Pedro Mairal: Η ΧΡΟΝΙΑ ΤΗΣ ΕΡΗΜΟΥ

Γενικά αποφεύγω να διαβάζω κριτικές για ένα μυθιστόρημα πριν διαβάσω το ίδιο το μυθιστόρημα, πολύ δε περισσότερο κριτικές του τύπου που κάνει ο ΦΦ, όπου, εν πολλοίς,  περιγράφει καταλεπτώς το στόρυ, τους ήρωες, ακόμη ακόμη και τις προθέσεις του συγγραφέα και, στην τελευταία παράγραφο, γράφει  αν του άρεσε του ιδίου ή όχι! Σε μια τέτοια περίπτωση, αφού δηλαδή έχεις διαβάσει μια εκτενή "τύπου κριτικής" περίληψη, τι απομένει σε σένα, τον κοινό αναγνώστη, να κάνεις διαβάζοντας το μυθιστόρημα; Να ελέγξεις, ας πούμε, αν ο κριτικός απέδωσε σωστά όσα έγραψε ο συγγραφέας ή  αν του έχει ξεφύγει κάποιο γεγονός που, ενώ έλαβε χώρα σε δεύτερο πλάνο, ήταν πρωτεύουσας σημασίας στην πλοκή της ιστορίας; Ή μήπως αν προσδιόρισε σωστά την κεντρική ιδέα του κειμένου, όπως λέγαμε κάποτε στο σχολείο; Δεν απομένει τίποτε και το όποιο ενδιαφέρον εξανεμίζεται..Γι' αυτό δε διαβάζω κριτικές για ένα μυθιστόρημα, πριν διαβάσω το ίδιο το μυθιστόρημα. Αντιθέτως όμως, πολύ συχνά, όταν ολοκληρώνω την ανάγνωση ενός μυθιστορήματος, το οποίο κατάφερε να ασκήσει πάνω μου εκείνου του είδους την καθολική γοητεία που μπορούν να ασκήσουν τα καλογραμμένα μυθιστορήματα, τότε αναζητώ στο διαδίκτυο κριτικές και σχόλια άλλων, για να ξαναδώ το βιβλίο κάτω από τις διαφορετικές προσεγγίσεις και τις ποικίλες οπτικές που μπορούν να παρουσιάζονται  στον τύπο και στα πολυάριθμα σχετικά blog..

Άλλοτε πριν, άλλοτε μετά από την ανάγνωση κριτικών, γράφω κι εγώ δυο λόγια για τη σχέση που αναπτύχθηκε ανάμεσα σε μένα και στο βιβλίο και την επιρροή που άσκησε πάνω μου..

Αυτή τη φορά όμως, ο Pedro Mairal με το βιβλίο του "η χρονιά της ερήμου", από τις εκδόσεις ΠΟΛΙΣ, με άφησε άλλαλη και στη συνέχεια η ανάγνωση των άρθρων που έχουν γραφεί σχετικά με τον ίδιο ή με το μυθιστόρημά του με κατέστησαν ανίκανη να γράψω οτιδήποτε...

Γι' αυτό  σας παραπέμπω στα άρθρα που δημοσιεύτηκαν ήδη στον Τύπο και υπάρχουν συγκεντρωμένα στο blog του Mairal, http://pedromairal.blogspot.com/.

Θεωρώ ωστόσο προτιμότερο, ειδικά για όσους έχουν στο παρελθόν γοητευθεί από βιβλία όπως, ας πούμε, το εκατό χρόνια μοναξιά, να μην αρκεσθούν στην ανάγνωση των άρθρων αυτών ή-ακόμη χειρότερα- να μην ανταλλάξουν την πολύωρη ιεροτελεστία της ανάγνωσης του βιβλίου με τη στιγμιαία, στεγνή,  πληροφόρηση που παρέχει η ανάγνωση ενός σχετικού άρθρου..

Θα πρότεινα ανεπιφύλακτα να διαβάσετε προσεκτικά την αφήγηση της εικοσιτριάχρονης Μαρίας Βαλντές Νέιλαν, της ηρωίδας του Mairal.

 Η Μαρία αφηγείται την απόλυτη εξαθλίωση,  περιφέροντας την όμορφη πυρόξανθη κόμη της, κληροδότημα της Ιρλανδέζας προγόνου της,  μέσα  σε έναν ασαφή  μη γνώριμο  χώρο και χρόνο! 

353 σελίδες  έγραψε ο Mairal, για να περιγράψει αυτό που ευφυώς ονόμασε "κοσμοχαλασιά", αφήνοντας ωστόσο στον  αναγνώστη  την υποχρέωση να ορίσει τι μπορεί ο όρος να σημαίνει... Και με τον τρόπο αυτό καταφέρνει να παρασύρει τον αναγνώστη να ορίσει βιωματικά την "κοσμοχαλασιά", τοποθετώντας την  οπουδήποτε.. Οσοδήποτε κοντά του, στη χώρα του, στις μέρες του, στη ζωή του. Το μυθιστόρημα είναι μια αλληγορία, και συνάμα  ένας μαγικός - μαρκεσιανός -ρεαλισμός, μια ακολουθία γεγονότων ιστορικών που λαμβάνουν χώρα στην Αργεντινή, άλλοτε μέσα κι άλλοτε έξω από το μυαλό του συγγραφέα και της ηρωίδας του και μας εγκλωβίζουν από την πρώτη μέχρι και την τελευταία σελίδα στον παραλογισμό της ανθρώπινης υπόστασης και στην ανακολουθία των ανθρώπινων πράξεων.. Οι εθνοσωτήρες που εμφανίζονται ως από μηχανής θεοί, διαδοχικά: με γαλάζια πουκάμισα, με άσπρα πουκάμισα, δίχως πουκάμισα, σαν ... ξυπόλητα σύννεφα ή σαν παπουτσωμένοι γάτοι, καταστρέφουν ό,τι βρίσκουν για να "χτίσουν" άλλα, που θα τα ριμάξουν οι επόμενοι και μετά... Και πάλι... Και μετά και...ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ!

Η Μαρία, άλλοτε στο Μπουένος Άιρες που καταρρέει, άλλοτε σε πυκνά δάση, κι άλλοτε σε λασπωμένα λειβάδια, άλλοτε μόνη κι άλλοτε ανάμεσα στο μπουλούκι, γίνεται η φωνή του Pedro Mairal, και ταυτόχρονα η φωνή του καθένα μας:  

σελίδα 155:  Ήταν δύσκολο να βρω δουλειά. Κάθε μέρα γίνονταν απολύσεις και περικοπές. Οι άνδρες τα βράδια παραπονιόντουσαν γιατί οι εργοδότες τους είχαν διευρύνει το ωράριο από τις οχτώ ώρες στις έντεκα κι ήθελαν να καταργήσουν και την αργία της Κυριακής. Έγιναν απεργίες με τεράστια συμμετοχή απ' τους κλάδους των μεταλλουργών και των ναυτεργατών. Ένα πρωί ακούσαμε το κροτάλισμα μιας μηχανής, ήταν σαν ήχος από πιστόλι πεπιεσμένου αέρα. Κάποιος μπήκε τρέχοντας στο "Ελ Πανάλ", να μας πει ότι έριχναν με τα πολυβόλα στους απεργούς. Η καταστολή κράτησε κάμποσες μέρες. Στο νεκροταφείο πυροβόλησαν τους εργάτες που έθαβαν τους νεκρούς. Νεκροί έπεφταν πάνω σε νεκρούς.  Εγώ αυτό δεν το είδα με τα μάτια μου, αλλά είδα στην οδό Σαν Τέλμο τα τσίγκινα φέρετρα, που είχαν φτιαχτεί βιαστικά από ξεκολλημένες ταμπέλες. Είδα πως τα στοίβαζαν, καλύπτοντας όλο το μήκος του πεζοδρομίου. Ήταν λες και διάφορες εταιρείες-χορηγοί είχαν κάνει προσφορά τα φέρετρα' πάνω τους διάβαζες μάρκες γλυκών, τσιγάρων, λαδιού. Είδα ένα πολυβόλο με τρίποδο στημένο στη μέση του πλακόστρωτου, είδα ομάδες αστυνομικών και πυροσβέστες στις γωνιές...