Πέμπτη 4 Φεβρουαρίου 2010

ΔΑΣΚΑΛΕ ΠΟΥ ΔΙΔΑΣΚΕΣ ΚΑΙ ΝΟΜΟΥΣ ΔΕΝ ΕΚΡΑΤΕΙΣ!

"ΕΙΣ ΤΗ μελέτην της γραμματικής προσετέθη η μελέτη της αριθμητικής. Το πείσμα και η ανάγκη μου έδωκαν και την απαιτούμενην νέαν καρτερίαν, αλλά δεν ηδύναντο να δώσουν  και εις την μνήμην μου την πειθαρχίαν των αριθμών εις ην δεν είχε συνηθίσει. Και πολλάκις πράγματα τα οποία είχα εννοήσει και απομνημονεύσει την προτεραίαν με διέφευγαν την επιούσα. Το δέος το οποίον  διετήρουν απο τους μαθητικούς χρόνους δια τα μαθηματικά επέφερε σάστισμα και ταραχήν εις την διάνοιάν μου, καθ' ην στιγμήν επεχείρουν να παραδώσω.
Είχα παρατηρήσει όμως ότι δύο των μαθητών μου, ίδίως δε εις εκ των μεγαλυτέρων, ονόματι Μανούσος, είχαν εξαιρετικήν νοημοσύνην και επιμέλειαν και ήσαν δυνατοί εις όλα τα μαθήματα. Και είχα ήδη αρχίσει να επωφελούμαι τας γνώσεις και την αντίληψίν των εις την τεχνολογίαν. Ερωτών αυτούς, δια να ίδω τάχα εάν γνωρίζουν τον γραμματικόν κανόνα, υπεβοήθουν την μνήμην μου δια των απαντήσεων των και ούτω διδάσκων εδιδασκόμην. Εσκέφθην δε να εφαρμόσω και εις τας δυσκόλους περιστάσεις της αριθμητικής την μέθοδον ταύτην.
Οσάκις τα προβλήματα μου εφαίνοντο δύσκολα, έλεγα με την μεγαλυτέραν αφέλειαν:
-Μελετήσατε αυτα τα προβλήματα. Περιττόν να σας τα παραδώσω. Είνε ευκολώτατα, παιγνιδάκια.
Την ημέραν δε καθ' ην είχαμεν αριθμητικήν, εκάλουν τον αμελέστερον να λύση τα "παιγνιδάκια", βέβαιος ων εκ των προτέρων ότι θ' απετύγχανεν. Εκάλουν άλλον και άλλον και ούτω παρέτασσα τους ασθενεστέρους προ του μαυροπίνακος. Τελευταίον εκάλουν τον ένα εκ των επιλέκτων:
-Έλα εσύ, Κώστα, να τους δείξεις ότι δεν μπορούν να νοιώσουν τα ευκολώτερα των πραγμάτων. Προσέχετε καλά, ανόητοι!
Ο Κώστας ήρχιζε την λύσιν, εγώ δε παρηκολούθουν δια του ενός οφθαλμού τα τελούμενα επί του μαυροπίνακος, δια δε του άλλου όχι πλέον τας σημειώσεις μου, αλλά την φυσιογνωμίαν του Μανούσου. Ο τυφλοσούρτης μου ήτο ζωντανός τώρα. Εάν έβλεπα επιδοκιμαστικά νεύματα ανεφώνουν:
-Βλέπετε τώρα, τι εύκολα πράγματα σας εντρόπιασαν; Εύγε, Κώστα! Κάμε το άλλη μια φορά να το νοιώσουν.
Και ούτω ο Κώστας εδίδασκε τους συμμαθητάς...και τον διδάσκαλόν του.
Εάν όμως διέκρινα εις την φυσιογνωμίαν του Μανούσου σημεία αποδοκιμασίας, μορφασμόν ή μειδίαμα, ήρχιζα να κινώ την κεφαλήν:
-Δεν τα κατάφερες, Κώστα, και θα καλέσω το Μανούσο να σου βάλη τα γυαλιά...Για σκέψου λίγο...
Ας είνε, δεν τα καταφέρνεις...Έλα Μανούσο!"

Το απόσπασμα από το διήγημα του Ιωάννη Κονδυλάκη, "Όταν ήμουν δάσκαλος", που πρωτοεκδόθηκε το 1916, το αντέγραψα, χωρίς δυστυχώς να είμαι σε θέσω να αποδώσω την πολυτονικότητα του κειμένου, για τον καλό μου φίλο, που έπεσε σε αναγνωστική χειμέρια νάρκη και περιμένει την άνοιξη, για να πιάσει στα χέρια του το "αν μια νύχτα του χειμώνα ένας ταξιδιώτης..." :)
Έτσι, για να έχει την ευκαιρία να διαβάσει, έστω κι ένα μικρό απόσπασμα από αυτό το είδος της Λογοτεχνίας που   μαγεύει και  καθηλώνει τον αναγνώστη με το βιβλίο ανά χείρας.
Ενώ οι δουλειές τρέχουν και ο Χρόνος δεν περισσεύει  παλεύω να τελειώσω το διήγημα, για να μη μείνω με την αίσθηση του ανεκπλήρωτου, που ούτως ή άλλως ενυπάρχει στη φύση μου. :)
Από την άλλη βέβαια, δασκάλα ούσα, δε θα μπορούσα να μείνω ανέγγιχτη από την ακόλουθη εξαιρετική παράγραφο, του διηγήματος:

"Είχα δε και συχνά παράπονα εκ μέρους των γονέων.
Δε μαθαίνουν, βρε αδερφέ, πράμμα τα κοπέλια. Άδικα χάνουνε τον καιρό τως. Καλύτερά 'τονε να βλέπουνε τα έχνη, να γενούνε βοσκοί. Μα μπορούνε, τζάνε μου, να μάθουνε μοναχά τους τα κοπέλια; Θέλουνε και δασκάλεμα, και συνδαύλισμα. Γιάντα τσ' έχουνε τσοι δασκάλους παρά για να τώσε δείχνουνε; Χρειάζεται και λιγάκι ξύλο. Δε λέω να γυρίσουμε στο φάλαγγα, μα μιά βιτσιά και καμιά παλαμιά από καιρό σε καιρό κακό δεν κάνει. Μα σαν τ' αφήσης ορνικά και αδιαφέντευτα, είντα θες να κάνουνε; Παιγνίδια και τραβαπάλαιμα. Κοπέλια τα λένε, κοπελίστικα θα κάνουνε."

Τους κατανοώ τους γονείς που αγωνιούν για το μέλλον των παιδιών τους και του παραπονιούνται του δασκάλου, γιατί είναι τόσο επιεικής. Μα αυτός, όπως και ο καθένας μας,  έχει το δικό του τροπάρι να εξηγεί τις πράξεις του:

"Είχα διαβάσει το παιδαγωγικόν σύστημα το οποίον αναπτύσσει ο Τολστόη εις την "Γιάσναγιαν Πολιάναν" και το οποίον αφήνει τους μαθητάς ελευθέρους να μελετούν και να παίζουν οπόταν θέλουν και όπως θέλουν' και τώρα εσκεπτόμην ότι ήμουν παρά Θεού προωρισμένος να εισαγάγω και εφαρμόσω το σύστημα τούτο εις την Κρήτην."

Εγώ πιστεύω πως ούτε έτσι, με... βιτσιά και παλαμιά, ούτε αλλιώς, με Γιασναγιαναπολιανά συστήματα,  τα κάνεις καλά τα κοπέλια :)
Αν δεν έχουν όρεξη να διαβάσουν, ε δε θα διαβάσουν με τίποτε.
Κι όταν πάλι τα πιάνει η μανία, και εκείνη  η διάθεση για διάβασμα  και δεν τα φτάνει η μέρα και  τρώγονται να ψάχνουν και να βρίσκουν βιβλία και κατεβάζουν από τα στοιβαγμένα και ξαγρυπνούν διαβάζοντας και  είναι  χαρούμενα και αισιόδοξα, ε τότε είναι που λες ότι δεν έχει άλλο καλύτερο από το να είσαι δάσκαλος, ειδικά δε όταν η κάθε τάξη διαθέτει τον δικό της  Μανούσο! :)
Έλα, Μανούσο...
...σε λίγο θα έρθει η άνοιξη :)

6 σχόλια:

  1. Πολύ ωραίο απόσπασμα.
    Το θέμα είναι βέβαια να μπορεί κανείς και να διαβάζει και να ζει, είναι φορές που αυτά τα δυο δεν πάνε μαζί. Να γιατί χρειάζεται κι ο χειμώνας, χώρια που χωρίς αυτόν δεν έχει νόημα κι η άνοιξη.
    Και τώρα που λες για βιτσιές και παλαμιές, είχα φάει κι εγώ τις δικές μου. Όχι πολλές, αλλά μου μείνανε. Φυσικά δεν μ' έκαναν καλύτερο μαθητή, αλλά μια και τις είχα εκλάβει περισσότερο ως παράσημο, δεν μου άφησαν και κανένα τραύμα. Περήφανα στεκόμουν στη σειρά και άκουγα τα "τσαφ-τσαφ" των προηγούμενων, περιμένοντας να "μυηθώ" κι εγώ. :)
    Αυτά.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Εγώ πάντως είμαι της άποψης ότι πιο καλά μαθαίνουμε με χαρά και παιχνίδι παρά με εκφοβισμό και απειλές. Είναι πολύ απλό και αφελές να αναφερόμαστε σε άλλες εποχές και σε άλλους μαθητές και να τα θεωρούμε μία μέθοδο αποτελεσματική με την πάροδο τόσων χρόνων που απαλύνουν τις εντυπώσεις, αλλά τόσα χρόνια τέτοιων "εξαιρετικών παιδαγωγικών μεθόδων" πήγαν την παιδεία πίσω, ενώ έχουμε και τόσες έντονες αναμνήσεις από το σχολείο που μας στοιχειώνουν ακόμη και σήμερα. Δεν το δέρνεις αν δε μαθαίνει; Και να το δείρεις, δεν κερδίζεις, λέω εγώ. Ποιος όμως χωρίς βοήθεια βγάζει άκρη με τις σημερινές τάξεις; Μας ρίχνουν στα βαθιά και κολυμπάμε να μην πνιγούμε και έχουμε ολονών το μαχαίρι στο λαιμό για άμεσα αποτελέσματα: των γονιών, των συλλόγων, των πολιτικών, των δημοσιογράφων, κάθε καρυδιάς καρύδι ξέρει δεν ξέρει - κυρίως αν δεν ξέρει- με την εκπαίδευση ανακατεύεται. Αλλά οι κότες τρώνε εμάς τους καθηγητές.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Εξάλλου οι Μανούσοι λείπουν πια από τις σημερινές τάξεις - για να δικαιολογήσουμε κι εμείς τις γνώσεις μας και να μην ξεχάσουμε όσα ξέρουμε...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. καλημέρα Χριστίνα Ζ!

    Μόλις βγήκα από ένα τμήμα της Β'( που κατά κοινή ομολογία είναι "δύσκολο" ), όπου έκανα την παράγραφο 2.3 στην Άλγεβρα και - μετά το πρώτο δεκάλεπτο - έγραφαν και συμμετείχαν όλοι!
    ΟΛΟΙ!!! Καταλαβαίνεις με τι χαμόγελο βγήκα από την τάξη... Όμως μέχρι να ξεκινήσει να λειτουργεί η ...ολομέλεια, η μόνη μου επικοινωνία ήταν με τον Μανούσο και τη Μανούσα (ευτυχώς που υπάρχουν κι αυτοί, όχι με την έννοια που το λέει ο Κονδυλάκης, αλλά με την έννοια πως έχεις, ως εκπαιδευτικός, και μια δυνατότητα άμεσης επικοινωνίας που είναι κάτι σαν all weather, ένα πράμα...ανεξάρτητα από τις συνθήκες, οι οποίες δυστυχώς δεν είναι πάντα οι καλύτερες, ενίοτε δε ούτε καν καλές...όπως πολλοί μη εμπλεκόμενοι πιστεύουν, βλέποντας ρομαντικά τα πράγματα...)

    Γράφω συχνά κείμενα σχετικά με σχολείο, εκπαιδευτική τάξη, μαθητές κλπ, αποσπάσματα από βιβλία, λογοτεχνικά και μη, για έναν και μόνο λόγο. Αποδεικνύεται πως αυτά τα ΦΟΒΕΡΑ ΚΑΙ ΤΡΟΜΕΡΑ προβλήματα που οι περισσότεροι, εμπλεκόμενοι στην Εκπαίδευση και μη, πιστεύουμε πως είναι προβλήματα που αντιμετωπίζουμε εμείς, είτε ως μαθητές είτε ως καθηγητές, καθόλου δεν έχουμε το προνόμοιο να τα διεκδικούμε κατ' αποκλειστικότητα, επειδή είναι ουσιαστικά ΑΝΑΛΛΟΙΩΤΑ στο χρόνο!
    Ειδικά εκείνο το κείμενο με τον ΄Ερμαν Έσσε ήταν καταπέλτης...:), για όσους θέλουν να θεωρούν τα προβλήματά τους τα δυσκολότερα που αντιμετώπισε ποτέ άνθρωπος.
    Τελικά φαίνεται πως...
    "Όλα τριγύρω αλλάζουνε
    κι όλα τα ίδια μένουν..."
    που λέει και ο Ρασούλης

    Πάω πάλι στην τάξη μου, τέλος το κενό!
    Πάω να δώσω άλλη μια παράσταση...
    Καλό ΠΣΚ

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. Καλημέρα Κατερίνα
    Πολύ αντιπροσωπευτικό το διήγημα του Ι.Κονδυλάκη και οι ανησυχίες ..ενός εκπαιδευτικού παραμένουν μέχρι και σήμερα...δυστυχώς ανησυχίες !!Και για του λόγου το αληθές σήμερα είχα εξέταση στο ΙΕΚ και παραθέτω το παρακάτω απόσπασμα διαλόγου για να δούμε τι σημαίνει ανυσηχία εκπαιδευτικού...
    "Συνάδελφε το γραπτό δεν είναι ούτε για 2(με 'αριστα το 10 ).."
    "Αστέριε να τις βάλουμε κάτι παραπάνω για να δείξουμε στην Διεύθυνση ότι έχουν κάποια ..πρόοδο αλλιώς δεν μας βλέπω στο ΙΕΚ το άλλο εξάμηνο!!!"
    Και ρωτάω εγώ την εκπαιδευτική κοινότητα πόσο παραπάνω να βάλω σε ένα κορίτσι που έρχεται στο ΙΕΚ για το χατήρι των γονιών του ,που όταν τελειώσει το ΙΕΚ θα βγεί στην αγορά εργασίας και θα έρθει αντιμέτωπο με όλο το μεγαλείο της Ελληνικής νοοτροπίας(ναι ναι θα το δούμε το θέμα σου..)κλπλ...το μεγαλειο της ρεμούλας και των μιζών .Πόσο χρήσιμα θα είναι όλα αυτά που προσπάθησα να του μάθω ένα ολόκληρο εξάμηνο?Πόσο καλλιεργήθηκε η περιέργεια του για να ψαχτεί περισσότερο (σχετικά πάντα με το μάθημα..)?Νομίζω -φοβάμαι -ότι δεν θα πάρω απάντηση !!!Και επειδή δεν θα πάρω απάντηση γιατι να ανυσηχώ??Γιατί είτε μείνω στο ΙΕΚ το άλλο εξάμηνο είτε όχι απάντηση πάλι δεν θα πάρω...και έτσι δεν αύξησα λιγάκι την εικόνα της μαθήτριας μου για να μπορώ τουλάχιστον να ψάξω για κάποιον Μανούσσο που θα με γλιτώσει απο αυτές τις ..ανυσηχίες!!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. Γεια σου Αστέριε!

    Σου βγάζω το καπέλο! Κι εγώ αυτής της άποψης είμαι και την τηρώ στην πράξη.
    Πιστεύω δηλαδή πως δεν πρέπει, για όποιους λόγους σκοπιμότητας, να βελτιώνουμε την εικόνα των μαθητών (που ούτως ή άλλως τη βελτιώνουμε) σε βαθμό τέτοιο, ώστε να τους δημιουργούμε αυταπάτες...

    Δυστυχώς όμως για ποικίλους λόγους είναι αυτό που επικρατεί κατά κόρον και, επιμένω, είναι σε βάρος των ίδιων των παιδιών.
    Αλλά, όπως ακριβώς τα λέει παραπάνω η συνάδελφος/φίλη Χριστίνα:

    "Μας ρίχνουν στα βαθιά και κολυμπάμε να μην πνιγούμε και έχουμε ολονών το μαχαίρι στο λαιμό για άμεσα αποτελέσματα: των γονιών, των συλλόγων, των πολιτικών, των δημοσιογράφων, κάθε καρυδιάς καρύδι ξέρει δεν ξέρει - κυρίως αν δεν ξέρει- με την εκπαίδευση ανακατεύεται.
    Αλλά οι κότες τρώνε εμάς τους καθηγητές."

    Οπότε το παλεύουμε, όχι για να μη μας φάνε οι κότες τελικά, αλλά για να νιώσουμε τη χαρά που νιώθει ο δάσκαλός όταν από ένα μόνο 'Μανούσο', ξεπηδάνε κι άλλοι, πολλοί :)

    ΑπάντησηΔιαγραφή