Έχει περάσει πια ένας ολόκληρος χρόνος που από τη μία οι επαγγελματικές μου υποχρεώσεις με κρατούν έξω από τη σχολική τάξη και από την άλλη οι συνεχείς και επιβεβλημένες "επιμορφώσεις" με αναγκάζουν να διαβάζω ολοένα και λιγότερο βιβλία της επιλογής μου, με αποτέλεσμα να μην νιώθω την ανάγκη να γράψω εδώ και να μοιραστώ σκέψεις και εμπειρίες με τους πολλούς παλιούς φίλους και αναγνώστες. Ελπίζω κι εύχομαι να είναι όλοι καλά.
Η σημερινή μου εμπειρία όμως αξίζει να καταγραφεί, αξίζει να διαβαστεί, αξίζει να γίνει θέμα συζήτησης και προβληματισμού για όλους εμάς που με τον έναν ή τον άλλον τρόπο εμπλεκόμαστε στην εκπαιδευτική διαδικασία και αγωνιούμε για την εξέλιξη της δημόσιας παιδείας που βάλλεται πανταχόθεν και έχει καταντήσει ...αρένα! Μια συνεχής διαμάχη ανάμεσα στο Υπουργείο Παιδείας και στους εκπαιδευτικούς, με δικαστικές προσφυγές, με "εντέλλεσθε", με ολιγωρίες και παλινωδίες, μέσα σε ένα κλίμα γενικότερης αβεβαιότητας, που από μόνο του προκαλεί διάρρηξη της (όποιας) κοινωνικής συνοχής.
Πάνω σ' αυτήν την αρένα, λοιπόν, όσο και αν δεν σας περνά από το μυαλό, βρίσκονται και τα παιδιά! Μικρά, μεγάλα, μεγαλύτερα παιδιά που βιώνουν μια δύσκολη και πρωτόγνωρη κατάσταση, με θυμό, με φόβο, με άγχος, με αγωνία. Με αγωνία όχι μόνο για τα τεστ, τις εξετάσεις, τους βαθμούς, αλλά γενικά για το τι μέλλει γενέσθαι με τον ιό, με την ανεργία, με την ενδοοικογενειακή βία... Κυρίως, με τη βία, που έχει κατακλύσει την κοινωνία. Και τα παιδιά - όλοι το ξέρουμε - ακολουθούν τα κοινωνικά πρότυπα, όχι πάντοτε συνειδητά, επειδή αυτό κάνουν τα παιδιά: λειτουργούν μιμητικά. Το αποτέλεσμα είναι να σημειώνονται στα σχολεία περιστατικά παραβατικών συμπεριφορών ποικίλων εντάσεων, από ήπιων έως ακραίων. Μάλιστα είναι τόσο ευφάνταστα που επινοούν διάφορα βίαια παιχνίδια, όπως για παράδειγμα το "ντου", όχι το "θα κάνω ντου βρε πονηρή", το γνωστό άσμα του αείμνηστου Βασίλη Τσιτσάνη, αλλά το "ντου", όπου κατά τη διάρκεια του διαλείμματος καμιά δεκαριά μαθητούδια επιλέγουν ένα συμμαθητή που περπατάει παραπέρα ανέμελος και του ορμούν όλοι μαζί και... ό,τι βρέξει ας κατεβάσει. Αυτό είναι το παιχνίδι! Το αξιοπερίεργο είναι πως δεν πρόκειται για το "bulling" που γνωρίζαμε ως εκπαιδευτικοί μέχρι τώρα, αφού ο ρόλος των θυτών και του θύματος συχνά αλλάζει και μάλιστα, εάν "συλληφθούν" οι ένοχοι τρέχει το θύμα, δαρμένο, γδαρμένο, με σπασμένα γιαλιά και ό,τι άλλο, και υπερασπίζεται τους θύτες ορυόμενο πως είναι φίλοι και πως δεν είναι παρά μόνο ένα παιχνίδι! Μάλιστα! Είναι απλώς ένα παιχνίδι!
Εν πάση περιπτώσει, ένα τέτοιο περιστατικό συνέβη σε ένα από τα σχολεία παιδαγωγικής μου ευθύνης και με αφορμή αυτό το γεγονός σήμερα υλοποιήθηκαν παρεμβάσεις από την ψυχολόγο και την κοινωνική λειτουργό, που μόνο μια φορά την εβδομάδα διαθέτει το συγκεκριμένο σχολείο. Εξέφρασα την επιθυμία να παρακολουθήσω την ωριαία δράση σε ένα τμήμα της Γ' Γυμνασίου και φυσικά την παρακολούθησα. Έγιναν τρία "ψυχολογικά" παιχνίδια στα οποία τα παιδιά συμμετείχαν με ενδιαφέρον. Δειλά στην αρχή, πιο θαρρετά όσο περνούσε η ώρα, έλεγαν την άποψη τους, τον προβληματισμό τους, τις σκέψεις τους. Όταν τελείωσαν οι δύο συνάδελφοι, ευχαρίστησα που με δέχτηκαν στην τάξη και, κατά την προσφιλή μου συνήθεια, ζήτησα από τα παιδιά, εφόσον επιθυμούν, να σημειώσουν ανώνυμα σε ένα χαρτί με δυο τρεις λέξεις τι αποκόμισαν από τη δράση. Τα ευχαρίστησα εκ των προτέρων και αποχώρησα, για να μην αισθανθούν ότι πιέζονται να γράψουν κάτι. Πήγα, λοιπόν, στο γραφείο και περίμενα. Υπέθεσα ότι δεν θα θελήσουν να γράψουν, αφού δεν με γνωρίζουν, αφού πιθανόν δεν θα με ξαναδούν, αφού, αφού, αφού... Σε λιγότερο από δέκα λεπτά ήρθε η συνάδελφος με ένα πάκο χαρτάκια στα χέρια της! "Έγραψαν όλοι!", μου είπε. "Και έγραψαν πολύ ωραία πράγματα!"
Πήρα τον πάκο και τον έβαλα στην τσάντα, για να διαβάσω τα σημειώματα των παιδιών το απόγευμα στο σπίτι με τη δέουσα προσοχή. Και τα διάβασα...
Φόβος, μοναξιά, αγωνία, ανησυχία, ανάγκη για υποστήριξη, επιθυμία για προσέγγιση κι άλλα πολλά, προκύπτουν από όσα γράφουν τα παιδιά. Με δυο τρεις λέξεις, με δυο τρεις φράσεις. Μόνο ένα παιδί έγραψε μια ολόκληρη παράγραφο και την παραθέτω αυτούσια:
"Οι σημερινές δράσεις ήταν πολύ ενδιαφέρουσες. Είδαμε πόσα πράγματα κρατάμε κρυφά από τους άλλους ίσως γιατί φοβόμαστε την κριτική των άλλων ατόμων πιστεύω. Επίσης, καταλάβαμε μέσα από ένα πολύ απλό παράδειγμα την κοινωνική ανισότητα και τις ευκαιρίες που δίνονται στον καθένα. Τέλος, κάναμε μια δράση όπου μας έλεγαν δυσάρεστες καταστάσεις που ίσως είχαμε αντιμετωπίσει στη ζωή μας και εμείς προχωρούσαμε. Μου άρεσαν αλλά ένιωθα κάποιους ενδοιασμούς για να δηλώσω τη γνώμη μου. Όμως θα ήθελα να ξαναέρθουν αυτές οι κυρίες για να αποβάλω αυτό που φοβάμαι να μιλήσω."
"Φοβάμαι να μιλήσω!", έγραψε το παιδί!
Κι εγώ αναρωτιέμαι: Πόσα παιδιά φοβούνται να μιλήσουν;
Φοβούνται να μας μιλήσουν! Κι ενώ αυτά φοβούνται εμείς επιμορφωνόμαστε (για μιαν ακόμη φορά) στα νέα προγράμματα σπουδών, που έχουν νέα φιλοσοφία, νέο περιεχόμενο, καινούρια ορολογία, που κατά κοινή ομολογία αρκετοί από τους συμμετέχοντες εκπαιδευτικούς δυσκολεύονται να κατανοήσουν, τουλάχιστον στα Μαθηματικά, όπου τα συγκείμενα και τα περικείμενα κρατούν καλά... Εν ολίγοις, στο Γυμνάσιο, που παρακολουθώ εγώ, το περιεχόμενο σπουδών σου δίνει την εντύπωση πως απευθύνεται σε ανθρώπους με πλούτο γλωσσικό και, κυρίως, με ένα συναισθηματικό υπόβαθρο καλλιεργημένο και υψηλό! Αλλά τα παιδιά μας, σε μεγάλο βαθμό, δεν το διαθέτουν αυτό, αφού φοβούνται να μας μιλήσουν!
Μήπως θα πρέπει να σκεφτεί το Υπουργείο σοβαρά να δώσει έμφαση στην κοινωνικο-συναισθηματική ανάπτυξη των παιδιών; Μήπως πρέπει στο νέο πρόγραμμα σπουδών να συμπεριλάβουν εβδομαδιαία βιωματικά εργαστήρια ψυχολόγων και κοινωνικών λειτουργών;
Ένα παιδί που φοβάται γενικά, δεν μπορεί να αγαπήσει και να αφιερώσει χρόνο σε ένα μάθημα απαιτητικό! Πριν τα βοηθήσουμε να αναπτυχθούν συναισθηματικά, επιμένουμε, μέσα σε όλους τους άλλους φόβους να προσθέτουμε ... και τα Μαθηματικά! Εντάξει, μπορούμε να τα κάνουμε συνδυαστικά, αλλά, δυστυχώς, χρόνια τώρα εστιάζουμε μόνο στη νόηση και στα διαδικαστικά...
Πόσο κακό κάνουμε στα παιδιά μας τελικά;
-----------------------------------
Κάποια από τα σημειώματα των παιδιών.
Περίπου τα ίδια ήταν όλα, με έμφαση στη μοναξιά, στο φόβο, στην έλλειψη αυτοεκτίμησης, στις κοινωνικές ανισότητες... Λίγες λεξούλες στο χαρτί, που φανέρωναν πολλά!
Δεν είναι καιρός να το δούμε σοβαρά;
