Πέμπτη 19 Φεβρουαρίου 2009

ΤΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΚΑΙ ΤΟ ΑΠΡΟΣΔΟΚΗΤΟ

"Αυτή είναι η δοκιμασία που έθεσα στον εαυτό μου να φέρει σε πέρας: να συνοψίσω, με λίγες εικόνες, τα Μαθηματικά του Χρόνου, που είναι το κοινό υπόβαθρο μεγάλου μέρους της σύγχρονης επιστήμης. Οι επιτυχημένες εικόνες έχουν έναν τρόπο να εντυπώνονται στο μυαλό μας και να επηρεάζουν όλες τις ακόλουθες αντιλήψεις μας. Αυτό αληθεύει τόσο για την επιστήμη όσο και για την τέχνη. Οι τρεις νόμοι του Κέπλερ, για παράδειγμα υπήρξαν κάτι πολύ περισσότερο από αστρονομική περιέργεια. Η εικόνα των πλανητών που περιστρέφονται γύρω από τον Ήλιο σε ελλειπτικές τροχιές έχει εντυπωθεί στο μυαλό ειδικών και μη, γενιές ολόκληρες. Είναι μια από τις σταθερές, αλλά ανομολόγητες, αναφορές της σύγχρονης σκέψης.
Στις μέρες μας μερικές εκπληκτικές εικόνες...[...]...είναι υποψήφιες για παρόμοια επιρροή.
Θα προσπαθήσω να παρουσιάσω ορισμένες τέτοιες εικόνες. Δεν είναι εύκολο εγχείρημα, επειδή οι ρυθμοί στις μέρες μας είναι τόσο εντατικοί, με νέα προβλήματα προς λύση, που πέφτουν πάνω σε επιμέρους λύσεις παλιών προβλημάτων, ώστε όποιος ασχολείται με επιστημονική έρευνα οφείλει να τρέχει πολύ γρήγορα απλώς και μόνο για να παραμένει στην ίδια θέση. Αλλά σίγουρα αξίζει τον κόπο..."


Είναι το οπισθόφυλλο από το βιβλίο του Ίβαρ Έκελαντ, "ΤΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΚΑΙ ΤΟ ΑΠΡΟΣΔΟΚΗΤΟ", εκδόσεις Δίαυλος, Αθήνα 1993! Ή ακόμα παραπίσω, τίτλος πρωτότυπου "MATHEMATICS AND UNEXPECTED", Published 1988 by the University of Chicago Press!
Είκοσι ένα ολόκληρα χρόνια πίσω! Γιατί κάνω αυτήν την επιλογή και δεν καταπιάνομαι με κάτι σύγχρονο που αφορά στο "απροσδόκητο"; Ή, όπως αλλιώς θα λέγαμε,που αφορά στη νέα Επιστήμη της Πολυπλοκότητας, αναζητώντας το δρόμο ανάμεσα στις κανονικότητες και στο τυχαίο, απολαμβάνοντας τις πανέμορφες, πολύχρωμες εικόνες των φράκταλ που κατακλύζουν τώρα πια το διαδίκτυο και προχωρώντας με ταχείς ρυθμούς στη εξοικείωση μου με τη νέα αυτή Επιστήμη; Παρασυρμένη μάλιστα από την εκδοχή πως η ζωή μας κινείται μεταξύ κανονικότητας και τυχαίου, υποθέτω πως θα έπρεπε να επισπεύσω την ενασχόληση μου με τις σύγχρονες θέσεις πάνω στο θέμα. Φαίνεται όμως πως το έχω βίτσιο να ξεκινάω από τις...πηγές, πιάνοντας το χρόνο από την ανάποδη κι αναζητώντας τους λόγους που ώθησαν σε μια τέτοια νέα θεώρηση (επινόηση ή ανακάλυψη, αυτό είναι μεγάλη και πολυσυζητήμενη ιστορία που δεν είναι της ώρας).
Έτσι για να διαβάσω το βιβλίο "ο θαυμαστός κόσμος των FRACTAL", από τις εκδόσεις Leader Books, του καθηγητή στο Τμήμα Μαθηματικών του Πανεπιστημίου Πατρών, κου Τάσου Μπούντη, αναγκάστηκα να ξεκινήσω από το μακρινό παρελθόν και να ξαναδιαβάσω βιβλία που είχα από φοιτήτρια, μόνο που "ποταμοίσι τοίσιν αυτούσιν εμβαίνουσιν έτερα και έτερα ύδατα επιρρεί" και ας με συγχωρήσει ο Ηράκλειτος που αποτολμώ να γράψω σε μονοτονικό την πασίγνωστη ρήση του, αλλά δε διαθέτω πολυτονική γραμματοσειρά.
Έπεσα, λοιπόν, στο ποτάμι της αντιντετερμινιστικής θεώρησης και πασχίζω να αφεθώ στο ρέμα του, αλλά αυτό που συμβαίνει είναι να βρίσκομαι στην ίδια θέση!
Όμως, έστω κι έτσι, σίγουρα αξίζει τον κόπο.

4 σχόλια:

  1. Κάποτε διάβαζα τέτοια βιβλία. Είναι τρία-τέσσερα χρόνια τώρα, που δεν έχω ξαναδιαβάσει. Σε πιάνει μία αμηχανία όταν αναλογίζεσαι την τυχαιότητα των καταστάσεων και των συστημάτων. Ή μήπως υπάρχει τελικά τάξη στο χάος;

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Αλέξανδρε καλησπέρα.

    Ως αδαής απέναντι στη νέα Επιστήμη της Πολυπλοκότητας, δεν έχω κάποια επιστημονική απάντηση γι' αυτό που ρωτάς, πέρα από τις προσωπικές μου απόψεις που δε νομίζω πως είναι της ώρας να τις διατυπώσω, όχι τουλάχιστον πριν μελετήσω αρκετά το θέμα. Μπορώ να πω όμως μιαν ατάκα από την ομιλία του Τάσου Μπούντη, που παρακολούθησα στο ΚΙΘ, εκεί που είχες έρθει κι εσύ.
    Μεταξύ των άλλων μας είπε ο Μπούντης: Αν κοιτάξουμε προσεκτικά τη φύση, έχει πολλά να μας πει. Το φαινομενικά τυχαίο κρύβει κανονικότητες και εξασφαλίζει μια οικονομία,τέτοια που η Φύση εκμεταλλεύεται, ώστε με ελάχιστες πληροφορίες να μπορεί να κωδικοποιεί, να αναπαράγει και να πετυχαίνει το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα...
    Κι άλλα τέτοια πολλά μας είπε με παραδείγματα όπως τα φύλλα των φυτών που μας δίνουν οδηγίες για την καλύτερη δυνατή άρδευση κλπκλπ.
    Με γοητεύουν όλα αυτά, επειδή είναι εκείνου του είδους τα Μαθηματικά που βρίσκουν ευρύτατη εφαρμογή σε Ιατρική, Οικονομία, Φιλοσοφία, Κοινωνιολογία, Τεχνολογία...
    Κάθε άλλο παρά αμήχανη νιώθω με αυτό. Περισσότερη αμηχανία μπορεί να νιώσω απέναντι σε ανθρώπους, ίσως γιατί το χάος της ανθρώπινης ψυχής δεν μπορεί να μελετηθεί, αλλά αυτό είναι το θέμα από το βιβλίο "η Διαθήκη του Καντ", που το συζητήσαμε ήδη.

    χαιρετίσματα στο όμορφο νησί

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Ελπίζω η μετάφραση να του βιβλίου του Έκλαντ να είναι καλή. Έχει γραφεί στα γαλλικά (τη "μητριακή" γλώσσα του νορβηγικής καταγωγής μαθηματικού που σπούδασε, ζεί και εργάζεται στη Γαλλία) και μεταγράφηκε στα αγγλικά από τον ίδιο.

    Πρόκειται για έναν άνθρωπο εξαιρετικό, μαθηματικό πρώτης τάξης, ο οποίος ασχολείται πλέον με την οικονομική θεωρία. Το βιβλίο του "The Best of All Possible World" (Princeton University PresS) είναι απλώς εκπληκτικό, και το συνιστώ ανεπιφύλακτα.

    Θεωρώ δε τον εαυτό μου τυχερό να τον έχω γνωρίσει προσωπικά ...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. επίσης κι εγώ Δημήτρη σε θεωρώ τυχερό, όπως θεωρώ τυχερό τον καθένα από μας που συναναστρέφεται -έστω και περιστασιακά- τόσο ανοιχτά και παραγωγικά μυαλά!

    ΑπάντησηΔιαγραφή