Χθες, Πέμπτη 19-11-2020, δημοσιεύτηκε από το Υπουργείο Παιδείας το ΦΕΚ για την πρόσληψη 222 Ψυχολόγων στα Επαγγελματικά Λύκεια, στο πλαίσιο της Πράξης "Μια Νέα Αρχή στα ΕΠΑΛ-Υποστήριξη σχολικών μονάδων ΕΠΑ.Λ."
Οι ψυχολόγοι στα σχολεία, γενικά στα σχολεία και όχι μόνο στα Επαγγελματικά Λύκεια, είναι ένα χρόνιο αίτημα και μια υπόσχεση που έχει δοθεί στο παρελθόν. Πολλοί είναι αυτοί που πιστεύουν ότι η παρουσία ενός ειδικού θα δώσει λύση σε προβλήματα που ενσκήπτουν στο σχολικό περιβάλλον, όταν, βέβαια, αυτό έχει την κανονική του μορφή. Ίσως μάλιστα να θεωρούν ότι η παρουσία του ψυχολόγου στο σχολείο δεν θα λύσει κάποια από τα υπάρχοντα προβλήματα, αλλά θα συμβάλλει τα μέγιστα στην ομαλή έκβαση της σχολικής ρουτίνας... Όμως η "σχολική ρουτίνα" τείνει να γίνει ανάμνηση και εκείνη η μυρωδιά που αποπνέει η σχολική τάξη έχει σκορπίσει στο πεντανέμι... Μαζί της σκόρπισε και η επαφή, το άγγιγμα, το χαμόγελο, η συνεργασία, η υποστήριξη. Μαζί της τείνει να σκορπίσει και το σχολείο ολόκληρο, αν και χιλιάδες εκπαιδευτικοί παλεύουν να το κρατήσουν ανοιχτό, μπροστά σε οθόνες αντιμέτωποι με τα χιλιοειπωμένα, πλην για τους πολλούς ανυπέρβλητα, προβλήματα σύνδεσης, επικοινωνίας και ακόμη ακόμη και κατοχής του απαραίτητου τεχνικού εξοπλισμού. Όμως τώρα θα υπάρχουν οι ψυχολόγοι στα σχολεία! Είναι κι αυτό μια κάποια λύση. Ή μήπως όχι;
Η καθηγήτρια Ψυχολογίας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, Φωτεινή Τσαλίκογλου, στο βιβλίο της "Το μέλλον ανήκει στην έκπληξη. 34 σχόλια για την κρίση και ένα υστερόγραφο", γράφει:
""Ένας ψυχολόγος σε κάθε σχολείο", υποσχέθηκε για το 2009 το υπουργείο Παιδείας. Δεν λέω, η είδηση είναι χαρμόσυνη ιδίως για τους εκατοντάδες υποψήφιους άνεργους φοιτητές ψυχολογίας, που θα βρουν ή θα ελπίσουν (πράγμα εξίσου σημαντικό) ότι θα βρουν εργασία... Είναι όμως η ψυχολογία πανάκεια; [...]
Τι να σου κάνει π.χ. ο ψυχολόγος για την υποβαθμισμένη Παιδεία; Τις υποβαθμισμένες κτιριακές εγκαταστάσεις; Την εργαλειοποίηση της γνώσης, την καταβρόχθιση του σχολείου από το φροντιστήριο, τι, αλήθεια, να σου κάνει; Πώς να αντιταχθεί στην εξουθενωτική φετιχοποίηση του βαθμού, στην αποστειρωμένη γνώση, στην πλήξη, τι να σου κάνει για να αντιταχθεί στη μεταφορά της κοινωνικής βίας μέσα στο σχολείο; Στις υποκουλτούρες και αντι-κουλτούρες που συναντώνται μέσα στη σχολική τάξη;" (σελ. 149-150)
Το βιβλίο έκανε την πρώτη του έκδοση το 2011 από τις εκδόσεις Καστανιώτη. Πραγματεύεται την κρίση που άρχισε το 2008, εστιάζοντας στις ψυχολογικές συνέπειες και όχι μόνο. Όμως πολλά άρθρα, όπως κι αυτό με τίτλο "Δεκανίκι η ψυχολογία;" από όπου είναι το παραπάνω απόσπασμα φαίνεται πως γράφτηκαν για τα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε σήμερα. Φυσικώ τω λόγω, αφού οι κρίσεις δεν είναι ποτέ μόνο οικονομικές, αλλά βαθύτατα ανθρωπιστικές και πολιτισμικές κι επομένως έχουν κοινά χαρακτηριστικά! Σε περιόδους κρίσης, και όχι μόνο, η ψυχολογική υποστήριξη για τον πολύ κόσμο είναι απαραίτητη, χωρίς όμως η ψυχολογία, ή μάλλον ό,τι πλασάρεται ως ψυχολογία, να αποτελεί "πανάκεια" όπως αναφέρει η κυρία Τσαλίκογλου. Συγκεκριμένα γράφει:
"[...] τι σχέση έχει η ψυχολογία με αυτό που βλέπουμε να πλασάρεται ως ψυχολογία; Κι επειδή το κάθε τι δεν είναι άμοιρο του χρονικού πλαισίου μέσα στο οποίο κάνει την εμφάνισή του, διερωτώμαι αν σε μια τέτοια συγκυρία, η ψυχολογία δεν επιδιώκεται να είναι ένα ακόμη δεκανίκι, ένα ερζάτς, χλωμό υποκατάστατο στη θέση πραγμάτων που λείπουν απελπιστικά σήμερα από τον τόπο μας. [...]
Μέσα σε ένα τέτοιο πλαίσιο φοβούμαι πως η ψυχολογία κινδυνεύει να λειτουργήσει μέσα από αυτό που δεν είναι. Θα σταθώ σε δύο εκδοχές του κακού εαυτού της ψυχολογίας που θεωρώ ότι θα είναι χρήσιμες για τους οπαδούς του παν-ψυχολογισμού σήμερα.
Πρώτη εκδοχή: ψυχολογιοποίηση. Αναγωγή κοινωνικών συγκρούσεων σε ενδοατομικά προβλήματα. Π.χ. άνεργος είναι το άτομο με "αδύναμο εγώ", μετανάστης είναι ένας "δυσπροσάρμοστος" Κλπ.
Δεύτερη εκδοχή: η ψυχολογία ως τεχνολογία της συμπεριφοράς. Κυρίαρχη είναι εδώ η αντίληψη ότι η ανθρώπινη συμπεριφορά δύναται με κατάλληλους χειρισμούς να τροποποιηθεί (προς όφελος εννοείται πάντα της εξουσίας).
Μια κανονιστική αντίληψη του ανθρώπου καιροφυλακτεί πίσω από μια τέτοια "κίβδηλη" ψυχολογία, που συρρικνώνεται σε μια στρατηγική συμμόρφωσης προς την εκάστοτε εξουσία με απώτερο σκοπό την αντίσταση στην αλλαγή.
Κι όμως, η ψυχολογία δεν είναι αυτό.
Η ψυχολογία έχει τη δυνατότητα να μην είναι αυτό.[...]" (σελ. 151)
Η ψυχολογία έχει τη δυνατότητα να μην είναι αυτό. Μπορεί, αν δεν εργαλειοποιηθεί, να προσφέρει. Όπως και το σχολείο έχει τη δυνατότητα να μην είναι αυτό.
Και η ζωή έχει τη δική της δυνατότητα. Έχει τη δυνατότητα να μην είναι η ανέλπιδη, ενοχική, έμφοβη ζωή, που ζούμε εδώ και καιρό... Όλα έχουν τη δυνατότητα να είναι αλλιώς. Όλα έχουν τη δυνατότητα να είναι ή έτσι ή αλλιώς!
Και το μέλλον, είτε ανήκει στην έκπληξη είτε όχι, θα το δείξει...
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου