ΕΚΤΟΣ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ

Είχα φτάσει σχεδόν στην έξοδο, όταν το μάτι μου έπιασε φευγαλέα δίπλα στο φανταχτερό κίτρινο-πρασινό-μπλε "Μπι όπως Μπίρα" του Τομ Ρόμπινς, ένα περίεργο γκρι εξώφυλλο με μαύρα και μπορντώ γράμματα. ''ΠΙΕΡ ΜΕΡΟ ΕΚΤΟΣ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ''. Δεν το είχα προσέξει όταν μπήκα αν και, όπως πάντα, στάθηκα αρκετά στον πάγκο με τα ευπώλητα και τις νέες κυκλοφορίες. 

Ο προϋπολογισμός μου για την εβδομαδιαία αγορά βιβλίων είχε εξαντληθεί ήδη,  γι' αυτό  είπα να το αφήσω για την επόμενη επίσκεψη, αφού διαβάσω το οπισθόφυλλο:

"Ονειρεύομαι ένα βιβλίο που δεν θα τελειώνει. Καμιά φορά δεν καταφέρνω να αφήσω ένα κεφάλαιο. Προσθέτω ένα κόμμα. Αλλάζω μια λέξη. Μόνο και μόνο για να μείνω ακόμα μαζί του. Όπως μένουμε για μια στιγμή ακόμα ανάμεσα στους ανθρώπους. Στη ζωή τους. Στη ζεστασιά τους. Όπως όταν φιλάμε ατελείωτα μια γυναίκα στην αποβάθρα του σταθμού. Υπάρχουν κεφάλαια που είναι μικροί φωτεινοί τάφοι, ζωντανοί και τρυφεροί. Αισθανόμαστε καλά εκεί. Θέλουμε να μείνουμε εκεί για πάντα...."

Ποιος είναι ο Μερό; Γύρισα στο αυτί να δω την ταυτότητά του.

"Ο Πιερ Μερό γεννήθηκε το 1959 στο Παρίσι. Σπούδασε Πολιτικές Επιστήμες και εργάστηκε στο χώρο της δημοσιογραφίας και των εκδόσεων. Μετά από μια περίοδο ανεργίας διορίστηκε καθηγητής στη μέση εκπαίδευση. Σήμερα διδάσκει στα βόρεια παρισινά προάστια..."

Επέστρεψα γρήγορα στο ταμείο. Έτεινα το βιβλίο στον υπάλληλο, "το ερωτεύτηκα" του είπα, ενώ σκεφτόμουν πως πολύ ευχαρίστως θα ακύρωνα τον προγραμματισμένο σαββατιάτικο καφέ για να γυρίσω σπίτι με τον Μερό μου...Δεν είχα την παραμικρή ιδέα για το τι με περίμενε!

Διακόσιες είκοσι μία σελίδες ποτισμένες στο αλκοόλ, στον τρόμο, στην αγανάκτηση, στον πανικό, στα πρόζακ. Θυμήθηκα το "Πλάτωνας όχι Πρόζακ", του Λου Μαρίνοφ που ήταν για καιρό αδιάβαστο στη βιβλιοθήκη μου, ώσπου το χάρισα σε έναν μαθητή μου που πήγε για σπουδές στο Λονδίνο!

Θα πρέπει βέβαια να πω, πως όταν πρωτοείδα το "Πλάτωνας όχι Πρόζακ", νόμισα πως "ο Πρόζακ" είναι κάποιος φιλόσοφος με θέσεις ...αντιπλατωνικές. Ιδέα δεν είχα και δεν έχω από φάρμακα πολύ δε περισσότερο  από αντικαταθλιπτικά, ίσως  και γι' αυτό το σοκ από την ανάγνωση του βιβλίου του Πιέρ Μερό ήταν αυτό που ήταν. Στην "εξπρεσιονιστική" περιγραφή των παιδικών του χρόνων, των ανεξιχνίαστων ενοχών, των ποικίλων αδυναμιών για την αποδοχή της αγάπης, του ασύληπτου φόβου που γεννάει ο θάνατος,  των εναγώνιων, υπό την επήρειαν πάντοτε της αλκοόλης, αναζητήσεων μιας ισορροπίας,  ανάμεσα στον εσωτερικό και τον...εσωτερικό, ξανά,  κόσμο- ο εξωτερικός είναι άθλιος έτσι κι αλλιώς, αρκεί να του βγάλει κανείς τη μάσκα, πράγμα καθόλου δύσκολο-σε όλην αυτήν την  επιθανάτια διαδρομή,  ο Μερό περνάει  και από το Λύκειο Ουατερλό των βορείων παρισινών προαστίων όπου διδάσκει και μας παρουσιάζει τους συναδέλφους του και την στάση τους απέναντι στην σκληρή πραγματικότητα:

"...Εκεί πέρα στο λύκειο Ουατερλό, ήμασταν όλοι μια μικρή οικογένεια. Εργένηδες, νέοι, ξεριζωμένοι. Επιβιβασμένοι σε ένα λεπτεπίλεπτο ναυάγιο. Καθένας είχε τη δική του καλή δικαιολογία να βρίσκεται εκεί. Μια χρονιά εκείνος βούλιαξε τελείως. Σταμάτησε τη δουλειά. Ένας ψυχίατρος τον έστειλε στη νότια Γαλλία να κάνει κούρα αποτοξίνωσης. Εκεί συνάντησε  ανθρώπους που δεν πατούσαν πια ούτε το πόδι τους στην πραγματικότητα. Πολλοί από αυτούς ήταν γυναίκες εκπαιδευτικοί, καταθλιπτικές και αλκοολικές. Εργένισσες ή χωρισμένες....[ ]

Παρόλα αυτά την επόμενη  σχολική χρονιά ήρθε στη δουλειά. [ ]...

Εκεί πέρα, στη χώρα της ατυχίας, στις λεωφόρους όπου τα φορτηγά τρέχουν χωρίς ποτέ να σταματούν, στα ονόματα μιας απαρχαιωμένης και γελοίας εξαγοράς, λεωφόρος Μωρίς-Τορέζ, λεωφόρος Στάλινγκραντ, λεωφόρος του Μεγαλοπρεπούς Βόλγα, σε ένα λύκειο πεταμένο ανάμεσα σε ένα αεροδρόμιο και σε ένα νεκροταφείο.

Η αγάπη είναι ο σημαντικότερος μοχλός που έχουμε για να επηρεάσουμε την πορεία του κόσμου. Είναι ένα όπλο πολύ πιο επικίνδυνο από το μίσος και την καταστροφή. Τελικά πάντοτε καταφέρνουμε να κάνουμε τους ανθρώπους καλύτερους αν επιμένουμε να τους αγαπάμε. Είναι όμως μια στάση που δύσκολα κρατάμε. Αναπνέουμε αέρα δύο ειδών, αυτόν που μπαίνει στα πνευμόνια μας κι αυτόν που έρχεται από την κοινωνία. Οι κοινωνίες στις οποίες ζούμε γίνονται όλο και πιο αποπνικτικές, και αγχώδεις. Ας μου επιτραπεί να επισημάνω ότι αυτή η παρένθεση έχει κάποια σχέση με το γουστόζικο επάγγελμα του εκπαιδευτικού."

Η αλήθεια είναι πως από την παρένθεση του Μερό την αφιερωμένη στο "γουστόζικο επάγγελμα του εκπαιδευτικού", μετέφερα το πιο light απόσπασμα, γιατί απλά δε θέλω να παραδεχτώ πως αυτό που αποφάσισα να μην μεταφέρω είναι αληθινό.Το ξέρω όμως, με απόλυτη βεβαιότητα, πως ό,τι παρέλειψα είναι το πιο αληθινό και φοβάμαι πως σύντομα θα το αντιμετωπίσουμε κι εμείς,  αν δεν καταφέρουμε να αγαπήσουμε σταθερά και συνεχόμενα, με πείσμα, με ενδιαφέρον, με επιμονή, με υπομονή, αν δηλαδή δεν προσπαθήσουμε  να δοκιμάσουμε όπλα ισχυρότερα από αυτά του μίσους και της καταστροφής. Αν, εν ολίγοις, συνεχίσουμε να διαμορφώνουμε την πραγματικότητά μας

ΕΚΤΟΣ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ

---------------------------------------------------------------------------------------------------------

Το βιβλίο  με καθήλωσε, με ταρακούνησε με πανικόβαλε, με προβλημάτισε...Θυμήθηκα μια ερώτηση στις εξατάσεις του ΑΣΕΠ, που ήθελε να διαλέξουμε αν οι εκπαιδευτικοί είναι εθισμένοι στο τσιγάρο, στο αλκοόλ, στα ψυχοφάρμακα ή σε κάτι άλλο που δε θυμάμαι τι...Μου είχε φανεί πολύ...υποτιμητική και γελοία ερώτηση...

Γιατί πρέπει καλά και σώνει να είναι  εθισμένοι σε κάτι; Είχα αρνηθεί να την απαντήσω...

Ο Μερό, ωστόσο, περιγράφει με εξαιρετικό ύφος τον εθισμό τον δικό του και των συναδέλφων του σε όλα τα παραπάνω και αποδομεί  τόσο την εσωτερική τους πολυπλοκότητα όσο και την απάνθρωπη κοινωνική παραφορά, χωρίς να χαρίζεται σε κανέναν πολύ δε περισσότερο στον εαυτό του και στο συνάφι του, τόσο στον χώρο της εκπαίδευσης όσο και στον χώρο των συγγραφέων και των εκδόσεων. Μας ραντίζει παρόλα αυτά στο τέλος   με ανεπαίσθητες σταγόνες αισιοδοξίας γράφοντας:

"Θυμάμαι ότι η λογοτεχνία, όταν γίνεται καλά, έχει κάποια χρησιμότητα. Ξαναδιαβάζω τη μακροσκελή φράση του Ουγκό με την οποία προλογίζει τους Αθλίους, που τελειώνει ως εξής:

 "...όσο θα υπάρχουν πάνω στη γη αμάθεια και δυστυχία, βιβλία του είδους αυτού θα μπορούσαν να μην είναι άχρηστα"."