Τα βιβλία και οι παρέες: Στρογγυλό τραπέζι με τους συντονιστές λεσχών ανάγνωσης

Το κεντρικό Αναγνωστήριο της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδας, στο νεοκλασικό κτίριο του αθηναϊκού κέντρου, ήταν ιδανικός χώρος φιλοξενίας της ημερίδας «Τα βιβλία και οι παρέες» που διοργάνωσαν το Σάββατο 28 Απριλίου η ομάδα ΘΑΛΗΣ + ΦΙΛΟΙ και η Εθνική Βιβλιοθήκη.

Μπορείτε να δείτε το "στρογγυλό τραπέζι" με τους συντονιστές λεσχών ανάγνωσης: 
 Ανδριανό Ηλία , Βλάχο Θανάση , Καλφοπούλου Κατερίνα , Πατρινέλη Άλκηστι , Στούρη Σπύρο , Φαλίδα Μαρία |

6ο ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΟ ΠΑΝΗΓΥΡΙ

Ο ΑΛΓΟΡΙΘΜΟΣ ΤΗΣ ΜΕΛΑΓΧΟΛΙΑΣ Νο 2.

"Ο αλγόριθμος της μελαγχολίας", ένα βιβλίο του Κάρλο Φραμπέτι το οποίο αγαπώ ιδιαίτερα, έρχεται και ξανάρχεται στο μυαλό μου τις μέρες αυτές, καθώς εκεί πρωτοδιάβασα το λατινικό ρητό "nomen omen", που σε ελεύθερη μετάφραση θα λέγαμε ότι σημαίνει: το όνομα λειτουργεί ως "οιωνός" ή  το όνομα καθορίζει τη  μοίρα και κατά κυριολεξία σημαίνει το όνομα (είναι) η μοίρα.
Το "Νο 2" μπήκε στον τίτλο μόνο  για λόγους τάξης, επειδή, σχεδόν τρία χρόνια πριν, είχα ξανακάνει ανάρτηση με τίτλο Ο ΑΛΓΟΡΙΘΜΟΣ ΤΗΣ ΜΕΛΑΓΧΟΛΙΑΣ .
Τρία χρόνια πριν, όμως, είχαμε ακόμη την πολυτέλεια να μελαγχολούμε λόγω της συννεφιάς ή λόγω εποχής ή επειδή ένας φίλος μας, που έτυχε να σιγοτραγουδά το γνωστό "μελάνκολι ιν Σετέμπρε", μας μετέδωσε τη φθινοπωρινή του μελαγχολία. 
Δυστυχώς σήμερα οι λόγοι της μελαγχολίας μας είναι διαφορετικοί. Δεν μιλάμε πια για τα ιδιαίτερα καπρίτσια του καθένα μας, που μια του φταίει ο καιρός, μια ή έλλειψη φίλων, μια η απουσία συντρόφου, πράγματα βέβαια καθόλου ευκαταφρόνητα, αλλά πάντως σχετικά, παροδικά και ελέγξιμα.
Σήμερα μιλάμε για συλλογική και εθνική μελαγχολία και κατάθλιψη με θλιβερά και διογκούμενα αποτελέσματα. Μάλλον δεν μιλάμε ούτε για εθνική κατάθλιψη, μιλάμε δυστυχώς για μια κατάθλιψη χωρίς σύνορα και για την καταμέτρηση των θυμάτων της, εντός κι εκτός συνόρων: 1, 2, 3, 4, ...7,...

Οι αριθμοί 1, 2, 3, 4, ... , που εκτείνονται μέχρι το άπειρο, αποτελούν  το σύνολο των φυσικών αριθμών. Οι φυσικοί αριθμοί  έχουν διττή λειτουργία. Λειτουργούν
1ο. ως 'πληθικοί αριθμοί', για να δηλώσουν δηλαδή το πλήθος των στοιχείων ενός συνόλου, π.χ. το σύνολο των γραμμάτων της λέξης "γράμματα" είναι ο φυσικός αριθμός 5 (κάθε γράμμα μετριέται μόνο μια φορά)
2ο. ως 'διατακτικοί αριθμοί', για να κάνουν αυτό που μόλις τώρα έκανα εγώ, γράφοντας 1ο και 2ο, επειδή ήθελα να βάλω τα πράγμα στη σειρά. Οι φυσικοί αριθμοί βάζουν τα πράγματα σε μια τάξη, σε μια σειρά. Τα διατάσσουν από το καλύτερο στο χειρότερο ή από το μεγαλύτερο στο μικρότερο ή από το Α στο Ω, αλλά και αντιστρόφως.. .
Για παράδειγμα, όπως λέμε: 1ο κόμμα, 2ο κόμμα, ....., 4ο κόμμα;
'Άστοχο το παράδειγμα... Συγγνώμη. Είχα στο μυαλό μου τα αποτελέσματα των εκλογών της προηγούμενης Κυριακής, οπότε εκ των πραγμάτων μένει ένα κενό μεταξύ του 2ου και του 4ου κόμματος, καθώς το 3ο δεν γνωρίζω αν υπάρχει ή αν δικαιούται ακόμη τον τίτλο "κόμμα".
Εν πάση περιπτώσει, το θέμα μας δεν είναι αυτό.

Είναι το βιβλίο του Φραμπέτι, που  δεν βγαίνει από το μυαλό μου αυτές τις μέρες κι έτσι σήμερα το ξανάπιασα στα χέρια μου. Το είχα διαβάσει έξι χρόνια πριν και, φυσικώ τω λόγω, δεν θυμόμουν καθόλου το εισαγωγικό σημείωμα το οποίο  άρχιζε ως εξής:

Λένε πως η Gertrude Stein, στη νεκρική της κλίνη, ρώτησε τη σύντροφό της: "Ποια είναι η απάντηση;"
Κι όταν δεν πήρε απάντηση, είπε: "Εν τοιαύτη περιπτώσει, ποια είναι η ερώτηση;"
Δεν ήταν η πρώτη που διερωτήθηκε σχετικά. Οι Έλληνες, που διερωτήθηκαν για τα πάντα, δεν μπορεί παρά να έφταναν στη μετα-ερώτηση, και πράγματι έφτασαν σ' αυτήν, έστω και μέσα από ποικίλες ατραπούς.

Ο Φραμπέτι αναφέρεται, όπως ήδη θα καταλάβατε, στους αρχαίους και όχι στους σύγχρονους Έλληνες. Αναφέρεται δηλαδή στο γνωστό παράδοξο του ψεύτη,  "Κρῆτες ἀεὶ ψεῦσται", το οποίο  διατύπωσε ο Επιμενίδης, ο Κρής. Λόγω αυτοαναφορικότητας η πρόταση του Επιμενίδη είναι αληθής  και ψευδής ταυτόχρονα και δίνει ένα μεγάλο πλήγμα στην Αριστοτέλεια Λογική που απαιτεί το αληθές να είναι αληθές και το ψευδές να είναι ψευδές. Οπότε το πλήγμα του επιμενίδιου παραδόξου έθεσε τους αρχαίους μας προγόνους αντιμέτωπους με το πρόβλημα της ορθής ερώτησης κι έτσι έφτασαν στη "μετα-ερώτηση", δηλαδή στην ερώτηση που ρωτάει ποιοι είναι εκείνοι οι κανόνες που κάνουν καλή μια ερώτηση.
Ο Φραμπέτι κλείνει το εισαγωγικό του σημείωμα, γράφοντας:

 Ο ίδιος ο Επιμενίδης πρέπει να αισθάνθηκε σε μεγάλο βαθμό την όχληση της αυτοαναφορικότητας (της  οποίας το παράδοξο του ψεύτη αποτελεί έμβλημα και επιτομή), αφού λέγεται ότι πραγματοποίησε ένα μακρόχρονο και επικίνδυνο ταξίδι στην Ανατολή για να συναντηθεί με τον επονομαζόμενο Βούδα και να τον ρωτήσει ως προς την ερώτηση. 
Στο τέλος, λέει ο μύθος, ο ποιητής φιλόσοφος βρήκε το φιλόσοφο ποιητή..
"Ποια είναι η καλύτερη ερώτηση που μπορεί να τεθεί, και ποια είναι η καλύτερη απάντηση που μπορεί να δοθεί;", ρώτησε ο Επιμενίδης. Και ο Βούδας αποκρίθηκε: "Η καλύτερη ερώτηση που μπορεί να τεθεί, είναι αυτή που μόλις μου έθεσες, και η καλύτερη απάντηση που μπορεί να δοθεί, είναι αυτή που σου δίνω τώρα".

Πολύ ενδιαφέρον μου φάνηκε το εισαγωγικό  σημείωμα του Φραμπέτι. Ο μύθος της συνάντησης του Επιμενίδη με τον Βούδα δίνει το καλύτερο παράδειγμα ερώτησης που δεν ρωτάει απολύτως τίποτε και απάντησης που δεν απαντάει σε τίποτε απολύτως.
Αυτό μου θύμισε τις ατέρμονες πολιτικές συζητήσεις που, όπως μερικά εκατομμύρια Έλληνες, παρακολουθώ ανελλιπώς εδώ και καιρό, περιμένοντας εναγωνίως να ακούσω την καλύτερη δυνατή απάντηση, στην καλύτερη δυνατή ερώτηση. Εις μάτην.
Κάποιοι μάλιστα, είτε οι ίδιοι είτε οι υποστηρικτές τους, επινοούν διάφορα σοφίσματα, όπως αυτό που μου έγραψε ένας σχολιαστής: "στη δημόσια συζήτηση δεν έχει νόημα ποιος λέει τι, αλλά μόνο τα επιχειρήματα"!  Κι εγώ πραγματικά απορώ πώς μπορούν κάποιοι να λένε τόσο ανόητα πράγματα.
Είναι δυνατόν να αγνοούμε ποιος, πού, πότε και γιατί μας λέει κάτι και να εστιάζουμε μόνο σ' αυτό το κάτι;
Πιστεύω πως είναι αδύνατον να μην  χρωματίζεται από την 'ταυτότητα', (ιστορική, ιδεολογική, κοινωνική, επαγγελματική, κλπ) ενός ανθρώπου αυτό το "κάτι" που λέει, όπως κι αυτό το "κάτι" που προσλαμβάνει από όσα του λένε οι άλλοι.
Για παράδειγμα το "nomen omen" που αναφέρει ο Φραμπέτι στον αλγόριθμο της μελαγχολίας, και το οποίο σε ελεύθερη απόδοση σημαίνει πως  "η μοίρα περιέχεται στο όνομα", ένας μαθηματικός θα μπορούσε να το ερμηνεύσει ως εξής*: όλα τα γράμματα του συνόλου των γραμμάτων της λέξης "omen" περιέχονται μέσα στο σύνολο των γραμμάτων της λέξης "nomen", δηλαδή το πρώτο είναι, όπως το λέμε, υποσύνολο του δευτέρου. [Για την ακρίβεια τα δύο σύνολα ταυτίζονται]. Για έναν μαθηματικό το θέμα, πιθανότατα, κλείνει εκεί. Είναι για όλους αυτή η μόνη ερμηνεία; Η μόνη προσλαμβάνουσα;
Για έναν λατίνο ποιητή ή φιλόσοφο ή και τα δύο σίγουρα παίρνει διαφορετικές διαστάσεις, αφού σημαίνει πως το όνομα που έχει ο καθένας  προκαθορίζει τη μοίρα του, κατά  το πεπρωμένον φυγείν αδύνατον.
Ας επιχειρήσουμε ένα παράδειγμα.  Έστω ότι κάποιος ονομάζεται Βενιζόλιος. Ο ποιητής φιλόσοφος, ακούγοντας αυτό το όνομα, ποιητική αδεία, θα το συνδέσει, πιθανότατα, με τη χημική ένωση C6H6, δηλαδή με το βενζόλιο, το οποίο είναι εξαιρετικά εύφλεκτο, με χαρακτηριστική οσμή και αποτελεί ισχυρό διαλύτη. Λαμβάνοντας υπόψη του ο ποιητής φιλόσοφος το ρητό "nomen omen", με την προϋπόθεση, βέβαια, ότι οι χημικές του γνώσεις επαρκούν,  θα περιμένει από τον κο Βενιζόλιο μοιραία να λειτουργήσει ως ισχυρός διαλύτης. Θα δικαιωθεί ο ποιητής; Θα δικαιωθούν οι λατίνοι και το "nomen omen";  Θα δικαιωθεί το βενζόλιο και οι άλλες οργανικές ενώσεις; Θα δικαιωθούμε εμείς, θα δικαιωθούν οι άλλοι;

Θα υπερισχύσει ποτέ η Λογική έναντι του συμφέροντος;
Θα μαθηματικοποιήσουμε την κατάθλιψη που συνεχώς επεκτείνεται εντός κι εκτός συνόρων;
Θα μετράμε τα θύματά της βάσει αλγοριθμικών διαδικασιών, 1, 2, 3, ....και θα περιμένουμε τη λήξη του έτους για να δούμε αν, τελικά,  υπάρχει στατιστικώς σημαντική διαφορά στην αύξηση των αυτοκτονιών σε συνάρτηση με την αύξηση της ανεργίας και άλλων υφεσιακών παραμέτρων;

Σήμερα είναι η παγκόσμια μέρα της μάνας...
Κι εγώ διαβάζω το άρθρο για τον τριαντάχρονο που έκανε βουτιά στο κενό...
Κι ούτε το όνομά του δεν ξέρω.


--------------------------------------
*Η ερμηνεία αυτή, δυστυχώς, δεν είναι δική μου. Δίνεται από τον Φραμπέτι στο βιβλίο, το οποίο είχε κυκλοφορήσει από τις εκδόσεις Opera και, αν υπάρχει ακόμη στο εμπόριο, θα σας πρότεινα να το διαβάσετε.. 
   

"ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΚΑΙ ΟΙ ΠΑΡΕΕΣ" ΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΗΜΕΡΙΔΑ ΤΗΣ ΟΜΑΔΑΣ ΘΑΛΗΣ+ΦΙΛΟΙ

Ας μην το αφήσουμε να μας πάρει από κάτω, επειδή ζούμε δύσκολες μέρες...
Ας μη χάσουμε τη διάθεση για δημιουργικές ενασχολήσεις, ανεξάρτητες - το δυνατόν -  από τις πολιτικές μας αναζητήσεις..

Το video που ακολουθεί περιέχει αποσπάσματα από την εκδήλωση που διοργάνωσε η ομάδα ΘΑΛΗΣ + ΦΙΛΟΙ, στην Εθνική Βιβλιοθήκη, το Σάββατο 28 Απριλίου.  Όλα τα αποσπάσματα αφορούν τη δική μου παρουσίαση.
Ολόκληρη η εκδήλωση θα αναρτηθεί στην ιστοσελίδα της ομάδας, www.thalesandfriends.org.
Σχετικό άρθρο του - επίσης συμμετέχοντα στο 'στρογγυλό τραπέζι' -  συναδέλφου μαθηματικού, Ηλία Ανδριανού, μπορείτε να διαβάσετε πατώντας εδώ

ΠΑΡΑΚΑΛΩ, ΠΕΡΑΣΤΕ ΣΤΟ ΣΑΛΟΝΙ! (ΠΡΟΣΟΧΗ! Το κείμενο που ακολουθεί είναι μαθηματικό :))

Είναι πρακτικά αδύνατον να μην επηρεάζουν τις σχέσεις μας οι πάσης φύσεως πιέσεις που δεχόμαστε.
Και δεν αναφέρομαι στο σύνολο της καθημερινότητά μας. Αυτή έχει αλλάξει άρδην για τους περισσότερους. Ελάχιστοι έχουν μείνει ακόμη αλώβητοι. Αναφέρομαι στις σχέσεις μας, αυτές καθ' αυτές, τις κοινωνικές, τις επαγγελματικές, τις διαπροσωπικές, τις στενότερες και τις "ευρύτερες",  τις άμεσες και τις διαδικτυακές, τις ποικίλες, τέλος πάντων, σχέσεις μέσω των οποίων επιβιώνουμε ως κοινωνικά όντα που συνδιαλέγονται, που συνυπάρχουν, που μοιράζονται, που συμφωνούν ή διαφωνούν και θέτουν επί τάπητος  τα προβλήματα, προσπαθώντας να εξηγήσουν τις απόψεις τους ή να κατανοήσουν τις εκ διαμέτρου αντίθετες απόψεις του άλλου.
Οι σχέσεις αυτές είναι ένα μέρος της καθημερινότητάς μας, σημαντικό και πολλαπλώς υπολογίσιμο, που επηρεάζεται βαθύτατα από την κρίση και τις πιέσεις που δεχόμαστε γενικώς και ειδικώς τώρα εν όψει των εκλογών. Καθώς δε πλησιάζει η 6η του Μάη, η αγωνία κορυφώνεται και ο καθένας μας, λίγο πολύ, προσπαθεί να πείσει τους άλλους πως αν  δεν ψηφίσουμε όλοι το κόμμα Χ, τότε τα αποτελέσματα θα είναι ολέθρια. Υπάρχει κανείς που δεν παίρνει μέρος σε τέτοιες συζητήσεις; Που δεν προσπαθεί να επηρεάσει με κάποιον τρόπο  φίλους και γνωστούς να ψηφίσουν το κόμμα που πρόκειται να ψηφίσει ο ίδιος; Και υπάρχει κανείς που σε αυτές τις  εκλογές μένει αδρανής και αδιάφορος;  
Κανείς! Ή τουλάχιστον έτσι θα απαντούσα μέχρι χθες, που δεν είχα  ακόμη ακούσει  ένα γνωστό μου νεαρό να λέει : "Εγώ πάντως δεν πρόκειται να πάω. Τους σιχάθηκα όλους. Δεν θα ψηφίσω κανέναν. Απέχω.". 
Μετά από αυτό αναρωτιέμαι συνέχεια πόσοι άνθρωποι, και ειδικά πόσοι νέοι άνθρωποι, σκέφτονται με τον ίδιο τρόπο. Πόσοι άραγε , από απέχθεια προς το σώμα των πολιτικών, θα αποφασίσουν να μείνουν εκτός διαδικασίας σε μια τέτοια κρίσιμη περίοδο;
 Αλλά και πόσοι από εμάς που θα προσέλθουμε στις κάλπες έχουμε πλήρη επίγνωση του τι ακριβώς θα κάνουμε, ψηφίζοντας; Ακούγεται κάπως ανόητο ένα τέτοιο ερώτημα, αλλά αν σκεφτούμε πόσο σύνθετος είναι ο νόμος ή καλύτερα η πληθώρα νόμων, όπως,  διαβάζουμε στη Βικιπαίδεια, όπου γράφει ότι: "η νομοθεσία περί εκλογής βουλευτών, που εντοπίζεται σε πληθώρα νόμων, οι οποίοι βρίσκονται κωδικοποιημένοι σε ενιαίο κείμενο, που περιλαμβάνεται στο Π.Δ. 26/2012 (ΦΕΚ 57 Α'/15 Μαρτίου 2012)",   μπλαμπλαμπλα, τότε γίνεται σαφές ότι το ερώτημα δεν είναι και τόσο ανόητο.
 Ιδιαίτερα για άτομα που δεν έχουν έφεση στην ανάγνωση των μπερδεμένων νομικών κειμένων με τις πολλαπλές και αλλεπάλληλες παραπομπές και την τεχνιέντως κατασκευασμένη  ορολογία, τα πράγματα είναι επιεικώς... ακατανόητα!
Ευτυχώς όμως που για όσους είναι αδαείς στα νομικά θέματα, υπάρχουν τα μαθηματικά παραδείγματα που κάνουν τα πράγματα εύκολα και απλά! Όπως αυτό το παράδειγμα που μου έστειλε σε ηλεκτρονικό μήνυμα, προ ολίγου, η φίλη, μαθηματικός, Χ.Ζ., που όπως μου είπε της το έστειλε η, επίσης μαθηματικός, αδερφή της Α.Ζ. και που διαβάζοντάς το, εγώ η επίσης μαθηματικός,  σκέφτηκα: 
"Νομίζω πως τώρα μόλις κατάλαβα για ποιο λόγο αποφεύγεται επισταμένως από το εκπαιδευτικό σύστημα η διδασκαλία των ποσοστών στους μαθητές μας!". 
Ε, ναι λοιπόν. Αυτό είναι! Δεν τους διδάσκουμε τα ποσοστά, για να μην μπορούν να καταλάβουν, όταν θα έχουν μεγαλώσει, πώς προκύπτουν τα αποτελέσματα των εκλογών. Ειδικά, όταν οι εκλογές διενεργούνται βάσει νόμου, ο οποίος ούτε λίγο ούτε πολύ αξιοποιεί στο έπακρο το γνωστό κόλπο " If you cannot convince them, confuse them.", του Τρούμαν! Αλλά ευτυχώς, ευτυχώς λέω, που υπάρχουν τα Μαθηματικά και μας εξηγούν πολύ απλά, πόσο σατανικό είναι το κόλπο του 3%! Ιδού το παράδειγμα των αδερφών Ζ. (ή όποιου, τέλος πάντων, σκέφτηκε πρώτος να γράψει ένα τέτοιο χρήσιμο μήνυμα)

Ας υποθέσουμε ότι στους 1000 πολίτες, (Π),  240  θέλουν στην κυβέρνηση το κόμμα Α και το ψηφίζουν.

Τι δύναμη έχει αυτό;
Ποιο είναι το πραγματικό του ποσοστό;

Έχουμε και λέμε 
Από τους 1000  Π  240 θέλουν Α      στους   100  πόσοι; ( Χ)
 Χ = 240*100/1000 = 24% 

Με μια λογική αποχή 20% (δηλαδή αν δεν πάνε να ψηφίσουν οι 200 Π), πόσο γίνεται το ποσοστό του κόμματος Α; 

Από τους 800 Π  240  θέλουν Α
        στους 100 πόσοι; ( Χ )
Χ = 240*100/800 = 30% !

Υπάρχουν όμως και τα άκυρα... 

Αν απ' τους 800 που πήγαν στις κάλπες, οι 50 ρίξουν άκυρο τότε, πόσο γίνεται το ποσοστό του;
Από τους 750 Π  240 θέλουν Α
      στους 100 πόσοι; ( Χ)  

Χ = 240*100/750 = 32% !

Κι αν απ' τους 750 οι 60 ρίξουν λευκό, πόσο γίνεται το ποσοστό του;

Από τους 690 Π  240 θέλουν Α
        στους 100 πόσοι; ( Χ )
Χ = 240*100/690 = 34,8% !!

Μα καλά, θα μου πείτε, αυτά ίσχυαν πάντοτε. 

Είναι ο κλασσικός τρόπος του συστήματος για να παίρνουν έδρες που δεν τους αναλογούν. 
Ναι, αλλά τώρα οι έδρες δεν μοιράζονται με βάση απλά και μόνο τις «έγκυρες» ψήφους (σα να λέμε οι 690 του παραδείγματός μας) αλλά από το άθροισμα των ψήφων μόνο όσων κομμάτων πέρασαν το 3% -και υπό όρους, το κόμμα Α με αυτό το ποσοστό κάνει κυβέρνηση.
Αν δηλαδή, από τους 690 πολίτες, οι 100 συνολικά ψηφίσουν συνδυασμούς που δεν περνούν το όριο του 3% τότε έχουμε και λέμε 

Από τους 590 Π  240  θέλουν Α
       στους 100 πόσοι; ( Χ )
 Χ = 240*100/590 = 40,7 % !!

Έλα όμως που -με βάση τον ισχύοντα εκλογικό νόμο- ένα τέτοιο ποσοστό δίνει την απόλυτη πλειοψηφία στο κόμμα Α, γιατί οι έδρες που θα πάρει θα είναι    40,7 % *250 = 101 έδρες 
Και επειδή το πρώτο κόμμα παίρνει και «δωράκι» 50 έδρες, το κόμμα Α έχει τελικά 151 !

Πώς έγινε και ένα κόμμα με πραγματική δυναμική 24% στο σύνολο των εγγεγραμμένων ψηφοφόρων, να παίρνει 151 έδρες;
Ενώ αν δεν υπολογίζονταν μόνο το σύνολο των πολιτών που ψήφισαν κόμματα με τελικό ποσοστό πάνω από 3%,

τότε οι έδρες που θα έπαιρνε το κόμμα Α, θα ήταν 240*34,8% = 87 έδρες
Οπότε ακόμη και με το "δωράκι" των 50 εδρών, θα είχε μόνο 87 + 50 = 137 έδρες...

 -------------------------------------------------------------------------

Μάλιστα! 

Αυτά περίπου έγραφε το μήνυμα που έλαβα νωρίτερα από τη φίλη μου και με αυτά τα πολύ απλά μαθηματικά εξηγούσε πώς ένας περίπλοκος εκλογικός νόμος καταφέρνει, ως δια μαγείας, να μετατρέψει το αρχικό 24% σε απόλυτη πλειοψηφία!

Πώς όμως θα μπορούσε να γίνει κατανοητή η παραδοξότητα αυτού του συστήματος σε ανθρώπους, οι οποίοι αφενός επιμένουν να το θεωρούν δημοκρατικό, αφετέρου αρνούνται να δουν μέσα από τα μαθηματικά τις κρυμμένες αλήθειες των πολιτικών με τα ωραία σποτάκια, τις παχυλές υποσχέσεις και τις επανωτές συγγνώμες. Πώς να αξιοποιηθεί ένα τέτοιο επιχείρημα σε ανθρώπους που δηλώνουν απερίφραστα ότι: 

"Ποτέ δεν τους άρεσε η μαθηματικοποίηση της κοινωνίας και της ανθρώπινης συμπεριφοράς, ούτε καν η απόπειρα μαθηματικοποίησης της. Ακόμα κι όταν έβγαζε σωστά αποτελέσματα τη θεωρούσαν εξοργιστικά βλακώδη.";

Όπως φαίνεται, τελικά, τα "βλακώδη αποτελέσματα" δεν προκύπτουν, όπως ισχυρίζεται ο φίλος μου πιο πάνω, από τη μαθηματικοποίηση, αλλά από την έλλειψη της! 

Και ιδού πώς, ελλείψει Μαθηματικών, η μειοψηφία βαπτίζεται πλειοψηφία, η ολιγαρχία δημοκρατία, και το  "If you cannot convince them, confuse them." του Τρούμαν, γίνεται εύκολα ο κυρίαρχος τρόπος διακυβέρνησης.

Όμως, μεταξύ των πολλών αποφθεγμάτων του πρόεδρου Τρούμαν, που κυκλοφορούν στο διαδίκτυο, υπάρχει και αυτό: "If you can't stand the heat, get out of the kitchen.", που μου αρέσει ιδιαιτέρως, επειδή, προσωπικά, πιστεύω ακράδαντα πως η θερμοκρασία έχει ανέβει πολύ και ήρθε, επιτέλους, η ώρα να βγούμε από την κουζίνα και, γιατί όχι, να περάσουμε στο σαλόνι!

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΚΑΙ ΟΙ ΠΑΡΕΕΣ - Ημερίδα σε συνεργασία της Εθνικής Βιβλιοθήκης με την Ομάδα Θαλής+Φίλοι

«Τα βιβλία και οι παρέες» είναι ο τίτλος της ημερίδας που διοργανώνει το Σάββατο 28 Απριλίου στο ιστορικό κτίριο της Εθνικής Βιβλιοθήκης, στην οδό Πανεπιστημίου, η ομάδα ΘΑΛΗΣ+ΦΙΛΟΙ. Στην ημερίδα, η οποία θα ξεκινήσει στις 10 το πρωί και θα ολοκληρωθεί στις 2 το μεσημέρι, κορυφαίοι συγγραφείς θα μιλήσουν για τη σχέση της αφήγησης με τα Μαθηματικά ενώ συντονιστές από τις λέσχες ανάγνωσης θα μοιραστούν με το κοινό τις  εμπειρίες τους.

Στο Αναγνωστήριο της Εθνικής Βιβλιοθήκης θα φιλοξενηθεί έκθεση με υλικό από την επτάχρονη πορεία της ομάδας ΘΑΛΗΣ+ΦΙΛΟΙ καθώς και από τις δραστηριότητες των λεσχών ανάγνωσης.

Πρόγραμμα

10:00 Στρογγυλό τραπέζι με τους συγγραφείς:
Απόστολο Δοξιάδη, Δημήτρη Καπετανάκη, Γιάννη Καρβέλη, Τεύκρο Μιχαηλίδη, Αργύρη Παυλιώτη και Σώτη Τριανταφύλλου
Την συζήτηση θα συντονίσει ο Στάμος Τσιτσώνης

11:00 Στρογγυλό τραπέζι με τους συντονιστές σχολικών λεσχών ανάγνωσης:

Ηλία Ανδριανό, Θανάση Βλάχο,  Κατερίνα Καλφοπούλου, Άλκηστη Πατρινέλη, Σπύρο Στούρη και Μαρία Φαλίδα
Την συζήτηση θα συντονίσει η Σταυρούλα Παπανικολάου

Διάλειμμα

12:30 Ομιλία του Τάσου Μπούντη: Η επιστήμη της πολυπλοκότητας και ο ρόλος της μαθηματικής μοντελοποίησης

1:30 Συζήτηση με το κοινό

Ο Αναστάσιος (Τάσος) Μπούντης είναι Καθηγητής στο Τμήμα Μαθηματικών του Πανεπιστημίου Πατρών από το 1990, όπου διευθύνει το Κέντρο Έρευνας και Εφαρμογών Μη Γραμμικών Συστημάτων. Έχει τιμηθεί με το βραβείο «Γ. Φωτεινός» της Ακαδημίας Αθηνών το 2009 για τα Δυναμικά Συστήματα. Έλαβε το διδακτορικό του στη Φυσική από το Πανεπιστήμιο Rochester το 1978, και δίδαξε στα Πανεπιστήμια CalTech καιClarkson των Η.Π.Α. μέχρι το 1985. Έχει επισκεφθεί ως προσκεκλημένος ερευνητής πολλά Πανεπιστήμια στην Ευρώπη, Ρωσία, Μεξικό, Ινδία Ιαπωνία και Βραζιλία. Η έρευνά του έχει υποστηριχθεί από πολλά προγράμματα των Η.Π.Α. και της Ευρώπης. Συμμετέχει σε ερευνητικό έργο του Ευρωπαϊκού Δικτύου ERA-ΝΕΤ Complexity και διευθύνει ένα έργο «Θαλής» με θέμα τη μοντελοποίηση πολύπλοκων συστημάτων. Έχει οργανώσει 4 Διεθνή Συνέδρια, 22 Θερινά Σχολεία σε Μη Γραμμική Δυναμική και Πολυπλοκότητα, και Διδακτορικά Σχολεία Πολύπλοκων Συστημάτων, το 2011 στην Πάτρα και το 2012 στην Πεσκάρα της Ιταλίας. Έχει συγγράψει 5 βιβλία στα Ελληνικά και ένα Αγγλικά (Springer, 2012). Έχει επιβλέψει 15 διατριβές Μaster’s, 14 Διδακτορικά και είναι μέλος Εκδοτικών Επιτροπών 4 επιστημονικών περιοδικών. Έχει δημοσιεύσει πλέον των 120 εργασιών σε διεθνή περιοδικά και 45 σε πρακτικά συνεδρίων και υπάρχουν πλέον των 1500 αναφορών από άλλους συγγραφείς στο έργο του.

κατεβάστε την πρόσκληση σε pdf από εδώ

ΠΑΜΕ ΣΕ ΜΑΓΙΣΣΕΣ ΣΕ ΧΑΡΤΟΡΙΧΤΡΕΣ...

Όπως απαιτείται λόγω των επερχόμενων εκλογών και προκειμένου να μην έχω κανένα ηθικό πρόβλημα, ψηφίζοντας το κόμμα που πρόκειται να ψηφίσω, κατέβασα από τη βιβλιοθήκη μερικά σχετικώς νεοαποκτηθέντα βιβλία, που δεν είχα διαβάσει, για να μορφώσω άποψη. Θα μου πείτε μεγάλη γυναίκα, μαθηματικός πράμα, και δεν έχεις άποψη; Θα σας πω έχω, αλλά στην εποχή που διάγουμε η αναθεώρηση και η επικαιροποίηση έχουν γίνει τρόπος ζωής, πολύ δε περισσότερο τώρα που έχουν σαν μανιτάρια ξεφυτρώσει κόμματα και αρώματα και συσχετισμοί διάφοροι. Να μην διαβάσει κανείς τα προγράμματά τους; Να μην ελέγξει τις δεσμεύσεις τους; Και πάλι θα μου πείτε: Μα δεν έχεις διαπιστώσει τόσα χρόνια τώρα πως τα κόμματα δεν έχουν δεσμεύσεις και δεσμούς, παρά μόνο επίδεσμους κι αυτούς όχι πάντα διαθέσιμους για όλους τους πολίτες;  Ακριβώς για αυτούς τους λόγους και για άλλους τόσους θα πρέπει, πιστεύω, σήμερα να μελετήσει ο καθένας πολύ πιο προσεκτικά από κάθε άλλη φορά τι θα ρίξει στην κάλπη. Με αυτήν την πεποίθηση κι εγώ κατέβασα από το ράφι το βιβλίο του Γ. Ν. Οικονόμου, μαθηματικού, φιλοσόφου και μουσικού, ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΡΙΣΗ ΤΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΕΥΤΙΣΜΟΥ ΣΤΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ. Στο βιβλίο αυτό, αφενός βρήκα λύσεις σε αρκετά δυσεπίλητα προβλήματα, αφετέρου διαπίστωσα ότι παράδοξα του τύπου "τρώσας και ιάσεται", που χαρακτηρίζουν πλήρως όσους εμμένουν σήμερα να ψηφίζουν τα δυο μεγάλα κόμματα, είναι γνωστά από την αρχαιότητα και δεν αποτελούν γνώρισμα της εποχής μας. Αποδεικνύεται πως το σοφό  "ο παθός μαθός" δεν έχει αποτέλεσμα ή ίσως δεν έχει αποτέλεσμα σε όσους ακόμη καλά κρατούν και παραμένουν βολεμένοι παρόλες  τις ολέθριες κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες που μαστίζουν τους πολλούς.  Οπότε, αφού δεν έχουν "πάθει", μπορούν ακόμη με παράλογο πάθος να επιμένουν πως το χέρι που σε σπρώχνει στο γκρεμό σε συγκρατεί ταυτόχρονα από την πτώση. Αυτό μπορεί να ακούγεται παράδοξο, αλλά αν σκεφτεί κανείς πως ο κάθε άνθρωπος έχει δύο χέρια και πως ο κάθε πολιτικός είναι άνθρωπος, άρα έχει δύο χέρια (παρόλο που στην πραγματικότητα ένας πολιτικός έχει πολλά "δεξιά χέρια" ή πολλούς "κουμπάρους", που είναι το ίδιο), τότε ο καθένας καταλαβαίνει, πως για έναν πολιτικό δεν είναι καθόλου δύσκολο, ενώ με το ένα χέρι σπρώχνει τον πολίτη χ στον γκρεμό, να συγκρατεί με το άλλο τον πολίτη ψ από την πτώση! Τώρα εξηγούνται όλα. Άλλωστε έτσι ο πολιτικός καταφέρνει να διαιρεί την κοινωνία κι άρα να βασιλεύει και να συντηρεί τους ψηφοφόρους του.  Είναι όμως αυτό το ζητούμενο του κάθε ηθικού - μη πολιτικού - πολίτη; Όπως δείχνουν τα πράγματα, δυστυχώς, είναι. Γιατί αν δεν ήταν τότε οι νέοι, τότε οι καλλιεργημένοι, οι ευαισθητοποιημένοι και έξυπνοι άνθρωποι θα κατέβαζαν από τα ράφια τους δυο, τρία, πέντε βιβλιαράκια και διαβάζοντάς τα θα κατάφερναν επιτέλους να καταλάβουν πως, αν και προσωρινώς συγκρατημένοι από την πτώση, στο εγγύς μέλλον θα βρεθούν σε αδιέξοδο ηθικό πρόβλημα λόγω των επιλογών που θα έχουν κάνει. Ή μήπως όχι; Όπως και να 'χει, καλό θα είναι να διαβάσουμε προτάσεις για άλλες, γενικευμένες λύσεις, πέρα από αυτές που επικαλούνται οι κυρίαρχοι και μονόδρομοι εκφοβισμοί των κυβερνούντων.

Ένα τέτοιο παράδειγμα προτάσεων είναι το ΜΑΝΙΦΕΣΤΟ ΤΩΝ ΑΝΗΣΥΧΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΟΛΟΓΩΝ, που κυκλοφόρησε πέρυσι από τις εκδόσεις ΠΟΛΙΣ.*

Στο βιβλίο αναλύονται συνοπτικά, αλλά εμπεριστατωμένα, δέκα οικονομικοί μύθοι που μας στοιχειώνουν και, επί πλέον, προβάλλεται η εκδοχή πως τα πράγματα έχουν απαντήσεις μάλλον αποτελεσματικότερες από αυτές στις οποίες επενδύουν όσοι επιμένουν πώς το καίριο θέμα είνα να σώσουμε πάση θυσία τους θεσμούς! Η εμμονή αυτή δεν είναι το θεμέλιο του συντηρητισμού; Και μήπως αυτό δεν είναι στη βάση των επιδιώξεων όλων των κομμάτων; Και μήπως οι οίκοι αξιολόγησης δεν είναι ένας εκ των θεσμών που ξεπήδησαν από την καπιταλιστική μας κοινωνία;

Επειδή όμως δεν είμαι ειδική επί του θέματος, αντί να διατυπώνω κάποιες από τις απορίες μου και τα πολλά μου ερωτήματα, θα συνεχίσω παραθέτοντας ένα απόσπασμα από το βιβλίο. Επιλέγω στην τύχη τον 3ο μύθο και ιδού, αντιγράφω:

ΜΥΘΟΣ Νο 3:

ΟΙ ΑΓΟΡΕΣ ΚΡΙΝΟΥΝ ΣΩΣΤΑ 

ΤΗ ΦΕΡΕΓΓΥΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΚΡΑΤΩΝ

Σύμφωνα με όσους πιστεύουν στην αποτελεσματικότητα των χρηματοοικονομικών αγορών, οι παράγοντες της αγοράς λαμβάνουν υπόψη την αντικειμενική δημοσιονομική κατάσταση για να υπολογίσουν τους κινδύνους που συνεπάγεται η εγγραφή τους σε ένα κρατικό δάνειο. Ας πάρουμε την περίπτωση του ελληνικού χρέους: οι παράγοντες της αγοράς και όσοι παίρνουν τις σχετικές αποφάσεις κρίνουν την κατάσταση με μόνο κριτήριο τις χρηματοοικονομικές εκτιμήσεις. Έτσι, μιας και το επιτόκιο που απαιτείται από την Ελλάδα αυξήθηκε παραπάνω από το 10%, όλοι συμπεραίνουν ότι ο κίνδυνος χρεοκοπίας επίκειται: εφόσον οι επενδυτές απαιτούν ένα τόσο μεγάλο ασφάλιστρο κινδύνου, τότε ο κίνδυνος πρέπει να είναι ιδιαίτερα υψηλός. 

Να πού έγκειται το χοντρό λάθος. Πρέπει να κατανοήσουμε την αληθινή φύση της χρηματοοικονομικής αγοράς που δεν είναι καθόλου αποτελεσματική και που παράγει συχνότατα τιμές εντελώς αποσυνδεμένες από τα θεμελιώδη οικονομικά μεγέθη. Σ' αυτές τις συνθήκες είναι παράλογο να στηριζόμαστε αποκλειστικά και μόνο στις χρηματοοικονομικές εκτιμήσεις για να κρίνουμε μια κατάσταση. Η εκτίμηση της αξίας ενός χρηματοοικονομικού τίτλου δεν μετράται με αντικειμενικούς ακριβείς και αδιαφιλονίκητους όρους όπως π.χ. μετράται το βάρος ενός πράγματος. Ο χρηματοοικονομικός τίτλος είναι ένα δικαίωμα επί μελλοντικών εισοδημάτων: για να αποτιμηθεί πρέπει να προβλεφθεί τι θα συμβεί στο μέλλον. Πρόκειται δηλαδή για υπόθεση, όχι για αντικειμενική μέτρηση, εφόσον στη χρονική στιγμή t το μέλλον δεν είναι προκαθορισμένο. ...

Ο μύθος ολοκληρώνεται στην επόμενη σελίδα του βιβλίου και ακολουθούν τα δύο προτεινόμενα μέτρα για την καταπολέμησή του, τα οποία αποβλέπουν στη μείωση της επίδρασης των αγορών στη χρηματοδότηση των κρατών. Δεν τα αντιγράφω όμως, παρά προτείνω όσους δεν έχουν διαβάσει το βιβλίο, πριν προσέλθουν στις κάλπες την Κυριακή 6 Μαΐου, να μελετήσουν τα μυθεύματα που όχι απλά τείνουν να καταλύσουν όλους τους, ας τους πούμε, δημοκρατικούς μας θεσμούς, αλλά έχουν ήδη πάρει τη θέση τους! 

Διαβάζοντας τον 3ο μύθο θυμήθηκα αυτό περί δικαιώματος προαίρεσης, το οποίο βασίστηκε στην  ποσοτικοποίηση του προσδοκώμενου...

 Η δυνατότητα όχι να μαντέψουμε τι θα συμβεί, αλλά πόσο πιθανό είναι να συμβεί αυτό που περιμένουμε να συμβεί, άλλαξε τον ρου της ιστορίας. Η πρόβλεψη, με στοχαστική ακρίβεια, της "ροής" που θα ακολουθήσει η τιμή ενός παραγώγου οδήγησε στην αγορά "δικαιωμάτων προαίρεσης", που σημαίνει πως αγόραζε κανείς το δικαίωμα να αγοράσει μετοχές μέσα σε συγκεκριμένο χρονικό διάστημα και σε προκαθορισμένη τιμή. Αν, λοιπόν, η τιμή των εν λόγω μετοχών στο διάστημα αυτό ανέβαινε ο αγοραστής του δικαιώματος προαίρεσης αγόραζε στην παλιά τιμή κι αύξανε το κεφάλαιο του!

Όπως είχα γράψει σε παλιότερη ανάρτηση με αφορμή το βιβλίο του Keith Devlin, "ΦΕΡΜΑ -  ΠΑΣΚΑΛ ΤΟ ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ ΠΑΙΧΝΙΔΙ", από όπου είναι και το παραπάνω απόσπασμα.

Και μια και θυμήθηκα ΤΟ ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ ΠΑΙΧΝΙΔΙ δεν μπορώ να μην μπω στον πειρασμό να  αναφέρω ότι πίσω από όλα αυτά κρύβεται ένας....μαθηματικός τύπος!

Ο τύπος  των Μπλακ-Σκόουλς, για τον οποίον λέει ο Devlin:

"Στην πραγματικότητα, ο ρόλος που διαδραμάτισε ο τύπος των Μπλακ-Σκόουλς στην ανάπτυξη της καινοφανούς αγοράς δικαιωμάτων προαίρεσης ήταν τόσο μεγάλος ώστε όταν το αμερικανικό χρηματιστήριο αξιών κατέρρευσε το 1978 (δυο χρόνια μετά το 1976 :) )το περιοδικό επιχειρήσεων Forbes επέρριψε την ευθύνη ευθέως σε αυτόν τον τύπο. Ο ίδιος ο Σκόουλς είχε δηλώσει ότι κατά κύριο λόγο δεν έφταιγε ο εν λόγω τύπος, αλλά μάλλον το ότι οι χρηματιστές δεν επέδειξαν σύνεση και οξύνεια κατά τη χρήση του" (σελ. 204)

Αναρωτιέμαι ποιο είναι το μικρό όνομα του Σκόουλς! Νομίζω πως το Jack του ταιριάζει γάντι, αν όχι στον ίδιο σίγουρα στον τύπο, Μπλακ-Τζακ(Σκόουλς),  αφού, όπως γράφει και ο Devlin στο τέλος του κεφαλαίου αυτού που φέρει τον πολλά δηλούμενο τίτλο  "το μέτρο της άγνοιάς μας",

"Μπορεί να μην ξέρουμε τι θα φέρει το αύριο, αλλά μπορούμε να ποσοτικοποιήσουμε αυτό που ενδέχεται να φέρει, και να πράξουμε αναλόγως.

Έτσι ζούμε πλέον όλοι."

Συμφωνώ με τον Devlin, αναγκαστικά. Μόνο που θέλω να επισημάνω τα εξής.

Πρώτον το δικαίωμα προαίρεσης όταν πρωτοεπινοήθηκε ήταν μια διαδικασία προσβάσιμη όχι σίγουρα σε όλους, αλλά σε πολλούς ή έστω σε αρκετούς. Ο ίδιος ο Devlin γράφει:

"Οι περισσότεροι από τους χιλιάδες εκατομμυριούχους της "Κοιλάδας του πυριτίου" (Silicon Valey) έγιναν πλούσιοι επειδή επέλεξαν να λαμβάνουν μέρος του μισθού τους στις νέες εταιρείες τους, υπό τη μορφή δικαιώματος προαίρεσης."

Σήμερα το δικαίωμα προαίρεσης παραμένει, αλλά δεν μετοχοποιούνται πλέον μόνο εταιρείες, μετοχοποιούνται και κράτη, ευρωπαϊκά κράτη, γιατί φαντάζομαι πως το υπόλοιπα τριτοκοσμικά ήταν κατά κάποιον τρόπο πάντα μετοχοποιημένα, απλά δεν μας απασχολούσε το πρόβλημα.

Δεύτερο σημείο επισήμανσης, και μάλλον το μόνο στο οποίο διαφωνώ με τον Devlin, είναι πως σήμερα όλοι ποσοτικοποιούμε αυτό που ενδέχεται να συμβεί, δηλαδή μπορούμε να υπολογίσουμε το πόσο πιθανό είναι να συμβεί αυτό που προσδοκάμε και να πράξουμε ανάλογα.

Αλλά πώς, λέω πώς,  να το κάνουμε όλοι μας αυτό, όταν, όπως λέει ο ίδιος ο Devlin, απαιτούνται "'βαριά μαθηματικά', στα οποία συμπεριλαμβάνεται μια δυσνόητη τεχνική, γνωστή ως στοχαστικές διαφορικές εξισώσεις. Σε έναν τύπο εισάγουμε τις τιμές τεσσάρων μεταβλητών....και λαμβάνουμε την τιμή πώλησης του δικαιώματος αγοράς".

Μπορούμε να το κάνουμε αυτό όλοι; Όχι! Το κάνουν αυτοί που μπορούν για μας, χωρίς εμάς..

Άρα, και για να συνοψίσω, ενώ οι οίκοι αξιολόγησης καθορίζουν αυθαίρετα  την "αξία" μας, κάποιοι- που τους έχουμε "εξουσιοδοτήσει"- θεωρούν ελπιδοφόρα την τιμή πώλησης του δικαιώματος της (εξ)αγοράς μας και γι' αυτό ξεπουλούν όσο όσο τα δικαιώματά μας. Αυτό μπορεί να αναχαιτιστεί από κάποιο πολιτικό πρόγραμμα; Με ή χωρίς στοχαστικά μαθηματικά; Υπάρχει κάποιος που μπορεί να ισχυριστεί ότι "τα πράγματα θα γίνουν έτσι κι έτσι βάσει του πολιτικού μου προγράμματος"; Αν υπάρχει, τότε μάλλον δεν πρέπει να τον εμπιστευόμαστε, γιατί όπως λέει ο Devlin δεν είναι δυνατόν να προβλέψουμε τι θα συμβεί, παρά μόνο πόσο πιθανόν είναι να συμβεί αυτό το "τι" κι αν υπάρχει κάποιος που δεν εμπιστεύεται πια τους μαθηματικούς, όχι αδίκως μετά από τόσους blackjack τύπους που επινόησαν και κατέρρευσαν την οικονομία, τότε δεν έχει παρά να πάει σε μέντιουμ. Αλλά, πριν από αυτό ας λάβει σοβαρά υπόψη του την άποψη του διεθνώς αναγνωρισμένου, του σούπερ αστρολόγου, του Dr Δημήτρη Παπέυ, που λέει:

 «Αν πας σε έναν αστρολόγο και σου πει αυτό θα γίνει και τελείωσε, να σηκωθείς να φύγεις, σημαίνει είναι απατεώνας. Αν σου πει ο αστρολόγος, αυτές είναι οι κινήσεις αυτού του καιρού, προς τα εκεί οδηγούνται τα πράγματα, βάλε τη θέληση και την αποφασιστικότητά σου για να πας εκεί που θες, τότε μάλλον θα πρέπει να τον εμπιστευτείς».

Κατάλαβες τώρα, φίλε μου, τι θα πρέπει να κάνεις;

Αν πας σε έναν πολιτικό και σου πει " αυτό θα γίνει και τελείωσε", τότε εσύ να σηκωθείς να φύγεις, επειδή αυτό "σημαίνει είναι απατεώνας.", όπως λέει και ο Δόκτορας Παπέυ..

Πόσο μάλλον όταν ο πολιτικός σου το έχει δείξει προ πολλού πως παραπάει

------------------------------------------------------------------------------------------------

*ΜΑΝΙΦΕΣΤΟ ΤΩΝ ΑΝΗΣΥΧΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΟΛΟΓΩΝ,  από τις εκδόσεις ΠΟΛΙΣ. Απλά, διαβάστέ το.

ΜΙΑ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΑ ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗΣ...

ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΗ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

Δείτε το πρόγραμμα εδώ
και μην ξεχάσετε να έρθετε την Πέμπτη, 08/03, στις 20.00, που θα μιλήσω εγώ :)
Θα σας περιμένω.

ΤΑ ΤΕΣΣΕΡΑ ΧΡΩΜΑΤΑ ΤΟΥ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙΟΥ στην καρδιά του χειμώνα..

Τον Οκτώβριο του 2011 κυκλοφόρησαν από τις εκδόσεις ΠΟΛΕΙΣ "ΤΑ ΤΕΣΣΕΡΑ ΧΡΩΜΑΤΑ ΤΟΥ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙΟΥ", του Τεύκρου Μιχαηλίδη. Ο Τεύκρος Μιχαηλίδης, ιδιαίτερα αγαπητός στα μέλη της αναγνωστικής μας λέσχης, η οποία ονομάζεται Ζεύξις, εδρεύει στη Θεσσαλονίκη και λειτουργεί από το 2007, αποτελεί την πρώτη μας επιλογή κάθε φορά που εκδίδεται ένα νέο του μυθιστόρημα.

Είθισται να διαβάζουμε αρχικά το βιβλίο κατά μόνας, να συναντιόμαστε μετά για να το συζητήσουμε όλοι μαζί και τέλος να  καλούμε τον συγγραφέα  στη συντροφιά μας, για να ανταλλάξουμε μαζί του όλα τα ανταλλάξιμα που προσφέρει η συγγραφή ενός βιβλίου όταν συνδυαστεί  με την ανάγνωσή του  από μια ομάδα ετερόκλητων αναγνωστών.  Γνώσεις, συναισθήματα, αμφισβητήσεις, αγωνίες, φαντασιώσεις, διασυνδέσεις, πειράγματα, χιούμορ, αποδοχή, σεβασμός, πληρότητα, προβληματισμός, συμμετοχή, απόρριψη, αναζήτηση, αντίθεση, σύνθεση, χαλάρωση, διεύρυνση, ενατένιση, διερεύνηση, ενθουσιασμός... Σταματώ να αναγράφω τα "ανταλλάξιμα" μεταξύ συγγραφέα και αναγνωστών, επειδή όσα και να γράψω όλο και κάτι θα παραλείψω και ποτέ δεν θα καλύψω τη λίστα των παρεχόμενων μέσω της συμμετοχικής ανάγνωσης, πολύ δε περισσότερο όταν ο συγγραφέας του μυθιστορήματος είναι ένας τόσο πολυσχιδής χαρακτήρας όπως είναι ο Τεύκρος Μιχαηλίδης. Μαθηματικός, μεταφραστής, συγγραφέας, παραμυθάς, επιστήμονας, φίλος, άνθρωπος [και όπως ανακαλύπτω αυτή τη στιγμή, ακούγοντας  Athens 98,4, και οικοδεσπότης μουσικοεπιστημονικής εκπομπής σε συνέντευξη με τον καθηγητή Μαθηματικών στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, Αντώνη Μελά!!  :) ]

                                                 

                                     

Να επιστρέψουμε όμως στο καλοκαίρι και στα τέσσερα χρώματα ή   καλύτερα να επιστρέψουμε  στην ιστορία της συγγραφής αυτού του μυθιστορήματος, όπως μας την αφηγήθηκε χθες το βράδυ στη λέσχη ανάγνωσης ο Τεύκρος Μιχαηλίδης. Πρόκειται για μια εξίσου γοητευτική  και πιθανόν κατά τι γοητευτικότερη ιστορία και από αυτήν ακόμη που παρουσιάζεται στο ίδιο το μυθιστόρημα!

Είμαι σχεδόν βέβαιη πως αν μεταξύ των μελών της λέσχης μας υπήρχε ένας επίδοξος συγγραφέας, θα μπορούσε κάλλιστα να αντλήσει  από την ιστορία της συγγραφής των τεσσάρων χρωμάτων του καλοκαιριού υλικό ικανό για να γράψει ένα καινούριο μυθιστόρημα! Από την άλλη πλευρά δε ο απολαυστικός και παράλληλα μεθοδικός τρόπος με τον οποίον ο Τεύκρος Μιχαηλίδης παρουσίασε το χρονικό της συγγραφής του τελευταίου του μυθιστορήματος, θα μπορούσε ανεπιφύλακτα να χαρακτηριστεί ως ένα συναρπαστικό μάθημα δημιουργικής γραφής, όπως αρκετοί από εμάς που το παρακολουθήσαμε με πολλή προσοχή το αντιληφθήκαμε παρά τις προθέσεις του ίδιου του συγγραφέα, που όπως μας διαβεβαίωσε δεν  απέβλεπε παρά μόνο στο να αφηγηθεί την ιστορία με την ιδιότητα του παραμυθά! Κάπως έτσι.

Μια φορά κι έναν καιρό...χτύπησε το τηλέφωνο  "φτιάξε μου μια εκπομπή με εφτά τραγούδια.. για το ραδιόφωνο!"... Έτσι ξεκίνησαν όλα. Μου θύμισε το "εφτά τραγούδια θα σου πω για να διαλέξεις τον σκοπό που θα μου πεις για να σου πω το σ' αγαπώ..." Ο δημοσιογράφος, από την άλλη άκρη της γραμμής, ζήτησε από τον συγγραφέα να επινοήσει μια ιστορία στην οποία τα εφτά τραγούδια θα εντάσσονταν λειτουργικά και θα αποτελούσαν πηγή άντλησης των ηρώων, των ιστορίων, των συναισθημάτων...

Ο Τεύκρος Μιχαηλίδης, που από όσο γνωρίζω δεν λέει ποτέ όχι σε τέτοιου είδους προκλήσεις, επέλεξε εφτά τραγούδια που αγαπάει ιδιαίτερα και με αυτά έφτιαξε μια ιστορία που ήταν όμως αρκετά μεγάλη για να χωρέσει σε μια μόνο ραδιοφωνική εκπομπή! Προβληματιζόταν για το πώς θα τη συντόμευε, ώστε να ανταποκρίνεται στους χρονικούς περιορισμούς που έθετε η εκπομπή κι αυτό τον στεναχωρούσε αρκετά, όπως θα στεναχωρούσε τον κάθε συγγραφέα που του ζητούν να συμπιέσει το πόνημά του ή τον κάθε επιστήμονα που του επιβάλλουν περιορισμούς  στο ερευνητικό του πεδίο για λόγους οικονομίας και μόνο... Ευτυχώς όμως ήρθε η οικονομική κρίση να σώσει τον συγγραφέα μας!!

Η έλλειψη χρημάτων με τις περικοπές που επέβαλε στις ραδιοφωνικές εκπομπές είχε ως αποτέλεσμα να ακυρωθεί η προγραμματισμένη παρουσίαση της ιστορίας που είχε επινοηθεί για να γεφυρώνει τα εφτά προεπιλεγμένα τραγούδια.. Έτσι ένα τηλεφώνημα, ως από μηχανής θεός, έβγαλε τον συγγραφέα από τη στενάχωρη θέση και προς στιγμήν τον...στεναχώρησε ακόμη περισσότερο!!

Τζάμπα κόπος και τζάμπα τόσο υλικό, σκέφτηκε.. Προς στιγμήν όμως κι αυτό επειδή, όπως σοφά λέει ο λαός, το καλό το παλικάρι ξέρει κι άλλο μονοπάτι! Και διαπιστωμένα ο ΤΜ γνωρίζει καλά πολλά μονοπάτια και μεταξύ αυτών γνωρίζει πολύ καλά τα μονοπάτια της αφήγησης!!

Αποτέλεσμα αυτής της ματαιωμένης, εντέλει, ραδιοφωνικής εκπομπής υπήρξε η έμπνευση από τα εφτά τραγούδια, η Σέριφος, η εκμετάλλευση των μεταλλείων της από τους Γερμανούς, ο πρώτος παγκόσμιος πόλεμος, ο δεύτερος, η διαπόμπευση των γυναικών που συνδέθηκαν ερωτικά με γερμανούς στρατιώτες, το γαλάζιο, η θάλασσα ο ουρανός, το μαθηματικό πρόβλημα των τεσσάρων χρωμάτων, το κόκκινο, οι ολόδροσες φέτες καρπούζι και οι ιβίσκοι, η Ερνεστίν, τα καθίσματα των θερινών σινεμά, το κιτρινισμένο τετράδιο, η αγωνία της αναζήτησης, η αγωνία του έρωτα, το λευκό, τα αφρισμένα κύματα, τα κυκλαδίτικα σπίτια, οι αγράμπελες, ο Λαντάου, το Γκέτιγκεν, ο διωγμός των εβραίων καθηγητών από το Πανεπιστήμιο, τα πεύκα, τα γιασεμιά, ο Χίλμπερτ, τα φούλια στις αυλές... οι ματωμένοι εργάτες, τα κλασικά έργα της λογοτεχνίας, οι διαχρονικοί ήρωες, η Δανάη, οι μύθοι που μας κρατάνε ζωντανούς, οι αλήθειες, τα ψέματα, οι σωστές και οι λάθος αποδείξεις..

Όλα αυτά σε αναλογίες που ορίζονται από τη μαθηματική ακρίβεια που διαθέτει ο Τεύκρος Μιχαηλίδης στους συλλογισμούς του, όπως φάνηκε, για μια ακόμη φορά, στην εκτενή συζήτηση που έγινε χθες βράδυ στην αναγνωστική μας λέσχη...

Στο βιβλίο που γράφτηκε τελικά εξαιτίας εκείνης της ραδιοφωνικής εκπομπής που δεν έγινε ποτέ, δεν περισσεύει τίποτα, ούτε μια τόση δα λεξούλα...Τα αφηγηματικά μονοπάτια επιλέχτηκαν σωστά μέσω ...ενδεδειγμένων μαθηματικών τεχνικών. "Δεδομένα, ζητούμενο...Ιδού, λύσε το πρόβλημα!", φάνηκε να λέει στον εαυτό του ο μαθηματικό-συγγραφέας μας και το έλυσε με αποτέλεσμα  τα Μαθηματικά και η Λογοτεχνία να εναρμονίζονται πλήρως, άλλοτε εμφανώς κι άλλοτε όχι, στις 147  σελίδες του  βιβλίου που έχουν ως φόντο της ιστορίας τον επαναλαμβανόμενο όλεθρο του πολέμου σε τοπικό και σε παγκόσμιο επίπεδο, το μαθηματικό πρόβλημα που δίχασε την κοινότητα των μαθηματικών ως προς το τι σημαίνει "απόδειξη", τα τέσσερα, σχεδόν διακριτά, όμορφα χρώματα του ελληνικού καλοκαιριού και τον επαναλαμβανόμενο αμοιβαίο ερώτα, που προκάλεσε τόση συζητήση μεταξύ των μελών της λέσχης μας!

"Πώς είναι δυνατόν να είναι και οι τρεις έρωτες στο βιβλίο σας αμοιβαίοι;", ρώτησαν κάποιοι που φαίνεται να προτιμούν την ταλαιπώρια των ανεκπλήρωτων ερώτων...

"Είναι.", απάντησε γελαστά ο συγγραφέας. "Και είναι επειδή μόνο αυτοί οι έρωτες με ενδιαφέρουν. Αν κάποιος ταλαιπωρείται από έναν ανεκπλήρωτο έρωτα, αυτό είναι δικό του πρόβλημα. Είναι κάτι που υπάρχει στο κεφάλι του και δεν με αφορά. Όταν όμως δυο ερωτευμένοι άνθρωποι χωρίζονται βίαια και παρά τη θέλησή τους από τη δίνη των γεγονότων, τότε λέω πως αξίζει να σκύψω στοργικά πάνω στον έρωτά τους και να γράψω γι' αυτόν..."

 ---------------------------------------------------------------------------------

Κι έγραψες Τεύκρο Μιχαηλίδη!

Θέλω να σε ευχαριστήσω που με τα τέσσερα χρώματα του καλοκαιριού μας χάρισες τόσο όμορφες, τρυφερές και ανθρώπινες στιγμές, ενώ βρισκόμαστε βυθισμένοι στην καρδιά ενός πολύ σκληρού, απάνθρωπου και ασύμμετρου χειμώνα..

Επίσης θέλω να σου υπενθυμίσω ότι περιμένω εναγωνίως να διαβάσω το επόμενο μυθιστόρημά σου... Γνωρίζω ήδη πως έχει σχέση με τη συμμετρία κι αδημονώ να μάθω ολόκληρη την ιστορία :))