Έχουν συμπληρωθεί δέκα ολόκληρα χρόνια από τότε που πρωτοέγραψα σ΄αυτόν τον ιστότοπο. Η αρχική μου επιθυμία ήταν να γράφω αφενός βιβλιοκριτικές, αφετέρου τα των συναντήσεων των δύο λεσχών ανάγνωσης που συντόνιζα κατά την ακαδημαϊκή χρονιά 2007-2008, μια στη Θεσσαλονίκη και μια στην όμορφη Κομοτηνή, όπου είχα πρωτοδιοριστεί.
Σύντομα, μετά τις πρώτες εκείνες στοχευμένες στη Μαθηματική Λογοτεχνία αναρτήσεις, και μετά την προτροπή του αγαπητού μου φίλου Μάκη Χατζόπουλου, άρχισα να περιγράφω εδώ περιστατικά μέσα από τη σχολική τάξη. Διστακτικά στην αρχή, αλλά με ειλικρινή πάντα διάθεση, κατέγραφα ιστορίες που εξελίσσονταν κατά τη διάρκεια του μαθήματος. Τα περιστατικά αυτά έδιναν την ευκαιρία για συζήτηση και αναστοχασμό των μεθόδων και των πρακτικών που εφάρμοζα και εφαρμόζω κατά τη διδασκαλία σε αλληλεπίδραση πάντα με τους μαθητές και τις μαθήτριες. Από την άλλη πλευρά υπογράμμιζαν όσα θεωρώ κακώς κείμενα στην επικρατούσα μαθηματική εκπαίδευση, για την οποία πάντα διατηρώ τις επιφυλάξεις μου. Κάποια από τα θέματα που κατά καιρούς καταγράφτηκαν προκάλεσαν εκτενείς συζητήσεις, με θέσεις, αντιπαραθέσεις και συχνότατα δημιουργικές συνθέσεις σε ένα μεγάλο κύκλο αγαπητών και αγαπημένων συναδέλφων, που είτε σχολίαζαν εδώ είτε αναδημοσίευαν τα κείμενα στα δικά τους ιστολόγια. Από τα κείμενα αυτά, μια επιλογή -για την οποία συνεχώς μετανοώ, όχι για τα κείμενα που έβαλα, αλλά γι' αυτά που δεν έβαλα- αποτελεί το υλικό του βιβλίου μου "Ο Γιάννης που αγάπησα. Ιστορίες ανατροπής στην τάξη των μαθηματικών", που κυκλοφόρησε τον προηγούμενο Νοέμβριο από τις εκδόσεις Τραυλός. Σε όλους τους φίλους και συναδέλφους που με τον έναν ή τον άλλον τρόπο συνέβαλαν στη δημιουργία αυτού του βιβλίου χρωστώ ένα μεγάλο ευχαριστώ, επειδή με κινητοποίησαν και με κράτησαν εναργή στον ευαίσθητο χώρο, όπου προσφέρω τις υπηρεσίες μου και διενεργώ τους πειραματισμούς μου, προκειμένου να πετύχω το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα. Και ο χώρος αυτός δεν είναι άλλος από τη σχολική τάξη.
Εκεί μέσα, σε αίθουσες που άλλοτε πληρούν τις προδιαγραφές και άλλοτε όχι, (με επικρατέστερο το δεύτερο) ο (κακοπληρωμένος και γενικότερα απαξιωμένος) δάσκαλος, επιχειρεί, με κάθε ανθρωπίνως δυνατό μέσο να φέρει σε πέρας το λειτούργημά του και όσα αυτό συνεπάγεται.
Ανάμεσα στους εκπαιδευτικούς που προσφέρουν αφειδώς τις υπηρεσίες τους στην τάξη είναι η Βάσω Ασλανίδου και η Φωτεινή Xαλυβοπούλου, μαθηματικός και φιλόλογος αντίστοιχα, που υπηρετούν στο Γυμνάσιο της Νέας Τρίγλιας και που προσφάτως έγιναν αφορμή να βιώσω μια πολύ ιδιαίτερη και ενδιαφέρουσα εμπειρία, μπαίνοντας σε μια διαδικασία ... αντιστροφής! Οι συνάδελφοι μου πρότειναν να επισκεφτώ τη λέσχη ανάγνωσης που συντονίζουν στο σχολείο τους, όπου διαβάζουν το βιβλίο του Απόστολου Δοξιάδη, "Ο θείος Πέτρος και η εικασία του Γκόλντμπαχ", ένα κλασικό πλέον βιβλίο του είδους, και το βιβλίο του αγαπημένου Κάρλου Φραμπέτι "Καταραμένα Μαθηματικά. Η Αλίκη στη χώρα των αριθμών". Όταν δέχτηκα την πρόσκληση, υπέθεσα ότι θα ήθελαν να κάνω κάτι σχετικά με αυτά τα βιβλία, επειδή και τα δύο τα έχω επί σειρά ετών "μελετήσει" ως θέμα ανάγνωσης σε μαθητικές αναγνωστικές λέσχες.
Βρέθηκα προ μεγάλης εκπλήξεως, όταν μου είπαν πως δεν με καλούν ως εκπρόσωπο της ομάδας Θαλής+Φίλοι, αλλά ως ... συγγραφέα! Αυτό που ήθελαν από μένα ήταν να κάνω μια δράση με αφορμή το δικό μου βιβλίο. Ομολογώ ότι κάπως αγχώθηκα, αλλά σίγουρα δεν δίστασα. Άλλωστε η δουλειά μας (όπως και η ζωή μας) απαιτεί συνεχείς πειραματισμούς, επειδή διαφορετικά καθιζάνει με αποτέλεσμα -μερικές φορές- να (νιώθουμε ότι) βαλτώνουμε σε φαινομενικά αδιέξοδες καταστάσεις. Όμως διέξοδοι πάντα υπάρχουν. Κι εκεί που δεν υπάρχουν, ανοίγουμε εμείς καινούριους δρόμους, κάποιοι από τους οποίους οδηγούν σε πρωτόγνωρες και απολαυστικές εμπειρίες, που ξεπερνούν τη φαντασία μας.
Μια τέτοια εμπειρία βίωσα κι εγώ κατά την επίσκεψή μου στο Γυμνάσιο της Νέας Τρίγλιας, όπου επί ένα συνεχές δίωρο - 6η και 7η ώρα - ανάμεσα σε περισσότερα από τριάντα παιδιά της Α' και Β' Γυμνασίου, που συμμετέχουν στο πολιτιστικό πρόγραμμα, και με την παρουσία και υποστήριξη της Βάσως, της Φωτεινής και της Άννας Μαρίας, (την οποία ευχαριστώ και για τις πολύ ωραίες φωτογραφίες) υλοποίησα μια δράση, που ξεπέρασε κατά πολύ τις προσδοκίες μου και τους στόχους που έθεσα κατά τον σχεδιασμό της.
Στους μικρούς μαθητές διαβάστηκε μια ιστορία από το βιβλίο μου και μετά τους ζητήθηκε να την αφηγηθούν, αφού πρώτα επινοήσουν έναν δικό τους ήρωα-αφηγητή.
Η δράση είχε δύο μέρη. Στο πρώτο, κατά τη διάρκεια της ανάγνωσης, τα παιδιά συμμετείχαν ενεργά, σχεδιάζοντας τα γεωμετρικά σχήματα που αναφέρονταν στο κείμενο. Ούτε λίγο ούτε πολλοί οι μικροί μαθητές μπήκαν στον ρόλο των παλιών μου μαθητών, εκείνων των αγαπημένων μαθητών, που τώρα είναι γύρω στα 25, με τους οποίους είχα ζήσει το επεισόδιο από τη σχολική τάξη που περιέγραφε το ανάγνωσμα. Έτσι βρέθηκα, απρόσμενα, να αναβιώνω ένα γεγονός στα όρια του deja vu, μένοντας με την αίσθηση πως υπάρχω σε μια χωρο-χρονικότητα αναμφιβόλως περισσότερων των τεσσάρων διαστάσεων!
Ένα ωραίο τέχνασμα για να νιώθει κανείς πάντα νέος, αφού ο χρόνος πάει κι έρχεται... :)
Στο δεύτερο μέρος, τα παιδιά αφηγήθηκαν την ιστορία μέσα από τη δική τους ματιά, ξετυλίγοντας τη φαντασία τους σε τροχιές που ο δικός μου πλανήτης δεν είχε μέχρι τότε μπει. Τα σύντομα αφηγήματα που δημιούργησαν προκάλεσαν γέλια, αλλά και συγκίνηση. Ακούγοντας το ένα από αυτά μόλις και μετά βίας συγκράτησα τα δάκρυα μου. Αυτά τα καυτά δάκρυα χαράς και ευγνωμοσύνης που γεμίζουν τα μάτια της δασκάλας, όταν βλέπει τα μικρά παιδιά να ενθουσιάζονται, να πρωτοτυπούν, να εμπνέονται και να προχωρούν!
Έχω κρατήσει τις ιστορίες των παιδιών ως ενθύμημα μιας ιδιαίτερης χωροχρονικής αντιστροφής. Η ιστορία είχε βγει μερικά χρόνια πριν από την τάξη μου, για να μπει προσφάτως σε ένα βιβλίο και τώρα έκανε την αντίθετη πορεία. Βγήκε από το βιβλίο, για να μπει σε μια άλλη σχολική τάξη και να γράψει μια καινούρια ιστορία!
Στην πραγματικότητα η ιστορία πολλαπλασιάστηκε, αφού από αυτήν ξεπήδησαν άλλες μικρές ιστορίες, τόσες όσες και οι ομάδες των μαθητών που συμμετείχαν στη δράση.
Και ο πολλαπλασιασμός αυτός, θεωρώ, είναι η προστιθέμενη αξία σε όλην τούτη τη ... συγγραφική ιστορία!
Σύντομα, μετά τις πρώτες εκείνες στοχευμένες στη Μαθηματική Λογοτεχνία αναρτήσεις, και μετά την προτροπή του αγαπητού μου φίλου Μάκη Χατζόπουλου, άρχισα να περιγράφω εδώ περιστατικά μέσα από τη σχολική τάξη. Διστακτικά στην αρχή, αλλά με ειλικρινή πάντα διάθεση, κατέγραφα ιστορίες που εξελίσσονταν κατά τη διάρκεια του μαθήματος. Τα περιστατικά αυτά έδιναν την ευκαιρία για συζήτηση και αναστοχασμό των μεθόδων και των πρακτικών που εφάρμοζα και εφαρμόζω κατά τη διδασκαλία σε αλληλεπίδραση πάντα με τους μαθητές και τις μαθήτριες. Από την άλλη πλευρά υπογράμμιζαν όσα θεωρώ κακώς κείμενα στην επικρατούσα μαθηματική εκπαίδευση, για την οποία πάντα διατηρώ τις επιφυλάξεις μου. Κάποια από τα θέματα που κατά καιρούς καταγράφτηκαν προκάλεσαν εκτενείς συζητήσεις, με θέσεις, αντιπαραθέσεις και συχνότατα δημιουργικές συνθέσεις σε ένα μεγάλο κύκλο αγαπητών και αγαπημένων συναδέλφων, που είτε σχολίαζαν εδώ είτε αναδημοσίευαν τα κείμενα στα δικά τους ιστολόγια. Από τα κείμενα αυτά, μια επιλογή -για την οποία συνεχώς μετανοώ, όχι για τα κείμενα που έβαλα, αλλά γι' αυτά που δεν έβαλα- αποτελεί το υλικό του βιβλίου μου "Ο Γιάννης που αγάπησα. Ιστορίες ανατροπής στην τάξη των μαθηματικών", που κυκλοφόρησε τον προηγούμενο Νοέμβριο από τις εκδόσεις Τραυλός. Σε όλους τους φίλους και συναδέλφους που με τον έναν ή τον άλλον τρόπο συνέβαλαν στη δημιουργία αυτού του βιβλίου χρωστώ ένα μεγάλο ευχαριστώ, επειδή με κινητοποίησαν και με κράτησαν εναργή στον ευαίσθητο χώρο, όπου προσφέρω τις υπηρεσίες μου και διενεργώ τους πειραματισμούς μου, προκειμένου να πετύχω το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα. Και ο χώρος αυτός δεν είναι άλλος από τη σχολική τάξη.
Εκεί μέσα, σε αίθουσες που άλλοτε πληρούν τις προδιαγραφές και άλλοτε όχι, (με επικρατέστερο το δεύτερο) ο (κακοπληρωμένος και γενικότερα απαξιωμένος) δάσκαλος, επιχειρεί, με κάθε ανθρωπίνως δυνατό μέσο να φέρει σε πέρας το λειτούργημά του και όσα αυτό συνεπάγεται.
Ανάμεσα στους εκπαιδευτικούς που προσφέρουν αφειδώς τις υπηρεσίες τους στην τάξη είναι η Βάσω Ασλανίδου και η Φωτεινή Xαλυβοπούλου, μαθηματικός και φιλόλογος αντίστοιχα, που υπηρετούν στο Γυμνάσιο της Νέας Τρίγλιας και που προσφάτως έγιναν αφορμή να βιώσω μια πολύ ιδιαίτερη και ενδιαφέρουσα εμπειρία, μπαίνοντας σε μια διαδικασία ... αντιστροφής! Οι συνάδελφοι μου πρότειναν να επισκεφτώ τη λέσχη ανάγνωσης που συντονίζουν στο σχολείο τους, όπου διαβάζουν το βιβλίο του Απόστολου Δοξιάδη, "Ο θείος Πέτρος και η εικασία του Γκόλντμπαχ", ένα κλασικό πλέον βιβλίο του είδους, και το βιβλίο του αγαπημένου Κάρλου Φραμπέτι "Καταραμένα Μαθηματικά. Η Αλίκη στη χώρα των αριθμών". Όταν δέχτηκα την πρόσκληση, υπέθεσα ότι θα ήθελαν να κάνω κάτι σχετικά με αυτά τα βιβλία, επειδή και τα δύο τα έχω επί σειρά ετών "μελετήσει" ως θέμα ανάγνωσης σε μαθητικές αναγνωστικές λέσχες.
Βρέθηκα προ μεγάλης εκπλήξεως, όταν μου είπαν πως δεν με καλούν ως εκπρόσωπο της ομάδας Θαλής+Φίλοι, αλλά ως ... συγγραφέα! Αυτό που ήθελαν από μένα ήταν να κάνω μια δράση με αφορμή το δικό μου βιβλίο. Ομολογώ ότι κάπως αγχώθηκα, αλλά σίγουρα δεν δίστασα. Άλλωστε η δουλειά μας (όπως και η ζωή μας) απαιτεί συνεχείς πειραματισμούς, επειδή διαφορετικά καθιζάνει με αποτέλεσμα -μερικές φορές- να (νιώθουμε ότι) βαλτώνουμε σε φαινομενικά αδιέξοδες καταστάσεις. Όμως διέξοδοι πάντα υπάρχουν. Κι εκεί που δεν υπάρχουν, ανοίγουμε εμείς καινούριους δρόμους, κάποιοι από τους οποίους οδηγούν σε πρωτόγνωρες και απολαυστικές εμπειρίες, που ξεπερνούν τη φαντασία μας.
Μια τέτοια εμπειρία βίωσα κι εγώ κατά την επίσκεψή μου στο Γυμνάσιο της Νέας Τρίγλιας, όπου επί ένα συνεχές δίωρο - 6η και 7η ώρα - ανάμεσα σε περισσότερα από τριάντα παιδιά της Α' και Β' Γυμνασίου, που συμμετέχουν στο πολιτιστικό πρόγραμμα, και με την παρουσία και υποστήριξη της Βάσως, της Φωτεινής και της Άννας Μαρίας, (την οποία ευχαριστώ και για τις πολύ ωραίες φωτογραφίες) υλοποίησα μια δράση, που ξεπέρασε κατά πολύ τις προσδοκίες μου και τους στόχους που έθεσα κατά τον σχεδιασμό της.
Στους μικρούς μαθητές διαβάστηκε μια ιστορία από το βιβλίο μου και μετά τους ζητήθηκε να την αφηγηθούν, αφού πρώτα επινοήσουν έναν δικό τους ήρωα-αφηγητή.
Η δράση είχε δύο μέρη. Στο πρώτο, κατά τη διάρκεια της ανάγνωσης, τα παιδιά συμμετείχαν ενεργά, σχεδιάζοντας τα γεωμετρικά σχήματα που αναφέρονταν στο κείμενο. Ούτε λίγο ούτε πολλοί οι μικροί μαθητές μπήκαν στον ρόλο των παλιών μου μαθητών, εκείνων των αγαπημένων μαθητών, που τώρα είναι γύρω στα 25, με τους οποίους είχα ζήσει το επεισόδιο από τη σχολική τάξη που περιέγραφε το ανάγνωσμα. Έτσι βρέθηκα, απρόσμενα, να αναβιώνω ένα γεγονός στα όρια του deja vu, μένοντας με την αίσθηση πως υπάρχω σε μια χωρο-χρονικότητα αναμφιβόλως περισσότερων των τεσσάρων διαστάσεων!
Ένα ωραίο τέχνασμα για να νιώθει κανείς πάντα νέος, αφού ο χρόνος πάει κι έρχεται... :)
Στο δεύτερο μέρος, τα παιδιά αφηγήθηκαν την ιστορία μέσα από τη δική τους ματιά, ξετυλίγοντας τη φαντασία τους σε τροχιές που ο δικός μου πλανήτης δεν είχε μέχρι τότε μπει. Τα σύντομα αφηγήματα που δημιούργησαν προκάλεσαν γέλια, αλλά και συγκίνηση. Ακούγοντας το ένα από αυτά μόλις και μετά βίας συγκράτησα τα δάκρυα μου. Αυτά τα καυτά δάκρυα χαράς και ευγνωμοσύνης που γεμίζουν τα μάτια της δασκάλας, όταν βλέπει τα μικρά παιδιά να ενθουσιάζονται, να πρωτοτυπούν, να εμπνέονται και να προχωρούν!
Έχω κρατήσει τις ιστορίες των παιδιών ως ενθύμημα μιας ιδιαίτερης χωροχρονικής αντιστροφής. Η ιστορία είχε βγει μερικά χρόνια πριν από την τάξη μου, για να μπει προσφάτως σε ένα βιβλίο και τώρα έκανε την αντίθετη πορεία. Βγήκε από το βιβλίο, για να μπει σε μια άλλη σχολική τάξη και να γράψει μια καινούρια ιστορία!
Στην πραγματικότητα η ιστορία πολλαπλασιάστηκε, αφού από αυτήν ξεπήδησαν άλλες μικρές ιστορίες, τόσες όσες και οι ομάδες των μαθητών που συμμετείχαν στη δράση.
Και ο πολλαπλασιασμός αυτός, θεωρώ, είναι η προστιθέμενη αξία σε όλην τούτη τη ... συγγραφική ιστορία!