Κυριακή 31 Ιουλίου 2011

"REM TENE, VERBA SEQUENTUR"*

Ο Umberto Eco μιλώντας για το μυθιστόρημά του "Το όνομα του ρόδου" λέει:
"Πιστεύω πως για ν' αφηγηθείς πρέπει πρώτ' απ' όλα να κατασκευάσεις έναν κόσμο, όσο το δυνατόν πιο εμπλουτισμένο ως τις έσχατες λεπτομέρειες."
Κι αμέσως μετά δίνει ένα παράδειγμα κατασκευής ενός τέτοιου, άκρως λεπτομερειακού, κόσμου, λέγοντας:
"Αν έφτιαχνα ένα ποτάμι, δύο όχθες, και στην αριστερή όχθη τοποθετούσα έναν ψαρά, και αν γι' αυτόν τον ψαρά όριζα έναν χαρακτήρα ευέξαπτο και ένα ελάχιστα καθαρό ποινικό μητρώο, να που θα μπορούσα ν' αρχίσω να γράφω, μεταφράζοντας σε λέξεις αυτό που δεν μπορεί παρά να συμβεί. Τι κάνει ένας ψαράς; Ψαρεύει (και να μια πλήρης αλληλουχία από κινήσεις λίγο πιο αναπόφευκτες). Και κατόπιν τι συμβαίνει; Ή τα ψάρια τσιμπάνε, ή όχι. Αν τσιμπάνε, ο ψαράς τα ψαρεύει κι έπειτα πάει σπίτι του ευχαριστημένος. Τέλος της ιστορίας. Αν όμως δεν έχει ψάρια, και εφόσον είναι οξύθυμος, πιθανόν να εξοργιστεί. Ίσως να σπάσει το καλάμι του ψαρέματος. Δεν είναι πολύ μα ήδη είναι ένα προσχέδιο. Υπάρχει όμως μια ινδιάνικη παροιμία που λέει: "Κάθησε στην όχθη του ποταμού και περίμενε' το πτώμα του εχθρού σου δεν θ' αργήσει να περάσει". Κι αν το ρεύμα παρασύρει κάποιο πτώμα - εφόσον μια τέτοια πιθανότητα υπάρχει στον διακειμενικό χώρο του ποταμού; Ας μην ξεχνάμε ότι ο ψαράς έχει βεβαρημένο ποινικό μητρώο. Θα ήθελε να διατρέξει τον κίνδυνο να βρεθεί μπλεγμένος; Τι θα κάνει; Θα το σκάσει, θα παραστήσει ότι δεν είδε το πτώμα; Θα του λυθούν τα γόνατα, αφού μάλιστα το πτώμα είναι του ανθρώπου που μισούσε; Καθώς είναι οξύθυμος, θα εξοργιστεί επειδή δεν μπόρεσε να πάρει ο ίδιος εκδίκηση; Βλέπετε; Αρκεί να εμπλουτίσουμε ελάχιστα τον συγκεκριμένο κόσμο και ήδη έχουμε την αρχή μιας ιστορίας. Πρόκειται ακόμη και για την αρχή ενός ύφους,διότι ένας ψαράς που ψαρεύει πρέπει να μου επιβάλλει έναν αφηγηματικό ρυθμό αργό, ρέοντα, που να ΄χει μέτρο την αναμονή, η οποία προϋποθέτει την υπομονή του, μα και τα σκιρτήματα της αδήμονης οξυθυμίας του."
Και ολοκληρώνει το παράδειγμά του ο Εco, επισημαίνοντας το σημείο στο οποίο θα πρέπει ο αφηγητής να επικεντρώνει την προσοχή του, επισημαίνοντας δηλαδή το πρόβλημα:   
"Το πρόβλημα είναι η κατασκευή του κόσμου, οι λέξεις θα έρθουν σχεδόν μόνες τους. Rem tene, verba sequentur."

"Το πρόβλημα είναι η κατασκευή του κόσμου", γράφει ο Eco κι εγώ συμφωνώ απόλυτα, γιατί η αφήγηση δεν είναι όπως είναι η ζωή! Δεν είναι γεμάτη από εκπλήξεις και απρόβλεπτα και ανατροπές που,  μέχρι τη στιγμή που συμβαίνουν, τίποτα δεν  προμυνούσε πως θα συμβούν. Αυτό επιτρέπεται να συμβαίνει και συμβαίνει στη ζωή, όχι όμως στο μυθιστόρημα, όπου όλα οφείλουν να είναι πρόδηλα. Ο ψαράς πρέπει να έχει δηλωθεί εξ αρχής οξύθυμος και να μην εμφανίζεται ως ένας φιλήσυχος, καλοκάγαθος τύπος, που αίφνης- εντελώς αναίτια - χαίρεται μπρος στη θέα του πτώματος που κατεβάζει το ποτάμι μαζί με τα λοιπά παραφερνάλια, όπως λέει εκείνη η ινδιάνικη παροιμία. Τα δεδομένα στην αφήγηση πρέπει να είναι a priori  σωστά ταξινομημένα και τόσα ακριβώς όσα χρειάζονται για να ξετυλιχτεί το κουβάρι της ιστορίας. Το ίδιο  συμβαίνει και σε ένα μαθηματικό θεώρημα. Η ίδια δομή και η ίδια πορεία, σε μια ένα προς ένα αντιστοιχία: 'υπόθεση, επαγωγικός/παραγωγικός  συλλογισμός, συμπέρασμα'! Μαθηματικά και Λογοτεχνία!
Και τα δύο αυτά νοητικά δημιουργήματα του ανθρώπου απέχουν πολύ από την πραγματική ζωή,  αλλά και τα δύο, αναμφιβόλως,  βοηθούν αφενός να  κατανοούμε τη ζωή και αφετέρου να την..αντέχουμε!! :) 
------------------------------------------------------------------------------------
Στις εξετάσεις μου,  τον Ιούνιο,   το δεύτερο θέμα άρχιζε ως εξής:
Ο Umberto Eco μιλώντας για το μυθιστόρημά του "Το όνομα του ρόδου" δήλωσε ότι κατά την άποψή του "Ο συγγραφέας θα έπρεπε να πεθαίνει μόλις τελειώνει το γράψιμο. Έτσι δεν θα μπαίνει εμπόδιο στην πορεία του κειμένου". Ο Roland Barthes περιέγραψε ένα κείμενο με τον ακόλουθο τρόπο: "Τώρα ξέρουμε ότι ένα κείμενο δεν είναι μια σειρά από λέξεις που μεταφέρουν ένα 'θεολογικό' νόημα (το 'μήνυμα' του Δημιουργού-Θεού) αλλά ένας πολυδιάστατος χώρος στον οποίο ποικίλες γραφές, καμιά απ' αυτές πρωτότυπη, συγχωνεύονται και συγκρούονται. Το κείμενο είναι ένας ιστός από παραθέματα παρμένα από τα αναρίθμητα κέντρα του πολιτισμού". [...].
Νομίζω ότι όποιος σκέφτεται να γράψει, για να αφηγηθεί,  θα πρέπει να συλλάβει εμβριθώς το νόημα των παραπάνω αποσπασμάτων, να τηρεί το "rem tene, verba sequentur" στην κατασκευή του μυθιστορηματικού του κόσμου και - πάνω από όλα -  να έχει σιγουρευτεί πως δεν του λείπει το 'συγγραφικό' κουράγιο  για να..'πεθάνει'! :)    Καλό μήνα !!!

*"κράτησε το πράγμα, τα λόγια θα ακολουθήσουν"

Σάββατο 30 Ιουλίου 2011

ΚΑΤΑ ΣΥΡΡΟΗΝ

   "Πώς «χάνεται» ένας άνθρωπος; Μήπως μέσα σε μια γενική χλιαρότητα ή μέσα στην απάθεια, στην απραξία και την αμεθεξία ως προς τους πραγματικούς ανθρώπους κι ως προς τους φανταστικούς ήρωες, χάνεται κανείς με τον ίδιο τρόπο που λέμε ότι «χάθηκε» επειδή «σώθηκαν οι μέρες του»;
  Αλλά και μια απλή μέρα πώς «χάνεται»; Χάνεται μοιραία, αναπόφευκτα, αμέριμνα ή απρόσεκτα, συχνά αδιάφορα και πάντα τόσο εύκολα! Είναι εκεί και μετά δεν είναι, σαν σε αφανή κι ατελεύτητο τζόγο'  στο: «εδώ παπάς, εκεί παπάς» του Πανδαμάτορος.
  Με τον ίδιο τρόπο που κάποιος ατενίζει την κάθε του μέρα σαν πανηγύρι ευκαιριών, όλος αδημονία για επαγγελματικές διακρίσεις ή οικογενειακές χαρές, κάποιος άλλος μπορεί να καταφρονεί τη διαδοχή των ημερών του. Να τα παρατάει όλα και να κάθεται οκνός χωρίς να κοιτάζει –  δένδρα ή  σύννεφα, λεωφορεία ή περαστικούς, βιτρίνες ή τηλεόραση – χωρίς να ακούει – μουσική ή κουβέντες -  χωρίς να δρα με κάποιον τρόπο, χωρίς να αποφασίζει για κάτι ή να σκέφτεται κάτι. Ναι, χωρίς ούτε μία σκέψη. Μπορεί, ίσως, να καπνίζει. Αυτό μπορεί να το κάνει. Κι έπειτα βραδιάζει και όλο ό,τι  πιστοποιεί την παρουσία της μέρας, ή την παρουσία του μέσα στη μέρα, είναι ένα σταχτοδοχείο γεμάτο αποτσίγαρα.
  Μα και να διάβαζε κάτι ή να έπαιζε το ρόλο του στοργικού πατέρα, του υπέροχου συζύγου, του φίλεργου μέλους της κοινωνίας και ούτω καθεξής, πόσο αυθυπόστατος ή χαμένος θα ήταν και πάλι; Σε ποιον ανήκουν οι ώρες της αυταρέσκειας μπρος στον καθρέφτη; Στη δεσποινίδα που μακιγιάρεται ή στα ινδάλματα με τα οποία προσπαθεί να εξομοιωθεί; Και σε ποιον ακριβώς ανήκουν οι ώρες της ανάγνωσης; Στον αναγνώστη ή στον συγγραφέα; Τι να απογίνονταν φερ’ ειπείν, ο Έντμουντ Κην, ο Λώρενς Ολίβιε ή ο Ινοκέντι Σμοκτουνόφσκι όταν ενσάρκωναν τον Άμλετ; Τι ο Ζεράρ Φιλίπ ως Λορενζάτσιο; Δεν χάνονταν κάπου; Δεν έπαυαν να υπάρχουν, ώστε να «γίνουν» τα πρόσωπα της θεατρικής δραματουργίας; Αλλά κι αυτά τα πρόσωπα δεν χάνονται, εάν τα έργα δεν παίζονται πουθενά στον κόσμο ή κανείς δεν τα διαβάζει;
  Ωστόσο, μοιάζει πολύ πιο δύσκολο για ένα μυθιστορηματικό ή θεατρικό πρόσωπο να χαθεί οριστικά (πάντα θα βρίσκεται κάποιος παθιασμένος αναγνώστης ή κάποιος καλός ηθοποιός) από όσο για ένα πραγματικό πρόσωπο να χαθεί, ακόμη πιο οριστικά και αμετάκλητα, μέσα στην ακρισία ή την απραγμοσύνη, στο τετριμμένο και το ανώνυμο ή στην αφελή «γκλαμουριά» των καθημερινών συρμών.
  Μήπως κι ένας άνθρωπος χάνεται, όπως χάνεται και μία μέρα;
  Μια χαμένη μέρα μπορεί να είναι, εντέλει, ένα σταχτοδοχείο γεμάτο αποτσίγαρα χωρίς καμιάν άλλη εμπειρία, χωρίς καμιά δανεισμένη ή πρωτότυπη σκέψη. Ένας χαμένος άνθρωπος μπορεί να είναι, ανάλογα, μια σειρά από σκέψεις που γίναν καπνός, χωρίς να αφήσουν άλλο τεκμήριο των διαδρομών τους μέσα σε ένα κρανίο, εκτός από χιλιάδες αποτσίγαρα στα διαθέσιμα σταχτοδοχεία"*

  Πώς χάνεται μια μέρα; Όπως χάνονται πολλές μέρες! Και ένας μήνας ή μια ζωή; Πώς χάνονται; Όπως χάνεται ένας δρόμος μπροστά από τα μάτια μας.. Όπως χάνεται ένα όραμα, μια αξία, μια αγάπη,  ένα όνειρο, ένα πρόσχημα, μια λάμψη, ένας διάττων ή ένα άστρο θαμπό του πρωινού..Όπως ακριβώς  χάνονται όλα. 
Ωστόσο  'τίποτα δεν πάει χαμένο στην χαμένη μας ζωή'.. 
Ούτε μια σελίδα από όσες διαβάσαμε δεν χάνεται! Ούτε το πάθος μας για ανάγνωση χάνεται! Μέσα του αναβιώνουν οι ήρωες..Ούτε και η παρεξήγηση που απομακρύνει τους πραγματικούς ανθρώπους χάνεται, ή, αν το προτιμάς, 'λύνεται'. Ούτε τα νοήματα που αναζητούμε χάνονται.. Τα εκ διαμέτρου αντίθετα 'νοήματα' που δίνουμε στις λέξεις, αναζητώντας, ίσως, μια ελάχιστη προσέγγιση, δεν χάνονται. Συμβάλλουν στην εξισορρόπηση.. Αλίμονο!

 Εγώ μακαρίζω την τύχη μου που έχω προ πολλού σταματήσει το κάπνισμα! 
Αυτό βέβαια δε μου διασφαλίζει πως καμιά μέρα μου δεν πάει χαμένη, αλλά τουλάχιστον καμιά 'χαμένη' μέρα μου δεν τελειώνει -έκτοτε - ως ένα δύσοσμο, παραγεμισμένο τασάκι..  
Κυρίως όμως καμιά μέρα που χάνεται δεν μου αφήνει την πικρίλα του τσιγάρου στον ουρανίσκο και τη θολούρα της νικοτίνης στο βλέμμα.

  * Το παραπάνω απόσπασμα από το βιβλίο ΚΑΤΑ ΣΥΡΡΟΗΝ του Πέτρου Μαρτινίδη, που διάβασα στις αρχές του Ιούλη, έμεινε στο -κάθε άλλο παρά θολωμένο από το τσιγάρο :) - μυαλό μου..Κι άλλα αποσπάσματα από το βιβλίο μου άρεσαν, όπως και όλο το βιβλίο, δεν λέω, αλλά κυρίως το παραπάνω απόσπασμα, καθώς και η τελευταία σελίδα που μου 'φερε στο μυαλό το "αν μια νύχτα του χειμώνα ένας ταξιδιώτης" του Καλβίνο! Αυτοαναφορικότητα! Μπίνγκο!!! Ναι!  Εγώ είμαι ο αναγνώστης, εγώ ο γραφέας, εγώ είμαι και όλοι και ο ένας!!!
Αλλά, πώς χάνεται ένας άνθρωπος; Όπως χάνεται ένας δρόμος;  Ένας προσανατολισμός;
Και, τέλος πάντων, πώς χάνεται μια .. ανάγνωση;
ΔΕΝ έχω καμιάν απολύτως απάντηση! ΔΧ!  Δεν έχω καμία απολύτως ιδέα!
----------------------------------------------------------------------------
 Διαβάστε περίληψη του βιβλίου εδώ και για τον κο Πέτρο Μαρτινίδη εδώ












Δευτέρα 4 Ιουλίου 2011

ΛΕΣΧΗ ΑΝΑΓΝΩΣΗΣ=ΟΜΑΔΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ!

ΕΣΕΙΣ ΠΟΣΑ  ΑΤΟΜΑ ΘΑ ΚΑΛΕΣΕΤΕ  ΣΤΟ ΠΑΡΤΙ ΣΑΣ;
Μην βιαστείτε να απαντήσετε. Θα πρέπει να λάβετε υπόψη σας πως σ΄αυτό το πάρτι οφείλουν να τηρούνται κάποιες  συγκεκριμένες προϋποθέσεις. Η πλήρης ερώτηση έχει ως εξής:
"Πόσοι άνθρωποι πρέπει να είναι παρόντες σε ένα πάρτι ώστε να διασφαλιστεί ότι τουλάχιστον τρεις από αυτούς είτε θα γνωρίζονται είτε δεν θα γνωρίζονται μεταξύ τους;"
Εσείς τελικά πόσους θα καλέσετε για να ισχύει η συγκεκριμένη προϋπόθεση; Δύσκολος ο υπολογισμός; Πράγματι είναι λιγάκι δύσκολος, επειδή
"Για τον περισσότερο κόσμο, τα παιδιά μιας τάξης ή οι καλεσμένοι ενός πάρτι δεν είναι τίποτα περισσότερο από απλοί άνθρωποι. Για κάποιους όμως δεν είναι απλοί άνθρωποι' είναι στοιχεία μιας διάταξης, ενώ οι σχέσεις μεταξύ τους αποτελούν τις συνιστώσες ενός προτύπου. Αυτοί οι κάποιοι είναι οι μαθηματικοί. Οι περισσότεροι δάσκαλοι μαθηματικών θεωρούν ότι ορισμένα παιδιά γεννιούνται με την τάση να αναζητούν πρότυπα. Τα παιδιά αυτά πρέπει να εντοπιστούν από την αρχή και να διδαχτούν πώς να καλλιεργήσουν τέτοιου είδους δεξιότητες, το ασυνήθιστο ταλέντο να διακρίνουν τρίγωνα και εξάγωνα εκεί όπου ο υπόλοιπος φυσιολογικός κόσμος βλέπει μια απλή συνάθροιση ανθρώπων."
  Η έμφαση στη λέξη "φυσιολογικός" είναι δική μου, έτσι για να μη μας πάρει από κάτω στην περίπτωση που αδυνατούμε να απαντήσουμε στην παραπάνω ερώτηση ή επειδή ακούγοντάς την δεν εμφανίζεται στο μυαλό μας ένα διάγραμμα όπως αυτό της εικόνας που ακολουθεί.
 Πιθανόν να τα πηγαίναμε καλύτερα, να βρίσκαμε την απάντηση, αν το μυαλό μας είχε μάθει να δημιουργεί τέτοια διαγράμματα. Ίσως τότε να μας φαινόναν παιχνιδάκι! Ίσως, αν είχαμε σε κατάλληλη ηλικία κάποιον κατάλληλο δάσκαλο, όπως ο Σεργκέι Ρούκσιν, ο οποίος διδάσκει σε λέσχη μαθηματικών και έχει τον δικό του τρόπο σε τέτοια θέματα. Ιδού τι έχει πει ο ίδιος:

"Στο θέμα αυτό, είμαι ο κατεξοχήν ειδικός. Το συνειδητοποίησα πριν από τριάντα χρόνια: πρέπει να βάζουμε κάθε παιδί να μας εξηγεί με δικά του λόγια το πρόβλημα που νομίζει ότι έλυσε".
Σε άλλες λέσχες μαθηματικών, τα παιδιά παρουσιάζουν τις λύσεις τους στην τάξη-με άλλα λόγια, μόλις εμφανίζεται η σωστή λύση η συζήτηση τελειώνει. Η στρατηγική του Ρούκσιν ήταν να εμπλέκει κάθε παιδί σε μια διαφορετική συζήτηση, η οποία είχε να κάνει με τα ιδιαίτερα ατού του παιδιού, τις δυσκολίες που συνάντησε και τα λάθη που έκανε το παιδί αυτό. Ίσως να πρόκειται για την πλέον κοπιαστική διδακτική προσέγγιση που εφευρέθηκε ποτέ' μια τέτοια πρακτική συνεπάγεται ότι κανένα παιδί και κανένας εκπαιδευτής δεν εφησυχάζει ούτε μια στιγμή.
"Σε τελική ανάλυση", λέει ο Ρούκσιν, "μαθαίνουμε στα παιδιά να εκφράζονται, διδάσκοντας παράλληλα και τους εκπαιδευτές να κατανοούν τον ασύνδετο λόγο των μαθητών καθοδηγώντας τους. Ή μάλλον, καλύτερα, να κατανοούν τον ασύνδετο λόγο και τις ακατέργαστες ιδέες τους".

Ο Σεργκέι Ρούκσιν ήταν ο δάσκαλος του Γκρίσα Πέρελμαν, του ρώσου μαθηματικού που κατάφερε να αποδείξει την εικασία του Πουανκαρέ! Αμέσως μετά τη μεγάλη επιτυχία του ο Πέρελμαν αποσύρθηκε, όχι μόνο από τον μαθηματικό κόσμο, αλλά και από τα εγκόσμια γενικότερα, αρνούμενος επιπλέον να παραλάβει για την απόδειξη της εικασίας  το έπαθλο του 1.000.000 δολαρίων από το Ινστιτούτο Clay. Αλλά το αξιοπερίεργο είναι πως ο Πέρελμαν δεν στάθηκε απλώς υπεράνω χρημάτων. Στάθηκε και υπεράνω δόξης! Αρνήθηκε να παραλάβει  το βραβείο Φίλντς  τον Αύγουστο του 2006, στη Μαδρίτη. Δεν μπήκε ούτε στον κόπο να παραβρεθεί στην τιμητική τελετή.
Ήταν μεγάλος  ο ντόρος που ακολούθησε και πολλά  τα άρθρα που  διαβάσαμε όλοι μας. Ποικίλες σκιαγραφήσεις  της μυστηριώδους προσωπικότητας του Γκρίσα Πέρελμαν, είχαν εξάψει τη φαντασία μας.Ο Τύπος και το διαδίκτυο για αρκετές μέρες είχαν στραμμένο το ενδιαφέρον τους στην απουσία του ιδιόρρυθμου μαθηματικού. Όπως όλοι έτσι  κι εγώ διάβαζα εκείνες τις μέρες ό,τι σχετικό έπεφτε στα χέρια μου, αλλά κάθε άλλο παρά ένιωθα να λύνεται το μυστήριο γύρω από αυτόν τον μοναχικό επιστήμονα, που στα σαράντα του έμενε, από επιλογή, σε ένα φτωχικό δυάρι με τη μητέρα του!
Γι' αυτό από καιρό ήθελα να διαβάσω το βιβλίο της Masha Gessen, "ο ρώσος μαθηματικός ΓΚΡίΣΑ ΠέΡΕΛΜΑΝ",  που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις ΤΡΑΥΛΟΣ, ήδη από το 2009
και επιτέλους  τα κατάφερα!!  Η  συγγραφέας φωτίζει πολλά σημεία της μυστηριώδους και συνάμα τραγικής φιγούρας του Πέρελμαν. Απόφοιτος -όπως και ο εκείνος- ενός ειδικού σχολείου μαθηματικών, εξιστορεί αναλυτικά σχεδόν  το πολιτικό υπόστρωμα και τις πολιτικές παρεμβάσεις στο χώρο των επιστημών και των μαθηματικών, ξεκινώντας από το 1920. Αφιερώνει πολλές σελίδες στον Κολμογκόροφ και στις εκπαιδευτικές καινοτομίας του, περιγράφοντας το πώς αυτός εφάρμοσε  δυτικά πρότυπα, ακολουθώντας τη μαθηματική εκπαιδευτική μεταρρύθμιση που συντελέστηκε το 1960 στη Δύση. Εισήγαγε στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση τη θεωρία συνόλων και τους διανυσματικούς χώρους, και -κατά συνέπεια - υπέστη διασυρμό  από το Κόμμα κατηγορηθείς ως εκφραστής μιας ξένης και ιδεολογικά αστικής επιρροής. Ωστόσο κατάφερε να δημιουργήσει τα ειδικά μαθηματικά σχολεία, τα οποία συνέχισαν τη λειτουργία τους και στα οποία φοίτησαν τόσο ο Πέρελμαν, όσο και η Gessen.
Η Gessen γοητευμένη από την ιστορία του Πέρελμαν αποφάσισε να γράψει το ιστορικό της επίλυσης της εικασίας του Πουανκαρέ και, όπως ήδη είπα,  ξεκίνησε την εξιστόρηση των γεγονότων δεκάδες χρόνια πριν. Κατάφερε έτσι να εξηγήσει, σε ικανοποιητικό βαθμό, κάτω από ποιες συνθήκες διαμορφώθηκε αυτό το φαινόμενο που φέρει το όνομα Γκρέγκορι Πέρελμαν και το οποίο η ίδια, η Gessen, δεν κατάφερε ποτέ να συναντήσει!  Ο Πέρελμαν είχε ήδη διακόψει κάθε επαφή με όλους εκτός από την  μητέρα του, όταν η Gessen άρχισε τη συγγραφή του βιβλίου. Ούτε τηλεφωνικά δεν δέχτηκε να της μιλήσει. Ποτέ! Γι' αυτό αναγκάστηκε να συναντήσει όλους σχεδόν τους συμμαθητές του, όλους τους δασκάλους του, όλους τους εκπαιδευτές του, για να συνομιλήσει μαζί τους και να αντλήσει τις πληροφορίες που χρειαζόταν. Κατάφερε τελικά  να συλλέξει πολλές και διαφορετικές πτυχές τη ασπεργκικής προσωπικότητας του ρώσου μαθηματικού. Προσπαθώντας να βιώσει το κλίμα μέσα στη μαθηματική λέσχη, όπου μπήκαν  τα θεμέλια της μαθηματικής ταυτότητας του Πέρελμαν   η ίδια παρακολούθησε επί μακρόν τον Ρούκσιν να διδάσκει τους - εκκολαπτόμενους - νέους ρώσους μαθηματικούς. Γράφει λοιπόν στο βιβλίο της:

Ακούγοντας και παρακολουθώντας τον Ρούκσιν να εργάζεται, έκανα προσπάθεια να προσδιορίσω τα συναισθήματα που μου γεννούσαν οι συναντήσεις του συλλόγου του. Σε τι διέφεραν - με βασικό στοιχείο τους τη συναισθηματική εμπλοκή αλλά και τη σκληρή δουλειά - από οποιαδήποτε άλλη παρόμοια συνάντηση με θέμα τα μαθηματικά, το σκάκι ή κάποιο άλλο άθλημα στην οποία παραβρέθηκα; Το μυαλό μου χρειάστηκε μήνες μέχρι να εντοπίσει την αναλογία: οι συναντήσεις αυτές έμοιαζαν με ομαδική θεραπεία. Το κόλπο συνίστατο στο να παρουσιάσει κάθε παιδί τη λύση του σε ολόκληρη την ομάδα.

Από όλο το απόσπασμα, και τηρουμένων των αναλογιών, κρατώ το "ομαδική θεραπεία"!
Στις συναντήσεις μας στη Λέσχη Ανάγνωσης "Μαθηματικής Λογοτεχνίας", συχνά, μεταξύ αστείου και σοβαρού, έχουμε συμπεράνει πως μια από τις λειτουργίες της Λέσχης είναι και αυτή της ομαδικής θεραπείας, την οποία σίγουρα ολοένα και περισσότερο έχουμε ανάγκη , καθώς σφίγγουν τα μέτρα...
Θα αντέξουμε; Αν ναι, το πρώτο βιβλίο που θα προτείνω για την έναρξη της Λέσχης μας, τον Σεπτέμβρη, θα είναι χωρίς αμφιβολία ο ρώσος μαθηματικός της Masha Gessen!
Προσφέρεται για πολύωρες συζητήσεις επί παντός του επιστητού: όπως ο πόλεμος, η ειρήνη, η ιδεολογία, η ανατολή, η δύση, η ιστορία, η μοναξιά, η εγκατάλειψη, οι υψηλοί στόχοι, τα βραβεία, τα χρηματικά έπαθλα, η δόξα,  η επιστήμη, ο ρατσισμός, ο κοινωνικός αποκλεισμός, η ανθρωπολογία, οι ίντριγκες, το  ήθος, η δόξα, το χρήμα, η ελευθερία..
Το καλοκαίρι ετούτο άμα το πηδήσαμε.. για άλλα δέκα χρόνια άντε καθαρίσαμε!
Ραντεβού τον Σεπτέμβρη, με  πάρτι στη Λέσχη, όπου είμαστε όλοι γνωστοί και όλοι καλεσμένοι, για ομαδική ανάγνωση. Ή για ομαδική θεραπεία..