"HORROR MATHEMATICUS"

ΑΝΑΓΚΗ ΓΙΑ ΕΥΡΥΤΕΡΟ ΔΙΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΔΙΑΛΟΓΟ

Συνάντηση "στο μέσο της σκάλας"

Μπ: ...Αυτό προϋποθέτει έναν διεπιστημονικό διάλογο που δυστυχώς δεν υπάρχει, τουλάχιστον στην έκταση που θα έπρεπε.

Να:  Έτσι ακριβώς είναι. Κι αυτή η προσπάθεια που κάνουμε μαζί εδώ είναι προς αυτή την κατεύθυνση, γιατί είναι αναγκαίος ο διεπιστημονικός διάλογος. Δυστυχώς όμως λυπάμαι που θα το πω, στη "θετικοεπιστημονική" κοινότητα (βάζω το "θετικό" για να γίνει κατανοητό, γιατί όλοι επιστήμονες είναι) μερικά από αυτά που λέμε ακούγονται λίγο περίεργα. Κυρίως γιατί φαίνεται ότι δεν θέλουν να ασχοληθούν. Σκέφτονται τις εξισώσεις τους, την επόμενη δημοσίευση που θέλουν να κάνουν. Νομίζω όμως ότι είναι λάθος αυτή η αντιμετώπιση.

Μπ: Είναι λάθος και χαίρομαι που το επισημαίνεις. Για λόγους αυτοκριτικής όμως, μίλησες μόνο για τις "θετικοεπιστημονικές" πλευρές. Αν μιλήσουμε και για άλλες, για παράδειγμα τις "κοινωνικοεπιστημονικές", εκεί πάλι υπάρχει ένας horror mathematicus, ένας "τρόμος μαθηματικός" για ό,τι έχει σχέση με τις θετικές επιστήμες αφού τα μαθηματικά θεωρούνται δηλωτικά των θετικών επιστημών. Τρομάζει κανείς να σκεφτεί ότι μπορεί να μπει στον χώρο των θετικών επιστημών μέσα από τις κοινωνικές, και βέβαια, αυτό επιφέρει ένα τεράστιο χάσμα. Γιατί φαίνεται ο άνθρωπος εκεί.

Να: Μου άρεσε πολύ το horror matehmaticus, θα το χρησιμοποιώ και θα σου κάνω αναφορά. [...]

Οι δύο επιστημονικοί όγκοι, Γιώργος Μπαμπινιώτης* (Μπ) και Δημήτρης Νανόπουλους** (Να),  σε έναν εκτενή διάλογο που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις  ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗ,  με τίτλο  "Από την κοσμογονία στη γλωσσογονία", πραγματεύονται, σε μια γλώσσα άμεσα καταληπτή και από τον πλέον αδαή, τις συνάφειες των θετικών και των ανθρωπιστικών επιστημών, καθώς και την ανάγκη επανασύνδεσης κι επανασύνθεσής τους. 

"Το προϊόν αυτής της συζήτησης ήταν μια ευχάριστη έκπληξη και μια επιστημονική απόλαυση και για τους δύο. Και το κυριότερο: ήταν μια αποκάλυψη, που επιβεβαίωσε την αρχική μας διαίσθηση για ένα "συνεχές",(continioum) της γνώσης που δικαιώνει μια κοινή επιστημονική στάση και των δύο μας ενάντια στον κατακερματισμό της γνώσης. Η συζήτηση, όπως καταγράφεται πλέον εδώ, μας έπεισε αμετάκλητα για την ανάγκη μιας ολιστικής θεώρησης της γνώσης στη συμπληρωματική σχέση που διέπει τους ποικίλους χώρους διερεύνησης

"του συνεχούς σύμπαντος κόσμου" με επίκεντρο τον άνθρωπο.", όπως διαβάζουμε στο οπισθόφυλλο του βιβλίου, ενώ στο εσωτερικό του ο διάλογος παρέχει ακράδαντα επιχειρήματα στον καθένα από μας που προσπαθεί να πείσει τους μαθητές του ότι η "γνώση" δεν κατακερματίζεται. Στον καθένα από μας που παλεύει να εξηγήσει ότι δεν μπορεί κάποιος να κατανοήσει  πλήρως τους συσχετισμούς των εννοιών και τις δομές του κειμένου, ακόμη ακόμη και τα συμφραζόμενά του, αν δεν καταφέρει να υπερβεί, ή έστω να μετριάσει, τον horror mathimaticus του, αλλά και αντιστρόφως. Νομίζω πως δεν μπορεί να αντιληφθεί κάποιος πλήρως το βαθύτερο νόημα των φανταστικών μαθηματικών οντοτήτων, αν δεν μπορεί να τις εντάξει σε ένα σταθερής βάσης γλωσσολογικό και εννοιολογικό υπόβαθρο!

Αναρρωτιέμαι αν  ποτέ κάποιος που πραγματικά κόπτεται για την Παιδεία του τόπου και την παιδεία όλων μας, αποφάσιζε να εντάξει βιβλία όπως αυτό, στο αναλυτικό πρόγραμμα σπουδών, για να γίνει επιτέλους το αντάμωμα κάπου στο μέσο της σκάλας και...σε ευρύτερη κλίμακα!

Και τώρα που είπα "σκάλα", θυμήθηκα τη μαντινάδα που μου έγραψε ο φίλος μου ο ΔΧ,

"τη γλάστρα που 'χεις  στα ζερβά τώρα που αναβαίνεις, θα τηνε δεις στα δεξιά όταν θα κατεβαίνεις" 

(το θυμάμαι σωστά;) κι επειδή το ζερβό και το δεξί από μόνο του κανένα δεν αποτελεί ολότητα, κι επειδή το κάθε ανέβασμα το ακολουθεί ένα κατέβασμα και τούμπαλιν, σκέφτομαι να παίρνω μαζί μου στο σχολείο την κουβέντα των Μπαμπινιώτη-Νανόπουλου και να διαβάζω μια δυο σελίδες τη φορά, 

στα παιδιά της Γ' Λυκείου που σε λίγους μήνες θα φύγουν για πάντα από το σχολείο και δεν θα έχουν καταλάβει πως υπάρχει ανάγκη μιας ολιστικής θεώρησης της γνώσης στη συμπληρωματική σχέση που διέπει τους ποικίλους χώρους διερεύνησης "του συνεχούς σύμπαντος κόσμου" με επίκεντρο τον άνθρωπο.

  ========================================================

*Γεώργιος Μπαμπινιώτης, Ομότιμος και Επίτιμος Καθηγητής Γλωσσολογίας, τ. Πρύτανης του Πανεπιστημίου Αθηνών, Πρόεδρος της Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας (Αρσάκεια – Τοσίτσεια Σχολεία)

**Δημήτριος Νανόπουλος, Ακαδημαϊκός, Καθηγητής στο Τμήμα Φυσικής του Πανεπιστημίου Texas A&M, CollegeStation (Έδρα Mitchell-Heep της Φυσικής Υψηλών Ενεργειών), Διευθυντής του Κέντρου Αστροσωματιδιακής Φυσικής του Κέντρου Προχωρημένων Ερευνών του Houston (HARC) στις ΗΠΑ, Πρόεδρος του Εθνικού Συμβουλίου Έρευνας και Τεχνολογίας (ΕΣΕΤ).