατά τη μεταφορά του Σούμαν στο νοσοκομείο, εκείνο το βράδυ της αποτυχημένης απόπειρας.
Κλασική περίπτωση του ομοδιηγητικού αφηγητή ο πρώτος, "Νομίζω ότι μόλις τον προλάβαμε", λέει, ρίχνοντας το βάρος της δράσης στη δική τους προσπάθεια σωτηρίας του Σούμαν, σα να ήταν αυτοί, οι δυο που από τύχη βρέθηκαν κοντά, οι βασικοί-και ίσως οι μόνοι- ήρωες του τραγικού συμβάντος.
Από την άλλη, κυνικός, ακραιφνής και αποστασιοποιημένος παρατηρητής ο δεύτερος, σα να μη μετέχει καθόλου ο ίδιος στην επιχείρηση της διάσωσης, σα να μην παρενέβη στο συμβάν, συλλογάται ρίχνοντας όλο το κέντρο βάρους της δράσης στον παρ' ολίγον αυτόχειρα, κρίνοντας εκ του αποτελέσματος και μόνο, αφού άλλα στοιχεία δε φαίνεται να διαθέτει, λέγοντας εν ολίγοις το εξής:
Αν δεν κατάφερε να τελεσφορήσει την προσπάθειά του, είναι επειδή έκανε λάθος που προσπάθησε!

Είναι βέβαιο πως, γενικότερα, πολλοί συμμερίζονται μια τέτοια στάση, σαν αυτήν του δεύτερου ψαρά,  και -πιθανόν- αγνοώντας  ο,τιδήποτε σχετικό με εργαλεία και μεθόδους πρόβλεψης, όπως είναι για παράδειγμα οι  συναρτήσεις ανάπτυξης, περιμένουν να δουν το αποτέλεσμα ή, για να το κάνω και μαθηματικότερο, περιμένουν να δουν το ολοκληρωμένο γράφημα του κύκλου της ζωής, και από αυτό  να κρίνουν την όλη προσπάθεια.  Αποκλειστικά και μόνο, δηλαδή, εκ του αποτελέσματος.

8 σχόλια:

  1. Αυτό μου θυμίζει ολίγον τι απο κισμέτ.
    Αναρωτιέμαι σε ποιό γράφημα υπακούει η τύχη...
    Εξακολουθώ όμως να επιμένω ότι βασικός συντελεστής στην αλλοίωση της σιγμοειδούς ή κωδωνοειδούς καμπύλης είναι ΚΑΙ η ύβρις.
    Ειμαικολημένοςίσως όπως έχεις σχολιάσει στο παρελθόν.
    Δεν μπορώ όμως παρα να συμπεριλάβω και τα μυνήματα της για να ερμηνεύσω την πρόσφατη εξέλιξη στην καμπύλη της οικογένειας μου.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. γεια σου Λουκά.

    Ελπίζω να είσαι καλά κι εσύ και η οικογένεια σου.

    [γενικά οι προσεγγιστικές συναρτήσεις που δίνουν τις καμπύλες, στις οποίες στηρίζεται ο Μόδης και κάνει τις "προβλέψεις" στο βιβλίο του, αφενός αναφέρονται σε μεγάλο στατιστικό δείγμα, αφετέρου εμπεριέχουν, όπως και κάθε είδους "ερμηνεία", τον υποκειμενικό παράγοντα, τη διαισθητική εικασία.
    Πώς να ξεφύγει κανείς από αυτό;
    Αν ο δικός σου τέτοιος παράγοντας θεωρείς πως είναι η ύβρις, καλώς.]

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Γεια σας!
    Συγχαρητηρια για το γεγονος οτι κανετε ανθρωπους χαρουμενους και τους ανοιγετε τα ματια!Το blog σας ειναι κατι το καταπληκτικο!
    Μην σταματησετε ποτε!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Σας ευχαριστώ πολύ για τα (υπερβολικά) καλά σας λόγια.

    Γράφω, όπως σχεδόν όλοι, από προσωπική ανάγκη ψάχνοντας απαντήσεις [ή και ερωτήσεις μερικές φορές, ανάλογα με τις συνθήκες].
    Αν όμως συμβαίνει κι αυτό που εσείς μου λέτε, τότε όλη η χαρά είναι δική μου!

    Σας ευχαριστώ και πάλι :)

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. Ενιωσα ενθουσιασμο οταν 'ανακαλυψα' το blog σας..μαλλον ειμαι υπερβολικα συναισθηματικος.Ή θαυμαζω τους ανθρωπους που προβληματιζονται,ειδος σπανιο στις μερες μας.
    Ειμαι 17 χρονων απο Αθηνα,να μου μιλατε στον ενικο!

    Aυτο ειναι το blog μου.Δεν ειναι κατι το σπουδαιο,μερικες σκεψεις και ιδεες..μια προσπαθεια να γινω αυτο που θαυμαζω.Ποιητης.Εχω δρομο μπροστα μου και ειμαι ανοιχτος σε ολες τις γνωμες!Αν εχετε χρονο και θελετε περιμενω και τη δικη σας!
    Ευχαριστω οπως και να χει!

    http://corruptedverses.blogspot.com/search?updated-min=2009-01-01T00%3A00%3A00-08%3A00&updated-max=2010-01-01T00%3A00%3A00-08%3A00&max-results=4

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. Καλό μήνα, Κατερίνα!

    Πραγματικά, οι αναρτήσεις σου μου αρέσουν πολύ. Όχι μόνο γιατί με ενδιαφέρει το πλαίσιό τους (μαθηματικά + λογοτεχνία + φιλοσοφία), όχι μόνο γιατί η δομή τους είναι εξωστρεφής (διάλογος με τα αποσπάσματα) και η γραφή σου ανεπητήδευτη, άμεση και ουσιαστική, αλλά κυρίως γιατί νιώθω ότι φωτίζουν σκοτείνα σημεία του χαρακτήρα (μου, τουλάχιστον).

    Ένας άνθρωπος που φτάνει στο σημείο να αποπειραθεί το "απονενοημένο" διάβημα, πιθανότατα να έχει πρώτα χάσει κάθε πίστη 1)ότι θα καταφέρει ποτέ να δει την "όμορφη πόλη", τον "καλό" τόπο των ιδανικών του να υλοποιείται, 2)ότι ο συμβατικός/εφικτός/πραγματικός τόπος δεν του επαρκεί, τον πληγώνει και του στερεί το συναίσθημα της αγάπης, και 3)ότι το "λίγο" είναι καλύτερο από το "τίποτα". Δεν ξέρω αν είναι ύβρις η απόλυτη πίστη ή η μαύρη απελπισία...

    Αλήθεια, Κατερίνα, για ποιο λόγο, αν επιτρέπεται, βρίσκεις ενδιαφέρουσες τις ιστορίες ανθρώπων που "τολμούν να νικηθούν";

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. Νίκο, σε ευχαριστώ πολύ για όσα μου γράφεις.

    Χαίρομαι που σου αρέσουν οι αναρτήσεις μου.
    [το ίδιο θα ήθελα να πω κι εγώ για τις δικές σου.
    Οι προβληματισμοί σου συχνά με βάζουν σε σκέψεις και ο τρόπος που εκφράζεσαι με συγκινεί. Γιατί δε γράφεις συχνότερα; :) ]

    Μου φαίνονται ενδιαφέρουσες οι ιστορίες των ανθρώπων γενικώς, αλλά προτιμώ αυτών που τολμούν,(ακόμη και να νικηθούν),
    επειδή για να τολμάει κανείς και για να επιχειρεί, πρέπει να μη φοβάται -πρωτίστως- την έκθεση και την ήττα...
    Δεν είναι κι από τα πιο εύκολα ;-)
    Ο φόβος για την επικείμενη αποτυχία ή - αν θέλεις - την ήττα, συχνά μας κρατάει έξω από το παιχνίδι. Από την άλλη, βέβαια, "ο φόβος φυλάει τα έρημα"... :)
    (τι να πω?! Είναι μεγάλο το θέμα για να το αναλύσουμε εδώ...)

    [ένας λόγος, λοιπόν, που μου αρέσουν οι αναρτήσεις σου είναι επειδή χαρακτηρίζονται από τόλμη. Θυμάμαι ότι σου άφησα κι ένα σχετικό σχόλιο σε κάποιο ποίημα...]

    Πολύ ωραία η καινούρια φωτό στο προφίλ σου.

    καλό απόγευμα

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  8. Σε ευχαριστώ πολύ για όσα μου γράφεις... Αμέλησα λίγο το blog μου το τελευταίο διάστημα, είναι αλήθεια, αλλά δεν είχα κάτι ιδιαίτερο να πω... Σήμερα πάντως ανακαλύψα κάποια πολύ ενδιαφέροντα σχόλια σε παλαιότερες αναρτήσεις και είμαι πολύ χαρούμενος! :-)

    ΑπάντησηΔιαγραφή