Τετάρτη 20 Οκτωβρίου 2010

Εσπερίδες. Όνειρο σε μορφή επιστολής


ΑΦΟΥ ΘΑΛΑΣΣΟΠΟΡΕΥΤΗΚΑ για μέρες πολλές και νύχτες, κατάλαβα ότι η Δύση δεν έχει τέλος αλλά συνεχίζει να μετακινείται μαζί μας, και ότι μπορούμε να την κυνηγάμε όσο θέλουμε, χωρίς να τη φτάνουμε ποτέ. Έτσι είναι η άγνωστη θάλασσα που απλώνεται πέρα από τις Στήλες, ατέλειωτη και πάντα ίδια' κι από τα σπλάχνα της αναδύονται, σαν μικρη σπονδυλωτή στήλη ενός εξαφανισμένου κολοσσού, μικρά νησιώτικα τσουλούφια, βράχοι χαμένοι μέσα στο γαλάζιο.    

ΜΕ ΑΥΤΑ ΤΑ ΛΟΓΙΑ αρχίζει την πρώτη από τις δέκα αφηγήσεις του, με τίτλο "Εσπερίδες. Όνειρο σε μορφή επιστολής", ο Antonio Tabucchi στο βιβλίο του "Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΤΟΥ ΠΟΡΤΟ ΠΙΜ και άλλες ιστορίες", που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις ΑΓΡΑ σε μετάφραση Ανταίου Χρυσοστομίδη.   
  
"ΑΥΤΟ ΤΟ ΓΟΗΤΕΥΤΙΚΟ και αξέχαστο, στον αναγνώστη, βιβλίο είναι η φανταστική και ταυτόχρονα ρεαλιστική αφήγηση ενός ταξιδιού στις Αζόρες",
διαβάζουμε στο οπισθόφυλλο, ενώ στον πρόλογό του, ο ίδιος το Tabucchi  γράφει:
  
"ΤΡΕΦΩ ΜΙΑ ΙΔΙΑΙΤΕΡΗ ΣΥΜΠΑΘΕΙΑ για τα τίμια ταξιδιωτικά βιβλία και υπήρξα πάντα φανατικός αναγνώστης τους. Τα βιβλία αυτά έχουν την αρετή να προσφέρουν ένα θεωρητικό και κατανοητό αλλού στο συμπαγές και αναπόφευκτο δικό μας πού. Μια στοιχειώδης όμως, εντιμότητα με αναγκάζει να προειδοποιήσω όποιον θα περίμενε από αυτό το βιβλιαράκι ένα ταξιδιωτικό  ημερολόγιο, είδος που προϋποθέτει μια έγκαιρη γραφή ή μια μνήμη απρόσβλητη απο το είδος εκείνης της φαντασίας που η ίδια η  μνήμη παράγει - ικανότητα που, από μια παράδοξη αίσθηση ρεαλισμού, αποφάσισα να εγκαταλείψω. Έχοντας φτάσει σε μια ηλικία όπου  μου φαίνεται πιο αξιοπρεπές να καλλιεργώ ψευδαισθήσεις παρά φιλοδοξίες, αποδέχτηκα τελικά τη μοίρα μου να γράφω σύμφωνα με το χαρακτήρα μου.

Με τούτες τις εκμυστηρεύσεις ο Antonio Tabucchi, από τις πρώτες σελίδες αρχίζει να πυρπολεί τον αναγνώστη  με  ερωτήματα, που ενώ δεν είναι χαραγμένα στο χαρτί, αιωρούνται ανείπωτα σε μιαν  ατμόσφαιρα αναζήτησης που δημιουργεί κλιμακωτά η ίδια η ανάγνωση.
Σκόρπια, διάσπαρτα ερωτήματα, όπως: πόσος χρόνος να απαιτείται τάχα για να αποδεχτεί κάποιος τη μοίρα του; Και πόσο χρόνο  χρειάζεται κάποιος για να αποδεχτεί  τον χαρακτήρα του;  Είναι άραγε ταυτόχρονες τούτες  οι δυο αποδοχές, της μοίρας και του χαρακτήρα, ή μήπως η μία είναι προαπαιτούμενη της άλλης;  Και  αυτό που κάνει σαφή το διαχωρισμό της "φιλοδοξίας"  από την "ψευδαίσθηση" τι είναι;  Μήπως υπάρχει  κίνδυνος να αποδειχτεί πως είναι η μια  η ανάστροφη  της άλλης;  Αν πάλι η φιλοδοξία ανθεί στην αληθινή ζωή και η ψευδαίσθηση καρπίζει στο όνειρο, πώς είναι σίγουρος κανείς ότι κοιμάται  και πορεύεται στον κόσμο της ψευδαίσθησης ή ότι είναι ξύπνιος και φιλοδοξεί μέσα στον κόσμο της πεζής, σκληρής, πραγματικότητας;
Τέτοια κι άλλα πολλά ερωτήματα ξεπήδησαν στο μυαλό  μου από την πρώτη κιόλαςς σελίδα του μικρού, αξάκριστου  βιβλίου του Tabucchi, ο οποίος, εν απολύτω ειλικρινία, συνεχίζει τις εκμυστηρεύσεις  στον πρόλογό του, λέγοντας: 

Το κείμενο με τον τίτλο Όνειρο σε μορφή επιστολής οφείλεται εν μέρει σε μια ανάγνωση του Πλάτωνα και εν μέρει στους κλυδωνισμούς ενός αργού λεωφορείου που πήγαινε από την Όρτα στο Αλμοξαρίφε... 

Από την Όρτα στο Αλμαξαρίφε, στα Πορτογαλικά παράλια, μια ανάγνωση του Πλάτωνα, μια ιδέα, ένας κόσμος, ένα βιβλίο, ένα όνειρο... ένα νησί, γεφύρι ανάμεσα στις δυο θάλασσες, τις ατέλειωτες, τις πάντα ίδιες, όπως οι ψευδαισθήσεις μας, όπως οι φιλοδοξίες μας...

Και τότε συνειδητοποίησα ότι το νησί ήταν έρημο, ότι δεν υπήρχε κανένας ναός στην παραλία, και ότι οι φιγούρες και τα πρόσωπα της αγάπης, τα οποία είχα δει ως ζωντανές ανθρώπινες μορφές ποου έκρυβαν μέσα τους ποικίλες διαβαθμίσεις της ψυχής, ήταν μονάχα αντικατοπτρισμοί που προκλήθηκαν ποιος ξέρει από ποια μαγεία. Κι έτσι έφτασα στην κορυφή του ακρωτηρίου και ενώ, παρατηρώντας την απέραντη θάλασσα, είχα αρχίσει να αφήνομαι στη στεναχώρια που προξενεί κάθε επιστροφή στην πεζή πραγματικότητα, ένα γαλάζιο σύννεφο με περικύκλωσε και με ταξίδεψε σε ένα όνειρο: και τότε ονειρεύτηκα ότι σου έγραφα αυτή την επιστολή, και ότι δεν ήμουν ο Έλληνας που σαλπάρισε για να βρει τη Δύση και δεν επέστρεψε ποτέ, αλλά ότι απλώς το ονειρευόμουνα...

Τόσο απλά, όσο το γαλάζιο σύννεφο, το φορτωμένο με τα χρυσά μήλα των Εσπερίδων, 
διπλωμένο ανάμεσα στα φύλλα της επιστολής...
Τόσο αληθινά, όσο οι φιγούρες και τα πρόσωπα της αγάπης μέσα στ' όνειρο... 
Τόσο μοναχικά, όσο το νησί ανάμεσα στις δυο θάλασσες...
τις ατέλειωτες, τις πάντα ίδιες...

3 σχόλια:

  1. Καλημέρα Κατερίνα!

    Πριν ολοκληρώσω το διάβασμα της ανάρτησής σου, συνειδητοποίησα ότι μουρμουρούσα μια μελωδία του Μάνου Λοϊζου, σε στίχους Φώντα Λαδή...
    "Η μέρα εκείνη δεν θ’ αργήσει
    Κυνηγημένο μου πουλί
    Σε πήρε κάποτε η δύση
    Σε ξαναφέρνει η ανατολή"

    Αφού η Δύση δεν έχει τέλος αλλά μετακινείται μαζί μας, οπότε μπορούμε να την κυνηγάμε όσο θέλουμε χωρίς να τη φτάνουμε ποτέ, το να φιλοδοξούμε ότι θα την βρούμε και θα την κατακτήσουμε προσομοιάζει με την καλλιέργεια ψευδαισθήσεων.

    "Ματαιότης ματαιοτήτων, τα πάντα ματαιότης" δηλαδή;

    Νομίζω όχι.

    Και αν το αλλού δεν είναι η απάντηση στο πού, κι αν είναι η Ιθάκη δεν είναι ο προορισμός αλλά μια πλάνη, τα συναισθήματα που προσφέρει το ταξίδι είναι αληθινά...

    Εξάλλου, για να μπορέσει να παρατηρήσει κανείς την απέραντη θάλασσα από την κορυφή του ακρωτηρίου πρέπει να ταξιδέψει κανείς!

    Φιλιά πολλά!


    ΥΓ: Περιμένω με ανπομονησία την 23/11/2010!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Γεια σου Νίκο!!

    Πριν αρχίσω να γράφω την ανάρτηση, κι ενώ τα ερωτήματα διαμορφώνονταν ακόμη στο κεφάλι μου σαν νησίδες σ' ανταριασμένη θάλασσα, μια σκέψη ήρθε και στάθηκε για λίγο στο μυαλό μου:
    "σε τούτη την ανάρτηση ο Παιχνιδιάρης θα φανεί"

    Να που δεν έπεσα έξω! :)

    Όμως δεν φανταζόμουν την ένταση του στίγματος ούτε τον συνειρμό σου...Και ναι, πολύ μου άρεσε, πρέπει να ομολογήσω,
    μαζί σου πάλι συμφωνώ...:)
    Το δέχομαι απόλυτα πως πρέπει ο καθένας μας πολύ να ταξιδέψει.
    Ένα μόνο ερώτημα θέλω να σε ρωτήσω:
    ποιο είναι το είδος του ταξιδιού που έχεις στο μυαλό σου;
    Ας είναι, μην μου απαντάς.
    Φτάνει που εσύ το ξέρεις...;)

    Υ.Γ. ελπίζω να μπορέσουμε να τα πούμε στις 23/11. Ίσως έρθω από την προηγούμενη..
    Θα χαρώ να γνωρίσω και τη Νατάσα
    φιλιά και στους δύο

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. :))

    Κατερίνα, έχεις γίνει και εσύ "παιχνιδιάρα" με τις ερωτήσεις σου!

    Θα σου αφιερώσω λοιπόν κι εγώ ένα παιχνιδιάρικο τραγουδάκι για να μάθεις:

    Eurythmics - Sweet Dreams

    Sweet dreams are made of this
    Who am I to disagree?
    Travel the world and the seven seas
    Everybody's looking for something
    Some of them want to use you
    Some of them want to get used by you
    Some of them want to abuse you
    Some of them want to be abused

    I wanna use you and abuse you
    I wanna know what's inside you
    Hold your head up, movin' on
    Keep your head up, movin' on
    Movin' on!

    ΑπάντησηΔιαγραφή