"ΟΛΟΙ ΟΙ ΚΑΘΗΓΗΤΕΣ ΕΙΝΑΙ ΛΑΜΟΓΙΑ" κι άλλες post hoc επισφάλειες που επισύρει η ατελής επαγωγή! !!

Το κλίμα των ημερών, εν όψει των Πανελλαδικών Εξετάσεων που αφορούν μια μεγάλη μερίδα της ελληνικής κοινωνίας, απαιτεί  - τουλάχιστον όσοι από εμάς εμπλεκόμαστε ενεργά στην εκπαίδευση - να στρατευθούμε στη διατήρηση της λογικής αντιμετώπισης των γενικότερων προβλημάτων, που ξεβράζονται από κάθε μεριά, από κάθε γωνιά και από τα χείλη (ή το πληκτρολόγιο) του κάθε πικραμένου...

Μέσα στη γενική αυτή απαίτηση, στρατεύομαι κι εγώ με σκοπό να μιλήσω για μια κατάσταση που θεωρούσα και θεωρώ άκρως επικίνδυνη για το μέλλον των παιδιών μας και της κοινωνίας γενικότερα. Αλλά δεν πρόκειται να εκθέσω εδώ τη θέση μου σχετικά με την προτεινόμενη από την ΟΛΜΕ απεργία, στην περίοδο των εξετάσεων, ούτε να αναλύσω το πώς τα πολιτικά μέτρα  οδηγούν με μαθηματική ακρίβεια στην κατάρρευση της δημόσιας παιδείας, επειδή για αυτά μιλούν οι ειδικοί και επειδή, δυστυχώς, θεωρώ ότι σε μια κοινωνία που καταρρέει εξ ολοκλήρου η παιδεία δεν μπορεί να αποτελέσει εξαίρεση. Πολύ δε περισσότερο επειδή η παιδεία είναι ο τομέας που βάλλεται από όλους - μα όλους - ανεξαιρέτως, είτε είναι άμεσα σχετιζόμενοι με την εκπαίδευση, πολιτικοί, συνδικαλιστές, εκπαιδευτικοί, γονείς, μαθητές, είτε δεν έχουν καμιά άλλη σχέση πέρα από την προσωπική εμπειρία της μαθητικής τους θητείας, που - δυστυχώς και πάλι - για τους περισσότερους η σχολική ανάμνηση φαίνεται πως συμπεριλαμβάνει ποικίλα θλιβερά και τραυματικά γεγονότα, κάποια από τα οποία κόστισαν ακόμη και την παραίτηση από όνειρα ζωής.. Αλλά, δεν θα χρονοτριβήσω αναφέροντας σχετικά παραδείγματα, επειδή εύκολα μπορεί ο καθένας να τα εντοπίσει στα δικά του σχολικά βιώματα. 

Θα περάσω κατ' ευθείαν σε αυτό που με θλίβει και με προβληματίζει καθώς  - όχι αποκλειστικά τώρα, αλλά ειδικά τώρα που είναι το φλέγον θέμα της επικαιρότητας -  διαβάζω όλα αυτά τα σχόλια σε βάρος των εκπαιδευτικών που ο κάθε - για προσωπικούς του λόγους - πικραμένος, χωρίς πολλή σκέψη αναγορεύει ή δημοσιεύει όπου μπορεί. Εδώ θεωρώ πως η χρήση παραδείγματος είναι αναγκαία. Να ένα τυχαίο παράδειγμα.

 

Θα μπορούσε κάποιος να υπερασπιστεί τον υπογράφοντα του παραπάνω σχολίου, λέγοντας πως εκφέρει την προσωπική του άποψη και, μάλλον, θα είχε δίκαιο. Όμως αν το κέντρο βάρους δεν πέσει στον υπογράφοντα, και στον κάθε υπογράφοντα, και πέσει στα ίδια τα παιδιά, που σε μια υγιή κοινωνία τουλάχιστον πρέπει αυτά να αποτελούν το κέντρο βάρους της, τότε η παραπάνω υποκειμενική κρίση δεν θα πρέπει να μείνει ασχολίαστη.  

Γι' αυτό κι εγώ τη σχολίασα λέγοντας πως τη λαμογιά, την τεμπελιά και την απουσία ηθικών φραγμών τα παιδιά τα διδάσκονται από την κοινωνία, και πως το Λύκειο υστερεί, μπροστά σε μια κοινωνία που δεν αναχαιτίζεται.. 

Το ένα σχόλιο φέρνει το άλλο με αποτέλεσμα η διαδικτυακή στιχομυθία να αποκτήσει μάκρος, αλλά εγώ θα προβώ σε ... περικοπές και από την όλη μάλλον εποικοδομητική συζήτηση θα αναφέρω ένα δυο σχόλια, όσα απαιτούνται για να γίνει κατανοητή η μέθοδος της ...ατελούς επαγωγής και η επικινδυνότητα της κακής της χρήσης, που από άλλους -όρα πολιτικούς- γίνεται σκοπίμως και από άλλους λόγω ευκολίας ή και ... από έλλειψη στοιχειώδους παιδείας, δηλαδή Παιδείας!

Εν ολίγοις:  "Ξέρω έναν καθηγητή λαμόγιο. Άρα όλοι οι καθηγητές είναι λαμόγια" !

Αν ένας φιλόλογος αξιολογούσε τον παραπάνω συλλογισμό, νομίζω, θα τον χαρακτήριζε ως "γενίκευση επισφαλή και βεβιασμένη, που οδηγεί σε ατελή επαγωγή, επειδή στηρίζεται σε ανεπαρκή στοιχεία και χαρακτηρίζεται από στερεότυπα και προκαταλήψεις", [για περισσότερα φιλολογικά στοιχεία και άλλα σχετικά παραδείγματα, μπορεί κανείς να ανατρέξει στο ιστολόγιο του φίλου συναδέλφου Βασίλη Πρασσά, όπου το θέμα παρουσιάζεται εμπεριστατωμένα και διεξοδικά], αλλά αφού εγώ δεν είμαι φιλόλογος,  ως μαθηματικός θα περιοριστώ μόνο στις επισφάλειες που επισύρει ένας συλλογισμός που παραβλέπει τους στοιχειώδεις κανόνες της Λογικής, όταν ... λαϊκίζει και καταντά πιπίλα στα χείλη των πολλών, με αποτέλεσμα να διαμορφώνει σταδιακά και την αντίληψη των περισσότερων μαθητών.

Όχι τόσο των μικρών, που δεν έχουν ακόμη υποστεί τις κοινωνικές παρεμβάσεις στην προσωπικότητά τους, κι επομένως μπορούν να θαυμάζουν και να αγαπούν τον δάσκαλό τους, αλλά των άλλων, των μεγαλύτερων παιδιών και ειδικά όσων - έχοντας πρόωρα υποστεί  πλύση εγκεφάλου από τον περιβάλλοντα οικογενειακό χώρο, αλλά και τα ΜΜΕ για την ανεπάρκεια, την οκνηρία και τη λαμογιά των εκπαιδευτικών - διακατέχονται στο σχολείο τους από μια αίσθηση προκατασκευασμένης ναυτίας, έντονης καχυποψίας και - ενίοτε - έκδηλης αηδίας, με αποτέλεσμα να συμβάλουν άθελά τους στην... αυτο-εκπλήρωση της προφητείας!

Για να μην περιπέσω στην εμπαθώς εσφαλμένη λογική του υπογράφοντος τα παραπάνω σχόλια και εφαρμόσω τη δική του μέθοδο επισφαλούς γενίκευσης, λέγοντας: 

 "έχω γνωρίσει  μαθητές που υποφέρουν στο σχολείο,  άρα όλοι οι μαθητές υποφέρουν στο σχολείο", να ξεκαθαρίσω ότι, ως μαθηματικός, δεν μπορώ να αναγνωρίσω ως "τέλεια επαγωγή" καμία άλλην εκτός από αυτήν που στηρίζεται στην αρχή της καλής διάταξης και βρίσκει εφαρμογή στο σύνολο των φυσικών αριθμών. Όλες οι άλλες επαγωγές, που συνάγουν γενικευμένα συμπεράσματα από έναν πεπερασμένο αριθμό παρατήρησεων και δεδομένων, είναι ατελείς και κατά συνέπεια ανά πάσα στιγμή διαψεύσιμες. 

Επομένως, ενώ δεν δέχομαι ως έγκυρο τον συλλογισμό:

"Ξέρω έναν καθηγητή λαμόγιο. Άρα όλοι οι καθηγητές είναι λαμόγια"

θεωρώ απολύτως αληθή, έγκυρο και ... ωφέλιμο το συλλογισμό:

"Γνωρίζω τουλάχιστον έναν καθηγητή που ασκεί με πολλή αγάπη το λειτούργημά του. 

Άρα υπάρχουν καθηγητές που μπορούν να συμβάλουν θετικά στη διαμόρφωση της προσωπικότητας του παιδιού μου και να με βοηθήσουν να το μεγαλώσω σωστά".

 (το "σωστά" επιδέχεται κρίσεων και επικρίσεων, αλλά για οικονομία χρόνου τις παραβλέπω).

Η ερώτησή μου τώρα που απευθύνεται σε κάθε γονιό και σε κάθε εν δυνάμει γονιό είναι η εξής:

Ποιος από τους δύο παραπάνω συλλογισμούς πιστεύετε ότι είναι πιο χρήσιμος για σας και πιο αποτελεσματικός για τα παιδιά σας;

[Τα παιδιά σας... Πού είναι; Κάπου εδώ γύρω... Ώρα έχουν να φανούν... 

Μήπως είναι καρφωμένα μπροστά στην κονσόλα...για ρίξτε μια ματιά...]

Αναμφιβόλως κάποιος που νοιάζεται πραγματικά για τα παιδιά θα επιλέξει τον δεύτερο συλλογισμό επειδή θέλει να τα προφυλάξει, να τα υποστηρίξει και να τα διδάξει να έχουν εμπιστοσύνη πρώτα στον εαυτό τους και μετά στα λοιπά όντα του είδους τους, δηλαδή στους ανθρώπους (η επεξήγηση κρίνεται αναγκαία, επειδή δεν είναι δεδομένο ότι όλοι θυμούνται σε ποιο είδος έμβιων όντων ανήκουν).

Και επειδή πιθανόν θα υπάρξουν και γονείς που δεν θα ικανοποιηθούν ούτε με τον πρώτο ούτε με τον δεύτερο συλλογισμό, θεωρώ υποχρέωσή μου να αναφέρω και έναν τρίτο:

"Το παιδί μου απέτυχε παταγωδώς! Αλλά τι περιμένεις; Με τέτοιους αχρείους καθηγητές που είχε!"
Στον τρίτο αυτό συλλογισμό, όπου η σχέση αιτίου ( 'αχρείοι' καθηγητές) αποτελέσματος (παταγώδης αποτυχία μαθητή) δεν είναι λογική, αλλά χρονολογική, έχουμε ένα παράδειγμα "λογικού σφάλματος post hoc" πολύ χρήσιμο για όσους γονείς αποποιούνται τις δικές τους ευθύνες για τα παιδιά τους και αναζητούν άλλους υπαίτιους.
Και μια και αναφέρθηκε ήδη η "χρονολογική σχέση", να υπενθυμίσουμε ότι τα θεμέλια του χαρακτήρα μας μπαίνουν στην προσχολική μας ηλικία και τα χτίζουν οι γονείς, οι παππούδες και το στενό οικογενειακό μας περιβάλλον.
Είναι η κρίσιμη περίοδος που μαθαίνουμε να  εμπιστευόμαστε τον εαυτό μας! Αλλά για να το πετύχει ένα παιδί αυτό, δηλαδή για να μάθει να εμπιστεύεται τον εαυτό του, οφείλει - ως ον κοινωνικό και αλληλεπιδραστικό -  να σέβεται και να εμπιστεύεται  τους άλλους.
Όλους τους άλλους; Έ, όχι και όλους!
Καλόν είναι να αποφεύγουμε τις επισφαλείς και βεβιασμένες ... γενικεύσεις.
Αποδεικνύεται ότι βλάπτουν σοβαρά τη μαθητική υγεία των παιδιών μας.