ΠΟΙΟΣ ΑΝΤΙΓΡΑΦΕΙ ΠΟΙΟΝ;

Συμβαίνει κάποτε διαβάζοντας άρθρα της επικαιρότητας να μου δημιουργείται φευγαλέα η αίσθηση πως διαβάζω κάποιο λογοτεχνικό βιβλίο, όχι βέβαια επειδή η δημοσιογραφική γλώσσα πληρεί όλες εκείνες τις προϋποθέσεις που κάνουν το ύφος λογοτεχνικό, κάθε άλλο, αλλά επειδή τα γεγονότα που περιγράφονται στο άρθρο μοιάζουν να έχουν διαδραματιστεί σε κάποιο βιβλίο λογοτεχνίας που διάβασα στο απώτερο ή στο εγγύς παρελθόν. Στις μέρες μας μάλιστα τα γεγονότα, δραματικά όσο ποτέ νωρίτερα στα χρόνια που είμαι εν ζωή κι έχω συνείδηση, αντιγράφουν άλλα γεγονότα που έλαβαν χώρα στις σελίδες βιβλίων, από ήρωες επινοημένους ή προσαρμοσμένους σε ιστορικά πρόσωπα, που με τη σειρά τους εμπνεύστηκαν από άλλους επινοημένους ή πραγματικούς ήρωες, που εμπνεύστηκαν από άλλους...  

Ένα τέτοιο παράδειγμα άρθρου, που μ' έκανε να φέρω στο μυαλό μου ένα μυθιστόρημα, είναι αυτό που αναφέρεται σε όσα έγιναν στην Ισπανία προ λίγων ημερών,  το οποίο προτιμώ να παραθέσω για να μην αναγκαστώ να περιγράψω όσα εκεί περιγράφονται..

     

"Η ισπανική αστυνομία επιτέθηκε και άνοιξε πυρ εναντίον διαδηλωτών με σφαίρες από καουτσούκ χθες Πέμπτη το βράδυ στη Μαδρίτη, στο τέλος της μεγάλης διαδήλωσης εναντίον των μέτρων λιτότητας της κυβέρνησης, διαπίστωσαν δημοσιογράφοι του Γαλλικού Πρακτορείου, ενώ η αστυνομία ανακοίνωσε πως έξι άνθρωποι τραυματίσθηκαν ελαφρά και επτά συνελήφθησαν.

Μετά το τέλος της μεγάλης πορείας, η οποία διαλύθηκε ήρεμα, οι αστυνομικοί επιτέθηκαν σε μικρές ομάδες διαδηλωτών και τους ξυλοκόπησαν με γκλομπ για να τους διαλύσουν στον τομέα της Πουέρτα ντελ Σολ, στο κέντρο της πρωτεύουσας, ενώ οι διαδηλωτές προσπαθούσαν να φτάσουν στο κοινοβούλιο, έκαναν γνωστό οι δημοσιογράφοι.

Οι διαδηλωτές είχαν φτάσει ως τα φράγματα που προστατεύουν τα κτίρια του κοινοβουλίου, έχοντας στην πρώτη γραμμή τους πυροσβέστες.

Ενώ πυκνός καπνός υψωνόταν από πλαστικούς κάδους σκουπιδιών που είχαν πάρει φωτιά, μερικοί διαδηλωτές αποφάσισαν να ακολουθήσουν τους πυροσβέστες πλησιάζοντας στο κοινοβούλιο. Η αστυνομία επιτέθηκε τότε, ενώ οι διαδηλωτές απαντούσαν με ρίψη διαφόρων αντικειμένων, κυρίως μπουκαλιών "

 Πηγή: ΑΜΠΕ, aλλά αναδημοσίευση σε πλείστα sight με τίτλο "Μαδρίτη: Πυρ με σφαίρες από καουτσούκ κατά διαδηλωτών"

Τι θα εμπόδιζε το παραπάνω άρθρο να συνεχίζει κάπως έτσι

"Δακρυγόνα αέρια, υδροφόρες, κλομπ, ασπίδες και προστατευτικά γείσα, πλάκες ξεριζωμένες από το πλακόστρωτο, σωλήνες από περιφράξεις, λόγχες από τα κάγκελα των κήπων, ιδού μερικά από τα όπλα που επιστράτευσαν οι δύο πλευρές...",  όπως γράφει ο Ζοζέ Σαραμάγκου στη σελίδα 183 του βιβλίου του Η ΠΕΤΡΙΝΗ ΣΧΕΔΙΑ; Έχω γράψει ένα μικρό απόσπασμα από τις αμέσως προηγούμενες σελίδες του βιβλίου εδώ που, ως προς τα νοήματα, συνδέεται άμεσα με το απόσπασμα του βιβλίου που θα γράψω στη συνέχεια, αν και τα γεγονότα που περιγράφονται είναι διακριτά, σαν αυτοτελή επεισόδια μέσα στο συνεχές του πεπρωμένου της ανθρωπότητας, άλλοτε εκφρασμένα σε συλλογικότητες κι άλλοτε σε ατομικές τραγωδίες, όπως του ευγενούς Ολλανδού νέου, που αναφέρει ο Σαραμάγκου επειδή

"... τον πέτυχε μια λαστιχένια σφαίρα η οποία, λόγω ελαττωματικής κατασκευής, είχε βγει πιο σκληρή κι από ατσάλι, ο μύθος όμως περιέλαβε αμέσως το επεισόδιο κι η κάθε χώρα ορκίζεται πως ο νεαρός ήταν δικός της, ενώ η σφαίρα θα έμενε στα αζήτητα, κι η φράση δεν έμεινε για την αντικειμενική της σημασία, αλλά επειδή ήταν όμορφη, ρομαντική, απίστευτα νέα, κι αυτό αρέσει στις χώρες, κυρίως όταν πρόκειται για χαμένες υποθέσεις, όπως αυτή..." (σελ. 184)

Η τελευταία φράση που βάζει στο στόμα του ευγενούς Ολλανδού νέου ο Ζοζέ Σαραμάγκου ήταν "Επιτέλους είμαι Ίβηρας", επειδή αυτή η φράση ταιριάζει με το θέμα που απασχολεί τον συγγραφέα στο εν λόγω βιβλίο του, θα μπορούσε όμως αντί αυτής να είναι  οποιαδήποτε άλλη, αφού, ως γνωστόν, οι φράσεις αποκτούν νόημα από τα γεγονότα μέσα στα οποία λέγονται και τα γεγονότα με τη σειρά τους, ενώ αλλάζουν χώρο και χρόνο, επαναλαμβάνονται πανομοιότυπα εντός κι εκτός λογοτεχνικών βιβλίων και ανάλογα με τη σημασία τους κάποια γίνονται μύθοι ή γίνονται θρύλοι που, όπως στο παραπάνω απόσπασμα, συμβαίνει κάποτε να τους διεκδικούν χώρες ολόκληρες, για να καλλιεργήσουν, μάλλον, την απαιτούμενη κοινωνική συνοχή που απαιτείται για την εύρυθμη λειτουργία τους, κι άλλοτε τους επικαλούνται κάποιοι πολιτικοί, για να αντικρούσουν τους  πολιτικούς τους αντίπαλους ή, ακόμη, τους τραγουδούν  μεγάλοι συνθέτες για να τιμήσουν με τον τρόπο τους γεγονότα και πρόσωπα, όπως, για παράδειγμα τραγούδησε ο Μίκης Θοδωράκης τον Σωτήρη Πέτρουλα, που 

"Την 21η Ιουλίου 1965 συμμετείχε σε μεγάλη διαδήλωση φοιτητών στην Αθήνα την οποία κατά τις πρώτες βραδυνές ώρες προσπάθησε η Αστυνομία να διαλύσει κάνοντας χρήση γκλοπς και δακρυγόνων. Στη σύγκρουση αυτή φέρεται να τραυματίστηκαν και να συνελήφθησαν περίπου 250 διαδηλωτές, μεταξύ των οποίων και ο Σωτήρης Πέτρουλας, στη διασταύρωση των οδών Σταδίου και Λαδά, γύρω στις 22.00. Η πρώτη καταγραφή του χτυπημένου Πέτρουλα αναφέρεται στις 03:00 το πρωί της 22ας Ιουλίου στο Σταθμό Α΄ Βοηθειών του Ε.Σ. στην οδό Γ΄ Σεπτεμβρίου όπου και διαπιστώνεται ο θάνατός του. Το επίσημο πόρισμα της ιατροδικαστικής εξέτασης έκανε λόγο για θάνατο που προκλήθηκε από ασφυξία λόγω δακρυγόνου. Η κηδεία του στη συνέχεια πήρε τη μορφή διαδήλωσης." (http://el.wikipedia.org/)

Για αυτό εγώ ρωτώ: Ποιος αντιγράφει ποιον; Η λογοτεχνία τη ζωή; ΄Η η ζωή τη λογοτεχνία; Αντιγράφουν οι επινοημένοι ήρωες τους αληθινούς ή αντίστροφα;  Αυτά κι άλλα πολλά ερωτήματα που στους πολλούς μπορεί να  ακούγονται πλέον κοινότοπα και θα έπρεπε ίσως να μην τα θίξω, αν θέλω να φαίνομαι πρωτότυπη, αλλά από την άλλη η ζωή που ξεπερνά κάθε φαντασία και κάθε ασυμβατότητα, ειδικά στις μέρες μας που έχει φτάσει, για μιαν ακόμη φορά, στο αποκορύφωμα του παραλογισμού και των συγκεχυμένων νοημάτων, με ... τραβά απ' το μανίκι, γιατί δεν μπορώ να εξηγήσω πως, παρόλο  το πολύ αίμα που χύθηκε και συνεχίζει να χύνεται, έστω κι από τις "ειρηνικές" σφαίρες, τις φτιαγμένες επί τούτου από καουτσούκ, στο όνομα της Δημοκρατίας έχει οδηγηθεί η δημοκρατία να αντιγράφει πιστά την ολιγαρχία, που χρειαζόταν τάφρους, φράγματα και φρουρούς γύρω από τα ανάκτορα, για να κρατιέται ο λαός μακριά από τους ευγενείς;

Στις μέρες μας στήνονται φράγματα για να προφυλαχτούν τα κοινοβούλια από τους διαδηλωτές!
Στα άρθρα, ηλεκτρονικά ή έντυπα, δεν διαβάζουμε πλέον μόνο πόσοι τραυματίστηκαν όταν άνοιξε πυρ  με σφαίρες από καουτσούκ κατά των διαδηλωτών, διαβάζουμε  ότι Οι διαδηλωτές είχαν φτάσει ως τα φράγματα που προστατεύουν τα κτίρια του κοινοβουλίου, έχοντας στην πρώτη γραμμή τους πυροσβέστες. 
Κι εγώ ξαναρωτώ, ποιος αντιγράφει ποιον, ή, για να σου το θέσω πιο ανοιχτά όπως ακριβώς συνηθίζω να μιλάω, τι πολίτευμα πιστεύεις πως έχουμε;

NOS QUOQUE IBERI SUMUS

Είμαστε Ίβηρες κι εμείς. Anche noi siamo iberici. We are Ibirians too.  Auch wir sind Iberisch.

   Μέσα σε μια νύχτα η Ευρώπη εμφανίστηκε καλυμμένη από αυτές τις επιγραφές. Αυτό που ίσως αρχικά δεν ξεπερνούσε ένα απλό και αδύναμο ξέσπασμα κάποιου ονειροπόλου, εξαπλώθηκε μέχρι να γίνει κραυγή, διαμαρτυρία, διαδήλωση στους δρόμους. Όταν το φαινόμενο ξεκίνησε, υποτιμήθηκε, και οι εκδηλώσεις τους έγιναν στόχος χλεύης. Πολύ γρήγορα όμως οι αρχές ανησύχησαν με μια εξέλιξη που αυτή τη φορά δεν μπορούσε να αποδοθεί σε έξωθεν χειρισμούς, πεδίο ανατρεπτικών ενεργειών η ίδια, και η περίσταση αυτή τους απάλλαξε τουλάχιστον από τον κόπο να διαλευκάνουν ποιος ήταν ο έξωθεν αυτός παράγοντας και να τον προσδιορίσουν ονομαστικά. Είχε γίνει μόδα να κυκλοφορούν οι αντιρρησίες στο δρόμο με το επίγραμμα στο πέτο ή, με μεγαλύτερη ελευθεριότητα, κολλημένο μπρος και πίσω, στα πόδια, σε κάθε σημείο του σώματος και σε όλες εκείνες τις γλώσσες, κι ακόμα στις τοπικές διαλέκτους, στα διάφορα ιδιώματα, και τέλος στην εσπεράντο, αυτήν όμως ήταν δύσκολο να την καταλάβει κανείς. Η αντεπίθεση που αποφάσισαν οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις συνίστατο στην οργάνωση συζητήσεων και στρογγυλών τραπεζών στην τηλεόραση, με τη βασική συμμετοχή ανθρώπων που είχαν διαφύγει από τη χερσόνησο όταν η ρίξη ολοκληρώθηκε και κατέστη αμετάκλητη, όχι εκείνους που βρέθηκαν εκεί ως τουρίστες και που, οι ταλαίπωροι δεν είχαν συνέλθει από την τρομάρα, αλλά τους ημεδαπούς όπως λέμε, εκείνους οι οποίοι, παρά τους σφιχτούς δεσμούς παράδοσης και πολιτισμού, ιδιοκτησίας και εξουσίας, είχαν γυρίσει την πλάτη τους στο γεωλογικό λοξοδρόμισμα και είχαν επιλέξει τη φυσική στεθερότητα της ηπείρου. Τα άτομα αυτά ζωγράφισαν με μελανά χρώματα τις ιβηρικές πραγματικότητες, έδωσαν συμβουλές, με συγκατάβαση και εμπειρογνωμοσύνη, στους απειθάρχητους που έθεταν απερίσκεπτα σε κίνδυνο την ευρωπαϊκή ταυτότητα, και κατέληξαν την παρέμβασή τους στη συζήτηση με μια αποφασιστική φράση, κοιτάζοντας κατάματα το θεατή, σε στάση μεγάλης ειλικρίνειας, Κάντε ό,τι κι εγώ, διαλέξτε Ευρώπη.

Και ρωτώ εγώ, τι δεν καταλαβαίνεις, και παρόλο που το πράγμα μιλάει από μόνο του θα βοηθήσω με λίγα στοιχεία για τη ρίξη, η οποία αναφέρεται στο κείμενο, που  είναι μόνο ένα μικρό  απόσπασμα, σελίδες 180-181, από ποιο βιβλίο και τίνος θα πω αργότερα, σε περίπτωση που και μετά τη βοήθεια που θα παράσχω δεν θα έχει γίνει αντιληπτή η πηγή και ο συγγραφέας. Η ρίξη που αναφέρεται στο κείμενο, και η οποία ολοκληρώθηκε και κατέστη αμετάκλητη, είναι ένα ανεξήγητο φυσικό φαινόμενο, που ίσως κάποιοι ανάμεσά μας έπαιρναν όρκο πως δεν είναι φυσικό, πως είναι πολιτικό ή πολιτιστικό ή ανθρωπιστικό, αλλά εγώ θα ακολουθήσω το πνεύμα του συγγραφέα και θα επιμείνω πως η απόσχιση της Ιβηρικής Χερσονήσου από την Ευρώπη, γιατί γι' αυτήν τη ρίξη πρόκειται, η οποία προκλήθηκε όταν τα Πυρηναία ξαφνικά κι αναίτια άνοιξαν σαν καρπούζι στα δύο κι άφησαν τον ωκεανό να περάσει ανάμεσά τους, δημιουργώντας νέα σύνορα στα δυτικά της γηραιάς ηπείρου και αλλάζοντας τον χάρτη γενικότερα και τη μορφολογία του εδάφους, όπως και τις ιδιότητές του, γιατί πού ακούστηκε έδαφος να επιπλέει στο νερό χωρίς να διαλύεται στα εξ ων συνετέθει,  είναι μεν ανεξήγητο φαινόμενο, αλλά το δίχως άλλο φυσικό...

Όσο φυσικά είναι και όλα όσα συμβαίνουν σήμερα στην Ιβηρική χερσόνησο, αλλά και σε κάθε άλλη  ευρωπαϊκή χερσόνησο που για διάφορους λόγους ξεκόλλησε και γλυστράει σε ωκεανούς ή πέλαγα, ανάλογα με τη γεωγραφική θέση που κατείχε αρχικά, σαν πέτρινη σχεδία.

Τώρα πλέον, είμαι απολύτως βέβαιη, δεν είναι πια ανάγκη να πω ότι το παραπάνω απόσπασμα είναι από το βιβλίο του Ζοζέ Σαραμάγκου, Η ΠΕΤΡΙΝΗ ΣΧΕΔΙΑ, που ο νομπελίστας το εξέδωσε το 1986, αλλά οι εκδόσεις Καστανιώτη το κυκλοφόρησαν, σε καταπληκτική μετάφραση κατευθείαν από τα Πορτογαλικά της Αθηνάς Ψύλλια, δεκατέσσερα χρόνια μετά, και που εγώ, περιμένοντας άλλα δώδεκα χρόνια, διαβάζω αυτόν τον καιρό, και διαβάζοντάς το, με μια τόσο μεγάλη καθυστέρηση,  αφενός  απολαμβάνω το μεγαλείο του Ζοζέ Σαραμάγκου, αφετέρου αντιλαμβάνομαι τη διαχρονικότητα του συγγραφέα και των ιστοριών του, όπως κι άλλων πολλών συγγραφέων,  που έχουν γράψει για ματωμένες πλατείες, για εξεγέρσεις, για επαναστάσεις, για αποσχίσεις, για διαψεύσεις, για αναζητήσεις, για αναγεννήσεις, σαν να μην τελειώνουν  ποτέ αυτά, σαν να είναι πάντα εκεί, κάνουν κύκλους πάνω από τα κεφάλιά μας, όπως κάνουν  κύκλους τα ψαρόνια πάνω από το κεφάλι του Ζοζέ Αναΐσο, αλλά αυτό είναι  ένα μόνο από τα πολλά ανεξήγητα που συμβαίνουν στο βιβλίο του Ζοζέ Σαραμάγκου και τα οποία, κατά κάποιο γενικευμένο τρόπο, καθόλου δεν διαφέρουν από τα 'ανεξήγητα' που κατακλύζουν τη δική μας καθημερινότητα.

 

http://www.inews.gr/87/i-iviriki-chersonisos-antimetopi-me-koinoniki-ekrixi.htm

ΚΑΛΗ ΔΥΝΑΜΗ ΣΕ ΟΛΟΥΣ ΜΑΣ