Βρίσκομαι κι εγώ, όπως και όλοι σχεδόν, βδομάδες τώρα αντιμέτωπη με το Άγνωστο σε όλες του τις εκφάνσεις. Αγνοώ πώς θα είναι η Ευρώπη, πώς θα είναι η οικονομία, η κοινωνία! Δεν έχω ιδέα πώς θα είναι η ζωή μου, η εκπαίδευση και η διδασκαλία. Κανείς δεν ξέρει πότε κι αν θα ανοίξουν πάλι τα σχολεία, ούτε καν πώς θα διαμορφωθούν οι δια ζώσης σχέσεις μεταξύ εκπαιδευτικών και μαθητών μετά από την μακράν, κατά πως φαίνεται, εξ αποστάσεως διδασκαλία.
Το μέλλον, όπως και σε όλους σχεδόν, μου γνέφει μυστηριώδες πίσω από το πλέγμα των συνεχώς αυξανόμενων απαγορεύσεων και των συνεπειών που αυτές θα έχουν και που τώρα, όπως όλοι σχεδόν, δεν είμαι σε θέση ούτε να διανοηθώ.
Μέσα σε όλη τούτη την αβεβαιότητα και τη δυσοίωνη καθημερινότητα, καταφέρνω να αντλώ - μια μικρή έστω - παρηγοριά στις σελίδες του βιβλίου του Leonard Mlodinow, "ΜΙΚΡΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΓΝΩΣΗΣ. Ο ΑΓΩΝΑΣ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΑ ΩΣ ΣΗΜΕΡΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΠΑΝΤΟΣ", από τις εκδόσεις ΠΑΤΑΚΗ, σε μετάφραση Ανδρέα Μιχαηλίδη.
"Ο Λέοναρντ Μλοντίνοφ συλλαμβάνει και αφηγείται με μοναδικό τρόπο την ιστορία της προόδου του ανθρώπου από την εποχή που ζούσε στις αφρικανικές σαβάνες μέχρι τη σημερινή κατάκτηση της κβαντικής φυσικής", γράφει στο οπισθόφυλλο. Βέβαια, όταν ο Μλοντίνοφ έγραφε το βιβλίο του το 2015, υποθέτω πως δεν περνούσε από το μυαλό του, όπως δεν περνούσε κι από το δικό μου, ότι την άνοιξη του 2020 θα τη ζήσουμε όπως τη ζούμε... Κι ας ελπίσουμε πως θα είναι μόνο η άνοιξη και πως το καλοκαίρι οι συνθήκες θα είναι καλύτερες για όλους. Κι ας ελπίσουμε πως από τον Σεπτέμβριο τα σχολεία μας θα ανοίξουν και η "πρόσβαση στη γνώση" θα γίνεται πάλι μέσα από την άμεση φυσική αλληλεπίδραση των μικρών και μεγάλων παιδιών με τους δασκάλους, με αυτούς τους ανά την ιστορία ταλαίπωρους ανθρώπους που ανερυθρίαστα λιθοβολούνται και δέχονται κακόβουλα πυρά... Πράγματι, δεν είναι ούτε η πρώτη ούτε και η τελευταία φορά που οι δάσκαλοι ταπεινώνονται και υποτιμούνται.
Ο Μλοντίνοφ γράφει πως από τότε που στη γνώση αποδόθηκε νέα αξία, ανεξάρτητη από τη χρησιμοθηρική της διάσταση, κάπου στον 11ο αιώνα, εμφανίστηκε μια νέα αλήθεια, που ανταγωνιζόταν την αλήθεια των Γραφών και της εκκλησιαστικής παράδοσης, που μέχρι τότε ήταν η κυρίαρχη. Η νέα αλήθεια ήταν αυτή που αποκάλυπτε η ίδια η φύση. (σελ. 148)
Θα αντιγράψω ένα απόσπασμα από το βιβλίο, επειδή η γνώση της ιστορίας παρηγορεί.
"Η επανάσταση στην επιστήμη τροφοδοτήθηκε από την αυξανόμενη ευμάρεια και έναν μεγάλο αριθμό ευκαιριών για νέες σταδιοδρομίες που περίμεναν τους μορφωμένους. Πόλεις όπως η Μπολόνια, το Παρίσι, η Πάντοβα και η Οξφόρδη απέκτησαν φήμη ως κέντρα της μάθησης, ενώ ένας μεγάλος αριθμός φοιτητών και δασκάλων άρχισαν να συρρέουν προς αυτές. Οι δάσκαλοι εγκαθιστούσαν τα εργαστήριά τους είτε ανεξάρτητα, είτε υπό την αιγίδα κάποιας ήδη υπάρχουσας σχολής. Σταδιακά οργανώθηκαν σε εθελοντικές ενώσεις, στο πρότυπο των εμπορικών συντεχνιών. Ωστόσο, παρόλο που οι ενώσεις τους αυτοαποκαλούνταν "πανεπιστήμια", αρχικά ήταν απλές ενώσεις χωρίς μόνιμη έδρα ή κτιριακές εγκαταστάσεις. Τα πανεπιστήμια με την έννοια που τα γνωρίζουμε σήμερα εμφανίστηκαν δεκαετίες μετά -της Μπολόνιας το 1088, του Παρισιού γύρω στο 1200, της Πάντοβας γύρω στο 1222 και της Οξφόρδης γύρω στο 1250. Σ' αυτά τα ιδρύματα συναντιόνταν οι λόγιοι για να ανταλλάξουν απόψεις και να εμπνευστούν αμοιβαία με επίκεντρο την επιστήμη και όχι την θρησκεία.
Αυτό δε σημαίνει ότι το πανεπιστήμιο της μεσαιωνικής Ευρώπης ήταν ο κήπος της Εδέμ. [...]
Από την πλευρά τους οι καθηγητές δεν διέθεταν προκαθορισμένη αίθουσα διδασκαλίας και αναγκάζονταν να διδάσκουν σε πανδοχεία, εκκλησίες, ακόμα και σε οίκους ανοχής. Ακόμα χειρότερα, οι καθηγητές πληρώνονταν συνήθως απευθείας από τους φοιτητές τους, που είχαν τη δυνατότητα να τους προσλαμβάνουν και να τους απολύουν. Στο πανεπιστήμιο της Μπολόνιας υπήρχε κάτι ακόμα που φαντάζει αλλόκοτο σχετικά με τα σημερινά δεδομένα: οι φοιτητές έβαζαν πρόστιμο στους καθηγητές σε περίπτωση καθυστερημένης προσέλευσης, αδικαιολόγητης απουσίας ή αν δεν ήταν μια διάλεξη ενδιαφέρουσα, ή εξελισσόταν υπερβολικά αργά ή γρήγορα, εξαγριώνονταν και χλεύαζαν. Η επιθετικότητα επιδεινώθηκε τόσο πολύ στη Λειψία, που το πανεπιστήμιο αναγκάστηκε να εκδώσει διαταγή που απαγόρευε τον λιθοβολισμό καθηγητών" (σελ. 149-150)
Δεν είμαι και πολύ σίγουρη αν κάποιος αντλεί παρηγοριά διαβάζοντας την τελευταία πρόταση του αποσπάσματος που παρέθεσα... Διαβάζοντας όμως αυτήν και τις επόμενες σελίδες του βιβλίου του Μλοντίνοφ, συνειδητοποιεί τουλάχιστον τα εξής:
1ο. Το επάγγελμα του δασκάλου, όταν αυτό διαχωρίστηκε από τον κλήρο και οι επαγγελματίες εκπαιδευτικοί προσέβλεπαν στην επιστήμη και όχι στη θρησκεία, ήταν δύσκολο, κακοπληρωμένο και επικίνδυνο...
2ο. Η επιστημονική επανάσταση μετασχημάτισε τις απόψεις μας για τη φύση θέτοντας τα θεμέλια αυτού που είμαστε σήμερα...
3ο. ....
Ανεξάντλητη είναι η λίστα των προβληματισμών που εγείρη και των γνώσεων που προσφέρει το βιβλίο του Μλοντίνοφ και, καθώς, το διαβάζω κάτω από το βάρος των ημερών, αναρωτιέμαι πόσο ωφέλιμο θα ήταν να είχαμε όλοι μας γνώση "της ιστορίας της γνώσης", έτσι όπως έλαβε χώρα από τότε που "ένα βιολογικό είδος στα πρόθυρα της εξαφάνισης, που χρησιμοποιούσε πέτρινα τσεκούρια για να εξασφαλίσει μια πενιχρή επιβίωση, κατάφερε να καταστεί η κυρίαρχη δύναμη πάνω στη Γη" (από το οπισθόφυλλο του βιβλίου), με τη μόνη διαφορά πως αυτή τη δεδομένη χρονική στιγμή, έχουμε χάσει ολοσχερώς την κυριαρχία μας πάνω στη Γη.
Εύχομαι να την αποκτήσουμε σύντομα, κάτω από άλλους όρους, αφού λάβουμε υπόψη τα πολλά κακώς κείμενα, σε μια προσπάθεια να γίνουμε άνθρωποι που σέβονται τον πλανήτη που τους τρέφει και τους συντηρεί...
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου