ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ ΚΑΙ ΤΗ ΜΟΡΦΩΣΗ ΜΕ ΑΦΟΡΜΗ ΤΗΝ "ΑΥΤΟΜΟΡΦΩΣΗ"

Το κείμενο που ακολουθεί δεν είναι δικό μου!
"..Θα σας περιγράψω αμέσως ποιο σημάδι βρίσκω  χαραγμένο πάνω σε όλα τα ζητήματα της παιδείας.. Μου φαίνεται πως θα πρέπει να ξεχωρίσω βασικά δύο τάσεις. Δύο φαινομενικά αντίθετα ρεύματα με εξίσου ολέθριες συνέπειες, δύο ρεύματα, που τα αποτελέσματά τους τελικά συγχωνεύονται, κυριαρχούν σήμερα στα εκπαιδευτικά μας ιδρύματα: Από τη μία η τάση για όσο το δυνατόν μεγαλύτερη επέκταση και διάδοση της παιδείας κι από την άλλη η τάση για τον περιορισμό και την αποδυνάμωσή της. Η παιδεία, για διαφορετικούς λόγους, πρέπει να φτάσει σε όσο το δυνατόν ευρύτερους κύκλους-αυτό επιδιώκει η μια τάση. Η άλλη προβάλλει την αξίωση να εγκαταλείψει η παιδεία τις πιο ψηλές, τις πιο ευγενικές και ανώτερες απαιτήσεις της και να αρκεστεί να υπηρετήσει κάποιο άλλο σχήμα, ας πούμε το κράτος.
Πιστεύω ότι έχετε προσέξει από ποια πλευρά ακούγεται πιο απροσχημάτιστα η κραυγή για όσο το δυνατό μεγαλύτερη επέκταση και διάδοση της παιδείας. Η επέκταση αυτή είναι ένα από τα πιο προσφιλή εθνικοοικονομικά δόγματα της εποχής. Όσο το δυνατόν περισσότερη γνώση και μόρφωση, άρα: όσο το δυνατόν περισσότερη παραγωγή και όσο το δυνατόν περισσότερες ανάγκες' άρα: όσο το δυνατόν περισσότερη ευτυχία-κάπως έτσι είναι η συνταγή. Ως στόχο και σκοπό της παιδείας έχουμε εδώ τη χρησιμότητα ή, ακόμη πιο συγκεκριμένα, την υλική απολαβή, τό όσο το δυνατό μεγαλύτερο χρηματικό κέρδος. Με αυτό το πρίσμα η παιδεία θα μπορούσε περίπου να οριστεί για το πως θα κρατηθεί κανείς "στο ύψος της εποχής του", η γνώση των μεθόδων, με τις οποίες αποκτά κανείς όσο το δυνατόν πιο άκοπα το χρήμα, η κατοχή όλων των μεθόδων, με τις οποίες συντελείται η επικοινωνία ανάμεσα στους ανθρώπους και τους λαούς. Η κατεξοχήν επομένως αποστολή της παιδείας θα ήταν να φτιάξει ανθρώπους με όση το δυνατό μεγαλύτερη "πέραση"-ακριβώς όπως λέμε και για ένα νόμισμα ότι "έχει πέραση". Όσο περισσότερους τέτοιους ανθρώπους με πέραση διαθέτει ένας λαός, τόσο πιο ευτυχισμένος είναι. Και αυτός ακριβώς πρέπει να είναι ο στόχος των σύγχρονων εκπαιδευτικών θεσμών: Να βοηθήσουν τον καθένα να αποκτήσει όση πέραση του επιτρέπουν οι  φυσικές του δυνάμεις, να διαμορφώσει τον καθένα έτσι ώστε να μπορεί να αντλεί από τις γνώσεις και τη γενικότερη κατάρτισή του το μέγιστο δυνατό μέτρο ευτυχίας και κέρδους. Ο καθένας πρέπει να μπορεί να αξιολογεί σωστά τον εαυτό του, πρέπει να ξέρει τι απαιτήσεις μπορεί να έχει από τη ζωή. Ο "συνδυασμός ευφυΐας και περιουσίας", που προβάλλεται από την πλευρά των κοσμοθεωριών αυτών, θεωρείται πια κυριολεκτικά ηθική επιταγή. Κάθε παιδεία που οδηγεί στη μοναξιά, που βάζει στόχους πέρα από το χρήμα και την απολαβή, που απαιτεί χρόνο, προκαλεί τώρα την απέχθεια. Έχει γίνει πια συνήθεια κάθε τάση για μια τέτοια παιδεία να την απορρίπτουν ως "εγωισμό ανώτερου βαθμού", ως "ανήθικο μορφωτικό επικουρισμό". Γιατί βέβαια, σύμφωνα με τις ηθικές αρχές που ισχύουν εδώ, αυτό που απαιτείται είναι κάτι εντελώς αντίθετο: είναι μια ταχύρρυθμη μόρφωση, ώστε να μπορεί κανείς γρήγορα να κερδίσει πάρα πολλά χρήματα.."

Το κείμενο που προηγήθηκε δε θα μπορούσε  να είναι δικό μου!
Αν το είχα γράψει εγώ, θα έκανα σαφή διάκριση ανάμεσα στην παιδεία και την κατάρτιση. Δεν θεωρώ  πως είναι "παιδεία" η ταχύρρυθμη εκμάθηση τεχνικών γνώσεων και η απόκτηση δεξιοτήτων, που δύνανται να σου διασφαλίζουν τον άρτον τον επιούσιον. Κι αυτόν τον άρτον, στις μέρες μας,   σου τον παρέχουν  όχι αδιαλείπτως και όχι στην ποσότητα που φτάνει για να χορτάσει όλα τα στόματα.. Όσο δε για χρήμα με ουρά ή για την ευτυχία, που σου προσφέρουν όπως λέει το παραπάνω κείμενο, ούτε κουβέντα.. Η ουσία όμως, εν προκειμένω, δεν βρίσκεται στη διάκριση ανάμεσα στην παιδεία και στην κατάρτιση αλλά στο πού και στο πότε γράφτηκε το παραπάνω απόσπασμα.
Δεν πιστεύω να φαντάστηκε κανείς πως το  έχει γράψει  η Άννα Διαμαντοπούλου απευθυνόμενη στην Κεντρική Επιτροπή Γενικών Εξετάσεων! Αν και θα μπορούσε, για να  υποδείξει στα μέλη της  Επιτροπής να διατυπώσουν το σχετικό με την αξία της "αυτομόρφωσης" θέμα, ώστε να αρχίσουν σιγά σιγά οι νέοι να συνειδητοποιούν πως οι καιροί το απαιτούν να αλλάζει ο καθένας σε τακτά χρονικά διαστήματα επάγγελμα, προκειμένου να επιβιώσει οικονομικά. Ναι, κάτι τέτοιο δε θα ήταν  αδύνατον, αν δεν ήταν τόσο έκδηλη η πικρία του γράφοντος για τη λαθεμένη "ηθική επιταγή" των καιρών του, αυτήν που θέλει την παιδεία μέσο πλουτισμού και κατάκτησης της πλασματικής ευτυχίας, μιας ευτυχίας  που εξασφαλίζεται με την πλήρωση των εικονικών και επιβεβλημένων αναγκών, που η ίδια η 'παιδεία' δημιουργεί.. Φαύλος κύκλος, δηλαδή!

Λοιπόν, το παραπάνω επίκαιρο κείμενο δεν το έγραψα-όπως  είπα ήδη δυο φορές-εγώ, αλλά ούτε και η Άννα Διαμαντοπούλου το έχει γράψει! Ούτε καν σύγχρονο είναι, αν και παραμένει επίκαιρο, σα να φωτογραφίζει την αθλιότητα της σημερινής ελληνικής παιδείας! 

Το κείμενο γράφτηκε στις αρχές του... 1872(!) από τον Νίτσε, όταν σε ηλικία 28 χρόνων, καθηγητής από τριετίας στο Πανεπιστήμιο της Βασιλείας, έδωσε πέντε διαλέξεις με τίτλο:

Περί μέλλοντος των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων μας.

Στις διαλέξεις αυτές ο Νίτσε έκανε μια σφοδρή επίθεση στη γερμανική εκπαίδευση, ασκώντας οξύτατη κριτική τόσο στο ρόλο του Γυμνασίου όσο και στο ρόλο του Πανεπιστημίου, λέγοντας πως απαμακρύνουν τους νέους από την κλασική παιδεία και από την αρχαία ελληνική γραμματεία! Το θέμα της παιδείας απασχολούσε τον Νίτσε από καιρό. Ήδη το Νοέμβριο του 1870 έγραφε στον φίλο του C.v. Gersdorff: "Εμπιστευτικά: θεωρώ τη σύγχρονη Πρωσσία μια δύναμη εξαιρετικά επικίνδυνη για τον πολιτισμό. Έχω την πρόθεση να ξεσκεπάσω κάποτε δημόσια το εκπαιδευτικό  σύστημά της..." όπως διαβάζουμε στην εισαγωγή του βιβλίου "ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ" του Friendrich Nitzsche, σε μετάφραση Ν. Μ. Σκουτερόπουλου που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις PRINTA,  σε πρώτη έκδοση το 1998, και περιέχει τις εν λόγω διαλέξεις, δομημένες σε μορφή διαλόγου, όπου ο Δάσκαλος, ο μαθητής, ο Φιλόσοφος και ο συνοδός συζητούν, αναλύουν, επικρίνουν, προτείνουν, εικάζουν τρόπους με τους οποίους η παιδεία θα ξεπεράσει τα ανυπέρβλητα εμπόδια που η ίδια στήνει στον εαυτό της, κατευθυνόμενη από τα συμφέροντα που καλείται να εξυπηρετήσει.. Και όταν η παιδεία υπηρετεί το Κράτος, με ό,τι μπορεί αυτό να δηλώνει, τότε σίγουρα δεν υπηρετεί το πνεύμα και δεν μορφώνει τον άνθρωπο, γιατί πού και πότε ταυτίστηκαν τα συμφέροντα του Κράτους με αυτά του ανθρώπου;! Πού και πότε καλλιεργήθηκε τόση ανασφάλεια σε άνθρωπο δεκαοχτώ μόλις χρόνων, ο οποίος, ενώ δίνει τις (πρώτες) εξετάσεις της ζωής του, στοχεύοντας σε μια ανώτατη σχολή, καλείται να προβληματιστεί για τα ποια και πόσα επαγγέλματα θα αλλάξει στο ασταθές και ταχέως μεταβαλλόμενο μέλλον του;  
Και όλα αυτά, χωρίς καν να έχουμε προηγουμένως εξοικειώσει τα παιδιά μας με τα αρχαία ελληνικά γράμματα, ώστε, θεωρητικά έστω, να γνωρίζουν πως η τραγωδία είναι σύμφυτη της ανθρώπινης μοίρας.. Και πως οι επιλογές μπρος στα διλήμματα είναι αυτές που μας υπαγορεύει το καθήκον μας, όπως αυτό μορφώνεται, αυτομορφώνεται, και όχι όπως μας το διαμορφώνουν τεχνιέντως..όσοι αποβλέπουν σε ίδια συμφέροντα..

ΕΠΙΘΥΜΙΕΣ SOFISTI(KE)!

" Όταν επιθεωρώ ένα δάσος με την πρόθεση να το αγοράσω, να το νοικιάσω, να το καταστρέψω, να κυνηγήσω σε αυτό ή να το υποθηκεύσω, τότε δεν βλέπω το δάσος, αλλά μόνο τη σχέση που έχει με τις επιθυμίες μου, τα σχέδια, τις υποθέσεις, το πορτοφόλι μου. Τότε αποτελείται από ξύλο, είναι νέο ή παληό, υγιές ή άρρωστο. Αλλά όταν δεν θέλω τίποτα από αυτό παρά μόνο ν' ατενίζω "χωρίς σκέψη", προς το πράσινο βάθος του, τότε γίνεται δάσος, φύση, κάτι που μεγαλώνει: τότε μόνο γίνεται ωραίο.

Και το ίδιο συμβαίνει με τους ανθρώπους, τα πρόσωπά τους επίσης. Ο άνθρωπος που κοιτάζω με φόβο, με ελπίδα, με απληστία, με σκοπούς, με απαιτήσεις, δεν είναι ένας άνθρωπος, μόνο ένας θολός καθρέφτης της βούλησής μου.Είτε το συνειδητοποιώ είτε όχι, τον κοιτάζω κάτω από το φως ερωτημάτων που τον περιορίζουν και τον παραποιούν: είναι προσιτός ή είναι υπερόπτης; Με υπολογίζει; Θα μπορούσα να του ζητήσω χρήματα; Καταλαβαίνει καθόλου από τέχνη;

Αντιμετωπίζουμε τους περισσότερους ανθρώπους που πλησιάζουμε με πάρα πολλά ερωτήματα αυτού του είδους..."

Τα παραπάνω έχει γράψει ο Έρμαν Έσσε, "για την ψυχή", σε ένα κείμενό του το 1917, αρχίζοντας ως εξής:

Το μάτι της επιθυμίας λερώνει και παραμορφώνει. Μόνο όταν δεν επιθυμούμε τίποτα, μόνο όταν το βλέμμα μας μεταβάλλεται σε καθαρή θέαση, τότε μόνο η ψυχή των πραγμάτων (που είναι η ομορφιά) μας ανοίγεται.

Ο ρομαντισμός του Έρμαν Έσσε, και ειδικά η περί δημιουργού θεωρία του, συχνά συγκρούεται με τις κονστροκτουβιστικό-πρωταγορικές μου θεωρήσεις! Ωστόσο, επειδή καμιά φιλοσοφική θεωρία δεν είναι αμιγής, αλλά εμπεριέχει, έστω και σε σπερμική μορφή, στοιχεία ακόμη και εκ διαμέτρου αντίθετων θεωριών, πρέπει να παραδεχτώ πως-για μια ακόμη φορά-το παραπάνω απόσπασμα του Έσσε με βρίσκει απολύτως σύμφωνη, αφού συνάδει άλλωστε με τη βασική "σοφολογιότατη" αρχή περί αληθείας: για κάθε ζήτημα δεν υπάρχει  μια αλήθεια, αλλά πολλές αλήθειες. Μάλιστα από το σύνολο των αληθειών, έχει ο καθένας τη δυνατότητα να επιλέγει ως αληθινό εκείνο που τον εξυπηρετεί καλύτερα και ικανοποιεί τις προσωπικές του ανάγκες.
"Και τι διαμορφώνει τις ιδιαίτερες ανάγκες μας, άραγε;" Κοινότοπη ερωτήση με πλειάδα δυνατών απαντήσεων.. Όμως, παρόλη την τριβή που έχει υποστεί λόγω αυτής καθαυτής της κοινοτοπίας της είναι ικανή να μας απομακρύνει από ένα...καταπράσινο δάσος (!) ( χαχαχα!!!)
ή ένα πρόσωπο, αν μας τεθεί απροκάλυπτα, αξιώνοντας μια ειλικρινή απάντηση!
Βέβαια όλα αυτά, πιστεύω, μπορούν να έχουν ισχύ σε ατομικό επίπεδο, γιατί στο συλλογικό, στο κοινωνικό επίπεδο, η ψυχολογία της μάζας δημιουργεί πολλές διεξόδους, πολλά μικρά παραθυράκια! Τα παραθυράκια αυτά είναι οι ρωγμές που εμφανίζονται εκεί όπου παλεύουν να συναρμοθούν οι αντικρουόμενες θεωρίες, τα διαπλεκόμενα συμφέροντα, οι καταλυτικές επιθυμίες, οι ατομικές επιλογές, οι ελευθερίες..
Κοντολογίς όλα εκείνα, που μας καθιστούν διοπτροφόρους, αναζητητές μιας κάποιας βολικής θεωρίας...Τόσο βολικής, ώστε να δικαιολογεί και να ερμηνεύει όλες τις... sofisti(ke) επιθυμίες μας! :) 

ΕΝΩΣΗ ΕΛΛΗΝΩΝ ΦΥΣΙΚΩΝ / ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Κ & Δ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ

ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ

Το Παράρτημα Κεντρικής και Δυτικής Μακεδονίας της Ένωσης Ελλήνων Φυσικών σας καλεί την Κυριακή 16 Μαίου 2010 στις 11.15πμ, στο Κέντρο Ιστορίας του Δήμου Θεσσαλονίκης (πλατεία Ιπποδρομίου) να παρακολουθήσετε την καταληκτική εκδήλωση της σειράς των παρουσιάσεων που οργάνωσε με θέμα την αλληλεπίδραση της Φιλοσοφικής σκέψης και της Φυσικής επιστήμης.

Στη συνεδρία αυτή θα συμβάλει με εισήγησή του, ο ομότιμος καθηγητής του ΑΠΘ

κ. ΧΡΙΣΤΟΣ ΤΣΟΛΑΚΗΣ

"γράμμα σ΄ ένα παιδί που δεν γεννήθηκε ποτέ"

Ναι. Γράμμα σε ένα παιδί που δε γεννήθηκε ποτέ, επειδή:

"Οι δρόμοι αυτής της χώρας είναι άνετοι και στρωτοί, τ' αυτοκίνητα αυτής της χώρας είναι αναπαυτικά. Κι εγώ δεν γεννήθηκα γλάρος. Τι με συμβουλεύεις, παιδάκι; Να πάω μπροστά ή να γυρίσω πίσω; Γυρίζοντας θα είναι χειρότερα: πρέπει να ξανακάνω αυτό το κομμάτι του δρόμου, το εφιαλτικό. Προχωρώντας, αντίθετα, ίσως  οι  προοπτικές να είναι καλύτερες. Αν τολμούσα να χρησιμοποιήσω ένα σχήμα ρητορικό, θα μπορούσα να πω ότι οδηγώ το αμάξι σε ένα δρόμο όμοιο με τη ζωή μου: γεμάτο λακκούβες και πέτρες, γεμάτο δυσκολίες. Γνώρισα κάποτε ένα συγγραφέα που έλεγε: καθένας έχει τη ζωή που του αξίζει. Πώς να ισχυριστεί κανείς ότι στον φτωχό αξίζει για πάντα η φτώχεια, στον τυφλό η στέρηση της όρασης;
Ήταν άνθρωπος ανόητος, έστω κι αν η συγγραφική του προσφορά έδειχνε εξυπνάδα. Μα και η γραμμή που χωρίζει την εξυπνάδα από τη βλακεία είναι σχεδόν αόρατη, θα τη διαπιστώσεις. Αλήθεια, αν τύχει ποτέ να σπάσει, τα δυο αυτά πράγματα γίνονται ένα, όπως η αγάπη και το μίσος, η ζωή και ο θάνατος, το να είσαι άνδρας ή γυναίκα..."*

"Τα στελέχη της τράπεζας απαγόρεψαν κάθετα και κατηγορηματικά στους εργαζόμενους να φύγουν, παρόλο που οι ίδιοι το ζητούσαν επίμονα από νωρίς το πρωί, ενώ επέβαλλαν στους εργαζόμενους να κλειδώσουν τις πόρτες και επιβεβαίωναν συνέχεια τηλεφωνικά το κλείδωμα του κτιρίου. Όποιος φύγει να μην έρθει αύριο για δουλειά, ήταν η μόνιμη απειλή. Τους έκλεισαν ακόμα και την πρόσβαση στο διαδίκτυο για να μην επικοινωνούν με τον έξω κόσμο."**

 Στις μέρες μας  έχει σπάσει κάθε διαχωριστική γραμμή...Η βλακεία έχει κατακτήσει τα πάντα. 
Έχει σπάσει κάθε μέτρο, κάθε αξία, κάθε έννοια  ανθρωπιάς...
Και όταν σπάζει η γραμμή αυτή η διαχωριστική, τούτο το λεπτό νήμα, τότε δεν γίνεται πλέον καμιά διάκριση ανάμεσα σε αγάπη και μίσος, ανάμεσα σε δικαίωμα και υποχρέωση, ανάμεσα σε ανθρώπους και  ποντίκια,  ανάμεσα σε ζωή και σε θάνατο...

-------------------------------------------------------------------------------------------------------
*Από το βιβλίο της Οριάνας Φαλλάτσι, "γράμμα σ' ένα παιδί που δεν γεννήθηκε ποτέ", εκδόσεις Πάπυρος 1976
** Από την  "καταγγελία εργαζόμενης στη MARFIN" , την οποία  έχουμε όλοι την υποχρέωση να διαβάσουμε..

ΑΝΤΙΟ ΝΤΕΝΙ...

"Δεν είναι δυνατόν"!
Αυτή ήταν η πρώτη αντίδραση του φίλου μου ΔΧ, όταν διάβασε το μήνυμά μου. Γνωρίζοντας τον θαυμασμό  του για τον Ντενί Γκετζ του έστειλα  το link της kathimerini.gr, όπου λιγότερες από εκατό λέξεις κάτω από τον τίτλο: "Απεβίωσε ο συγγραφέας Ντένι Γκετζ" μετέφεραν μια απέραντα θλιβερή κι άλλο τόσο στεγνή είδηση...με καθυστέρηση τεσσάρων ημερών!

Το Σάββατο στις 24 Απριλίου ο πολυγραφότατος Ντενί Γκετζ ξεκίνησε το τελευταίο του ταξίδι, αφήνοντας ένα μεγάλο κενό στο χώρο των μαθηματικών-συγγραφέων και μαζί με το κενό μια παγομάρα ανάμεσα στις χιλιάδες των αναγνωστών του, που διάβασαν την είδηση του θανάτου του...  
Μέχρι αργά χθες το βράδυ σε  πολλά blog αναδημοσιεύονταν οι δυο παράγραφοι, που κι εγώ είχα στείλει στον ΔΧ! Αναδημοσιεύονταν χωρίς σχόλια, χωρίς λόγια, μια βουβή αναδημοσίευση...μια προσπάθεια να γίνει πιστευτό, αυτό που δε μπορούσε κανείς από μας να πιστέψει. "Δεν είναι δυνατόν"!

Από προσωπική μου ανάγκη θέλω να γράψω δυο λόγια στη μνήμη του ιδιαίτερα αγαπημένου μου συγγραφέα Ντενί Γκετζ, τα βιβλία του οποίου, όσα τουλάχιστον από αυτά μεταφράστηκαν στα ελληνικά, βρίσκονται σε περίοπτη θέση στη βιβλιοθήκη μου. Πολλά διαβάστηκαν  και συζητήθηκαν σε λέσχες ανάγνωσης. Το "Μηδέν", για παράδειγμα,  το διαβάσαμε πέρυσι με την αναγνωστική ομάδα του Λυκείου Μουδανιών, ενώ "τα Αστέρια της Βερενίκης" πρόπερσι στη λέσχη ανάγνωσης ενηλίκων. Το δε περιβόητο "θεώρημα του παπαγάλου" ήταν και είναι βιβλίο αναφοράς για όλους  όσους αγαπούν τη μαθηματική λογοτεχνία, επειδή είναι ακριβώς το βιβλίο που  έγινε αφορμή να αγαπηθεί  το συγκεκριμένο είδος από τον πολύ κόσμο. Το αναγνωστικό κοινό του Ντενί Γκετζ στην Ελλάδα είναι μεγάλο και το σύνολο των θαυμαστών του πολυπληθές! Ο ίδιος, τρέφοντας ιδιαίτερη αγάπη για τη χώρα μας, εξέφραζε τη χαρά του που "τα Αστέρια της Βερενίκης" σημείωσαν μεγαλύτερη εμπορική επιτυχία εδώ από ότι στη Γαλλία. Την αγαπούσε την Ελλάδα ο Ντενί Γκετζ και δεν έχανε ευκαιρία να μας το λέει. Τελευταία ερχόταν συχνά στην Αθήνα και στη Θεσσαλονίκη για ομιλίες και για παρουσιάσεις των βιβλίων του.

"Όταν η φαντασία μετατρέπει τα Μαθηματικά σε παιχνίδι...τότε μιλάμε για Ντενί Γκετζ"
έγραφε η γκριζογάλαζη αφίσα κι ακριβώς από κάτω:
"Ο Ντενί Γκετζ επισκέπτεται τη Θεσσαλονίκη με αφορμή την παρουσίαση του νέου βιβλίου του
με τίτλο Η ΕΠΑΥΛΗ ΤΩΝ ΑΝΤΡΩΝ..."
Και το κοινό του στο Κέντρο Ιστορίας της Θεσσαλονίκης απόλαυσε για μιαν ακόμη φορά, την τελευταία φορά, τον χειμαρώδη και δηκτικό του λόγο, τη νεανική του σφυγιλότητα,  την άμεση  προσέγγισή του στα κοινωνικά προβλημάτα, τον ακραίο αλτρουισμό του, την επικριτική θέση  του για την  εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο,  τον αυθορμητισμό του, τα παιχνιδίσματα και τα λογοπαίγνια του που κάποια, ωστόσο, χάθηκαν στη μετάφραση...
Ήταν 1η Νοέμβρη του 2008! Η τελευταία του επίσκεψη στην πόλη μας. Μετά την εκδήλωση το γλεντήσαμε μέχρι πρωίας, όπως και τις προηγούμενες φορές, που ήρθε.
Μόνο που αυτή τη φορά μας είχε δηλώσει εγκαίρως την αγάπη του για το ελληνικό ρεμπέτικο και την επιθυμία του να το ακούσει ζωντανά. Εύκολο! Στη Θεσσαλονίκη ζούμε. Στα Κάστρα του Γεντί Κουλέ! Σε ένα ρεμπετάδικο ερείπιο, αλλά καθαρόαιμο, ο Ντενί Γκέτζ απόλαυσε τα λαϊκά άσματα, τσούγκρισε το ποτήρι του, ήπιε τα ουζάκια του και, όταν πέρασε αρκετά η ώρα και το κέφι άναψε για τα καλά,  χόρεψε ένα ζεϊμπέκικο, αφού πρώτα, με δική μας παρότρυνση, απηύθηνε χαιρετισμό από το μικρόφωνο σε όλους τους θαμώνες, και φυσικά εξέφρασε για πολλοστή φορά την αγάπη του για τη  χώρα μας και μας μακάρισε, εμάς τους τυχερούς, που έχουμε μια τέτοια πατρίδα!
Κι εμείς, γνήσιοι έλληνες, χειροκροτήσαμε με την καρδιά μας και συνοδεύσαμε με παλαμάκια τα χορευτικά του βήματα.
Τόσο απλά, τόσο ανθρώπινα. Άνθρωπος της παρέας και της συναναστροφής, στη ζωή του, όπως και στα βιβλία του.
 "...στα βιβλία του DG η φιλία και οι σχέσεις έχουν κεντρικό ρόλο, ο Ρυς με τον Γκροσρουβρ στον Παπαγάλο, η πολυμελής παρέα του Ερατοσθένη στα Αστέρια της Βερενίκης, οι τρόφιμοι του ψυχιατρείου στην έπαυλη των ανδρών.", μου έγραψε ο ΔΧ, χθες σε μια προσπάθεια να
πιστέψει πως ο Ντενί Γκετζ δεν βρίσκεται πια ανάμεσά μας, και συνέχισε γράφοντας:
"Τώρα νιώθω λες κι έχω χάσει κάποιον που με καταλάβαινε, ενώ θα έπρεπε να είναι το αντίθετο με τους συγγραφείς και τους αναγνώστες, οι συγγραφείς δηλαδή να νιώθουν έτσι όταν πεθαίνουν οι αναγνώστες τους."
Αυτό νομίζω πως ήταν το μεγάλο του ταλέντο. Η ικανότητα να σε κάνει να νιώθεις πως είναι ένας πολύ δικός σου άνθρωπος, που σε κατανοεί και σε νοιάζεται. Η πένα του έγραφε με ένα μαγικό τρόπο και οι φράσεις του χαράζονται στη μνήμη μας, ώστε με τον καιρό μας δημιουργείται η εντύπωση πως είναι δικές μας σκέψεις και δικές μας αγωνίες... "το μυαλό μου πηγαινοέρχεται αρκετά συχνά σ' αυτά που έχει γράψει, ακόμα και σ' αυτά που περίμενα να γράψει. Ειδικά αυτό το "τι μας μετρά;", κάπου εκεί που λέει για τους φίλιους αριθμούς στο Θεώρημα του Παπαγάλου.", μου λέει ο ΔΧ!

Και το δικό μου το μυαλό ΔΧ, πηγαινοέρχεται συχνά στα λόγια του. Κι ένα από τα αγαπημένα μου είναι το παρακάτω απόσπασμα από το ΜΗΔΕΝ, που πολύ συχνά αναφέρω:

«Ξέρεις πώς έλεγαν «πεθαίνω» οι Σουμέριοι;» ρωτάει ο Ουμπαΐντ την Αεμέρ.

«Επιστρέφω στον άργιλο. Ο θάνατος σήμαινε επιστροφή στον άργιλο»

Βυθίστηκε σε περισυλλογή. «Τελικά φτιάχνουμε τους μύθους μας όπως τα καλάθια:

με ό,τι υλικό έχουμε πρόχειρο»

Τι μας μετρά τελικά, φίλε μου; Τα άδεια ράφια σε μια βιβλιοθήκη! Τρία ρήματα! Δυο αριθμοί...

Ένας μύθος; "Ους ο Ντενί συνέζευξε".

Και μια ατέλειωτη επιστροφή...

ΑΝΤΙΟ ΝΤΕΝΙ...

Η ΠΑΡΑΒΟΛΗ ΤΟΥ ΑΣΩΤΟΥ

Η καμπύλη του διπλανού σχήματος στα Μαθηματικά ονομάζεται  παραβολή και αποτελεί τη γραφική παράσταση  δευτεροβάθμιας πολυωνυμικής συνάρτησης
της γενικής μορφής f(x)=ax^2+bx+c, με a διάφορο από το μηδέν,
[ή, πιο γενικά, μπορεί να αποτελεί ένα απειροσύνολο σημείων του επιπέδου των οποίων οι αποστάσεις από ένα σταθερό σημείο Ε και μια σταθερή ευθεία (δ) είναι ίσες, αλλά εδώ δεν μας απασχολεί με αυτήν την έννοια.]
Το διπλανό σχήμα, ωστόσο, με το ζητούμενο που το συνοδεύει: "Να βρεθούν οι ρίζες της παραβολής του σχήματος, με εξίσωση Υ = Χ^2-ΒΧ+Γ, όταν ΧΑ=..... και ΨΑ=......" δεν απεικονίζει μια τυχαία και αθώα παραβολή, όπως αυτές που συναντάμε στα σχολικά εγχειρίδια, αλλά μια μυστηριώδη παραβολή που έχει κλειδωμένη μέσα της την ημερομηνία κατά την οποία η κυβέρνηση πρόκειται να ανακοινώσει μια πληροφορία για τα Ελληνικά Ναυπηγεία. Η ανακοίνωση αυτή είναι βέβαιο πως θα αλλάξει άρδην τις αξίες στο Χρηματιστήριο των Αθηνών κι όποιος τη γνωρίζει εκ των προτέρων με τις κατάλληλες κινήσεις μπορεί να...
 Για να υπολογίσει όμως κάποιος την ημερομηνία αυτή θα πρέπει να γνωρίζει τις τιμές των ΧΑ και ΨΑ, που λείπουν σκοπίμως από τα δεδομένα. Για τον υπολογισμό είναι απαραίτητες και οι δυο τιμές, εκτός και αν ο ενδιαφερόμενος είναι μαθηματικός και γνωρίζει Θεωρία Αριθμών, οπότε μπορεί να φτάσει σε αποτέλεσμα με τη μέθοδο της εις άτοπον απαγωγής, αυτήν την θεόπνευστη αποδεικτική μέθοδο! Ο Αντώνης Στυλιανίδης και μαθηματικός είναι και γερός λύτης στη Θεωρία Αριθμών, αλλά είναι επίσης και ένας από τους μεγάλους χαμένους στη Φούσκα της Σοφοκλέους...Το 2000...

 Μετοχές, χρηματιστήριο, φούσκες, παραδικαστικό κύκλωμα και μια μορφή που θυμίζει ... Μπουρμπούλια, δημοσιογράφοι που εμφανίζουν κι εξαφανίζουν  dvd, θυμίζουν πρόσφατα σκάνδαλα τα οποία όπως πάντα έμειναν στα αζήτητα, χωρίς να πληρώσει κανείς και για τίποτε...
Μπαρ σκοτεινά με αποπνικτική τσιγαρίλα,  ο  υπόκοσμος της διπλανής πόρτας, το Λύκειο του Παγκρατίου, η ομορφιά του Πηλίου, τα υγρά κι ανήλιαγα στενά της Αθήνας, είναι το περιβάλλον  στο οποίο ο Αντώνης Στυλιανίδης, ο σαραντάρης, αθλητικός, εργένης κι ερωτεύσιμος καθηγητής Μαθηματικών κινείται σαν τον άσωτο γιο, που έχοντας  ξοδέψει μαζί με τα υλικά και όλα τα ψυχικά του αποθέματα, καθώς και  πολύτιμο χρόνο από τον λιγοστό που του αναλογεί, παίρνει τον δρόμο της επιστροφής. Επιστροφή στο φως της μέρας και στην καθαρότητα της ψυχής. Πριν ξεκινήσει την επιστροφή του όμως φροντίζει, αξιοποιώντας την καλή του γνώση  στη Θεωρία Αριθμών, να βρει την ημερομηνία που κρύβει  στα δεδομένα της η παραβολή και από την ημερομηνία αυτή να ξετυλίξει το κουβάρι απαντώντας σε ερωτήματα όπως: ποιοι γνώριζαν την ημερομηνία; Ποιοι ήταν αυτοί που έστησαν τη φούσκα σε βάρος του κόσμου και ποιοι αυτοί που  κάλυψαν τους ένοχους;

"Η ΠΑΡΑΒΟΛΗ ΤΟΥ ΑΣΩΤΟΥ", στην οποία παίρνει σάρκα και οστά ο μυθιστορηματικός συνάδελφος Αντώνης Στυλιανίδης, είναι το τρίτο βιβλίου του Γιάννη Καρβέλη, που κυκλοφόρησε προχθές από τις εκδόσεις Γαβριηλίδης. Από τις ίδιες εκδόσεις έχουν κυκλοφορήσει τα έργα του
"ΠΕΡΙ ΥΠΕΝΑΝΤΙΑΣ ΜΕΣΟΤΗΤΟΣ ΤΑ ΑΡΧΕΙΑ ΤΗΣ ΛΕΣΧΗΣ", το 2004, και "Ο ΚΡΑΤΟΥΜΕΝΟΣ ΜΗΔΕΝ", το 2006. Όλα τα βιβλία του  τα τοποθετεί, ο ίδιος, στην περιοχή των Ψυχαγωγικών Μαθηματικών! Αποφεύγει συνειδητά τον όρο Λογοτεχνία και τονίζει πως όλη η ιστορία που επινοεί είναι το όχημα για να ξετυλίξει τον γρίφο. Κι έτσι είναι. Τουλάχιστον στα δύο τελευταία του βιβλία, υπάρχει ένας (τουλάχιστον) όμορφος μαθηματικός γρίφος, τον οποίον ο Γιάννης Καρβέλης με μεγάλη μαεστρία τοποθετεί  στο κατάλληλο περιβάλλον, καταφέρνοντας, επιπλέον, να κρατήσει τις σωστές αναλογίες ανάμεσα στον μαθηματικό του ενθουσιασμό και την αγάπη του προς τους γρίφους από τη μια, και στα κοινωνικά προβλήματα και τα ασίγαστα ανθρώπινα πάθη από την άλλη.

Επειδή κατά βάσιν είμαι εκπαιδευτικός, να πω ότι ο Γιάννης Καρβέλης, με σπουδές στο Ε.Μ.Π. έχει εργαστεί ο ίδιος στην Τεχνική Εκπαίδευση, πριν διατελέσει πάρεδρος με θητεία στο Παιδαγωγικό Ινστιτούτο. Αυτή του η εμπειρία είναι που του δίνει τη δυνατότητα να περιγράψει με  ακρίβεια και αμεσότητα τόσο τη σχολική πραγματικότητα όσο και την ψυχολογία του καθηγητή. Ενός καθηγητή  με πολύ ανθρώπινο πρόσωπο, του Αντώνη Στυλιανίδη...του ασώτου της παραβολής. Ακριβώς όπως - στο κατά Λουκάν Ευαγγέλιο - ο άσωτος υιός, έτσι και ο Στυλιανίδης θα επιστρέψει, αφού αντιπαρέλθει όλα τα ασύδωτα, κι ανάλγητα ανθρωποειδή  που έπαιξαν το βρώμικο παιχνίδι στις πλάτες του, αλλά  και όλα τα άλλα ανθρωπόμορφα κτήνη, αυτά που παίζουν στις δικές μας τις πλάτες...
Καλή τύχη Αντώνη Στυλιανίδη...
Καλή τύχη και σε μας...

ΤΑ ΣΧΟΛΕΙΑ ΣΕ ΔΡΑΣΗ...

Σας εύχομαι ολόψυχα να έχουν επιτυχία οι εκδηλώσεις σας

και να τις απολαύσετε τόσο  εσείς

όσο κι όλοι εμείς που θα παραβρεθούμε. 

ΤΟ ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ ΠΑΙΧΝΙΔΙ!

"...η ζωή δεν είναι παιχνίδι. Ένα τυχερό παιχνίδι διαθέτει ένα συγκεκριμένο αριθμό ενδεχομένων: δύο ενδεχόμενα όταν στρίβουμε ένα νόμισμα, έξι όταν ρίχουνμε ένα ζάρι, τριανταοχτώ όταν γυρίζει η ρουλέτα και ούτω καθεξής. Το γεγονός αυτό επιτρέπει την ακριβή μαθηματική ανάλυση των πιθανοτήτων.
Χρησιμοποιώντας τις μεθόδους εξέτασης των συνδυασμών που περιέγραψε ο Πασκάλ στο βιβλίο του Πραγματεία περί του αριθμητικού τριγώνου, είναι εύκολο να υπολογίσει κανείς το συνολικό πλήθος των δυνατών συνδυασμών φύλλων ενός παίκτη στο πόκερ - συγκεκριμένα, 2.598.960 -, και από εκεί να υπολογίσει τις πιθανότητες εμφάνισης των διάφορων συνδυασμών φύλλων: φουλ χάους (οποιαδήποτε τρία όμοια φύλλα κι ένα ζευγάρι) με πιθανότητα 0,1441%, φλος (πέντε φύλλα του ιδίου χρώματος) με πιθανότητα 0,1967%, και ούτω καθεξής. Ο πραγματικός κόσμος είναι πολύ πιο ασαφής. Γεγονότα συμβαίνουν φαινομενικά τυχαία, και μόνο με βαθιά γνώση και πείρα, και αυτό περιστασιακά, μπορούμε να ανατρέξουμε στο παρελθόν και να διακρίνουμε τις λύσεις-τους άλλους τρόπους με τους οποίους θα μπορούσαν να είχαν εξελιχτεί τα πράγματα. Εκ πρώτης όψεως, τα μαθηματικά που ανέπτυξαν οι Πασκάλ και Φερμά για τα τυχερά παιχνίδια δεν θα "δούλευαν" στην ακαταστασία και αστάθεια του καθημερινού κόσμου."

γράφει ο Keith Devlin, στο βιβλίο του "ΦΕΡΜΑ -  ΠΑΣΚΑΛ ΤΟ ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ ΠΑΙΧΝΙΔΙ", που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις Τραυλός, σε μετάφραση του Νίκου Αποστολόπουλου.
Και όπως διαβάζουμε στο αυτί του βιβλίου: Ο Keith Devlin, ερευνητής και διευθυντής του Κέντρου για τη Μελέτη της Γλώσσας και της Πληροφορίας στο Πανεπιστήμιο Στάνφορντ, στο Τελευταίο Παιχνίδι, εξακριβώνει την προέλευση της θεωρίας πιθανοτήτων και μας γνωρίζει τους μαθηματικούς που την επινόησαν, από τον Πασκάλ και τον Φερμά ως την οικογένεια Μπερνούλι και τον ντε Μουάβρ.

To συγκεκριμένο  θέμα, για τον τρόπο δηλαδή που θεμελιώθηκε ο κλάδος των Μαθηματικών που λέγεται Θεωρία Πιθανοτήτων, το είχα διαβάσει, αρκετά χρόνια πριν, στις "ΜΕΓΑΛΕΣ ΣΤΙΓΜΕΣ ΤΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΩΝ", του Howard Eves.Στην αρχή του δεύτερου τόμου,  ο Eves, στην πρώτη από τις είκοσι Μεγάλες Στιγμές που καταγράφει στον τόμο αυτό, έχει δώσει τον τίτλο: "Τάξη μέσα στην αταξία Η γένεση της πιθανότητας (1654)"  και  σε δέκα μόνο σελίδες παρουσιάζει τη θεμελίωση της Θεωρίας Πιθανοτήτων με επαρκή μαθηματική ανάπτυξη και με ποικίλες ιστορικές αναφορές. Παρόλο όμως που γνώριζα το θέμα, διαβάζοντας τώρα τις 205 σελίδες από το Τελευταίο Παιχνίδι του Devlin ένιωσα πως είδα μια καινούρια ιστορία! Ο Keith Devlin, ακολουθώντας τη σύγχρονη τάση, παρουσιάζει την πορεία που ακολούθησε η επινόηση και θεμελίωση αυτής της νέας επιστήμης, κάνοντας συχνά πολυσέλιδες διακοπές για να περιγράψει με κάθε λεπτομέρεια τις πιο σκοτεινές και-μέχρι πρότινος-άγνωστες πτυχές στις ζωές των ανθρώπων που πρωταγωνίστησαν στην ιστορία.  Αυτή η νέα τάση που κυριαρχεί στους συγγραφείς βιβλίων "μαθηματικής λογοτεχνίας" και εκλαΐκευσης είναι που προσδίδει στα Μαθηματικά μια νέα  γοητεία, συμπληρώνοντας την εγγενή τους γοητεία, την σύμφυτη με τη συνέπεια, την αυστηρότητα και την πληρότητά  (αν κι αυτό περί πληρότητας τελεί υπό αμφισβήτηση, μετά το περιβόητο θεώρημα Γκέντελ, όπου η συνέπεια και η πληρότητα αποδεικνύονται αμοιβαίως αποκλειόμενες :)...).
Κι ενώ η γοητεία που χαρακτηρίζει τα Μαθηματικά λόγω αφαίρεσης, αυστηρότητας, συνέπειας κλπ, αγγίζει μια μικρή μόνο μερίδα ανθρώπων, η δεύτερη  γοητεία, που απορρέει  από τον εξανθρωπισμό τους μέσω της παρουσίασης  των ανθρώπων που συνέβαλαν στην πραγμάτωσή τους, είναι αυτή που συγκινεί ολοένα και μεγαλύτερες ομάδες ανθρώπων, ανθρώπων  που, διαβάζοντας τέτοιου είδους βιβλία,  ενθουσιάζονται ανακαλύπτοντας  τη μεγάλη πνευματική περιπέτεια της ανθρωπότητας, η οποία λάνθανε πίσω από τον  σχολικό μας μπαμπούλα, που ακούει στο όνομα Μαθηματικά.
Και από αυτήν τη σκοπιά το ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ ΠΑΙΧΝΙΔΙ του Devlin είνα ένα εξαιρετικό ανάγνωσμα. Το θέμα, όπως  παρουσιάζεται, δεν περιορίζεται στο θεωρητικό επίπεδο της θεμελιώσης ενός νέου κλάδου των Μαθηματικών, ο οποίος ξεπήδησε  από την αλληλογραφία δυο τεράτων του μαθηματικού πνεύματος, των  Φερμα και  Πασκάλ, το 1654, αλλά προχωράει στην εφαρμογή και στις συνέπειες που είχε στην ανθρωπότητα , η ποσοτικοποίηση του προσδοκώμενου. Η δυνατότητα όχι να μαντέψουμε τι θα συμβεί, αλλά πόσο πιθανό είναι να συμβεί αυτό που περιμένουμε να συμβεί, άλλαξε τον ρου της ιστορίας. Η πρόβλεψη, με στοχαστική ακρίβεια, της "ροής" που θα ακολουθήσει η τιμή ενός παραγώγου οδήγησε στην αγορά "δικαιωμάτων προαίρεσης", που σημαίνει πως αγόραζε κανείς το δικαίωμα να αγοράσει μετοχές μέσα σε συγκεκριμένο χρονικό διάστημα και σε προκαθορισμένη τιμή. Αν, λοιπόν, η τιμή των εν λόγω μετοχών στο διάστημα αυτό ανέβαινε ο αγοραστής του δικαιώματος προαίρεσης αγόραζε στην παλιά τιμή κι αύξανε το κεφάλαιο του!
Γιατί εμένα αυτό μου μοιάζει πάρα πολύ με ΦΟΥΣΚΑ!? Μάλλον επειδή είναι! Αλλά γι' αυτό δεν φταίει ούτε η θεωρία των πιθανοτήτων ούτε και οι μαθηματικοί τύποι που χρησιμοποιήθηκαν, φταίνε οι ασύδωτοι και δίχως σύνεση χρηματιστές και αγοραστές που, καθώς αυξάνονται αριθμητικά, οδηγούν στην κατάρρευση χρηματιστηρίων...

Όπως και να' χει, το βιβλίο είναι εξαιρετικό και πολύ κατατοπιστικό για τις τρομερές συνέπειες που είχε αυτή η νέα θεώρηση των πραγμάτων, καθώς οι άνθρωποι, γνώστες μιας ισχυρής μαθηματικής θεωρίας, ξεπέρασαν τη μοιρολατρική στάση απέναντι σε ένα προκαθορισμένο πεπρωμένο κι έπεσαν με τα μούτρα στην προσπάθεια να προβλέψουν  τη μοίρα τους και να την αλλάξουν.

Τελικά φαίνεται πως η ζωή είναι ένα παιχνίδι!  Μπορεί να είμαστε  εμείς αυτοί που πετάνε τα ζάρια, έχοντας προσημειωμένες τις τιμές, Ρ(6)=1/6, αλλά είναι η Ειμαρμένη αυτή που απρόσκλητη περνάει  από δίπλα μας και με ένα ανεπαίσθητο θρόισμα του χιτώνα της μεταβάλλει τα...αθροίσματα...
 Αν αυτό δεν είναι παιχνίδι, τι είναι; Είναι ένα a posteriori, καλοστημένο, παιχνίδι πιθανοτήτων! Ένας πύργος ψηλός, φτιαγμένος από τραπουλόχαρτα, όπου μια απειροελάχιστη σπηλιάδα ανέμου αρκεί για να αλλάξει τους υποκείμενους συνδυασμούς!

ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΗ ΟΛΩΝ ΕΙΝΑΙ Η ΠΑΙΔΕΙΑ...

Η ομάδα ΘΑΛΗΣ+ΦΙΛΟΙ

σας προσκαλεί στην ομιλία του

Χρίστου Τσολάκη

Ομότιμου καθηγητή Γλωσσολογίας στο Α.Π.Θ.

με θέμα:

«Όταν χειροτερεύουν οι κοινωνίες,

χειροτερεύει και η γλώσσα»

την Παρασκευή, 23 Απριλίου, στις 8:00 μμ

στο Κέντρο Ιστορίας Θεσσαλονίκης

(Πλατεία Ιπποδρομίου, 546 21 Θεσσαλονίκη, τηλ. 2310 264668)

Η κρίση που διάγουμε είναι πράγματι οδυνηρή. Όλα έχουν φυράνει. Παλιότερα οι κρίσεις συνοδεύονταν- αντιδρούσαμε έτσι- από ένα όραμα. Τώρα πάσχει πρωτίστως η πολιτική. Και δεν βλέπω θεραπεία. Ούτε τους ανθρώπους που θα θεραπεύσουν. Ποτέ δεν είχαμε τόσο αδύνατη πολιτική. Προϋπόθεση όλων είναι η παιδεία. Αυτή που ξεκινά απ΄ το σχολείο. Όμως η πολιτική ηγεσία αντιλαμβάνεται το σχολείο σαν το μέσο που θα προετοιμάζει ανθρώπους για την αγορά εργασίας. Ο στόχος είναι να αποπροσανατολίσουμε το σχολείο από την αγορά εργασίας και να το προσανατολίσουμε στον άνθρωπο και την παιδεία. Ο άνθρωπος θα στήσει αγορές εργασίας για όλους. Ακούγεται ρομαντικό. Ο μεγαλύτερος ρεαλισμός σήμερα είναι αυτός ο ρομαντισμός.

Και η δημοσιογραφία πάσχει γιατί εδώ επικρατεί ο λόγος της συναλλαγής. Για να φτάσεις στην ευδαιμονία που είναι η πληρότητα του ανθρώπου θα πρέπει να είσαι ελεύθερος άνθρωπος. Προϋπόθεση της πληρότητας είναι η ελευθερία. Προϋπόθεση της ελευθερίας η ευψυχία. Η ψυχή δηλαδή που έχει δεχτεί την παιδεία. Οι αγράμματοι άνθρωποι, πάντως, έχουν συχνά δεχθεί περισσότερη «παιδεία» από άλλους. Μιλούν κάθε μέρα με το βιβλίο της φύσης.

Η παιδεία δεν έρχεται μόνο με τα βιβλία αλλά και μέσω του διαλόγου που θα κάνουμε με τη ζωή. Ο άνθρωπος πρέπει να διαλέγεται με τη ζωή, διαρκώς και να εγγράφει στον εγκέφαλό του λόγο. Να στοχάζεται. Στον λόγο είναι η σωτηρία. Να αναλογίζεται, να διαλογίζεται, να συλλογίζεται.

Η είσοδος είναι ελεύθερη

Πληροφορίες: Κατερίνα Καλφοπούλου

kalfokat@gmail.com

ΑΠΟ ΤΟ ΕΝΑ ΑΚΡΟ ΣΤΟ ΑΛΛΟ!

Στο άρθρο του Γ. Μαρίνου, "εκκολαπτήρια ανομίας", που δημοσιεύτηκε στο Βήμα την Κυριακή, 11 Απριλίου 2010, και αναδημοσίευσα εγώ εδώ στο blog, υπάρχει η επιστολή του συναδέλφου Δ. Χορόσκελη, καθηγητή Κοινωνιολογίας στο 2ο Γυμνάσιο Λαγκαδά, η οποία επιστολή, όπως διαπίστωσα, έγινε αφορμή έντονων αντιρρήσεων και διαμαρτυριών. Διάβασα το άρθρο σε συναδέλφους στο σχολείο μου και αντιμετώπισα δυο ειδών αντιδράσεις. Η μια κατηγορία συμφώνησε με όσα γράφονται στο άρθρο, έστω και με κάποιες μικρές αποκλίσεις ή διορθώσεις, ως προς την έκφραση κυρίως και λιγότερο ως προς την ουσία, ενώ η άλλη κατηγορία  διαφώνησε εντόνως και έσπευσε να διατυπώσει ισάριθμα αντεπιχειρήματα στις έξι βασικές αιτίες, όπως τις καταγράφει ο κος Χορόσκελης, για την απαράδεκτη κατάσταση που επικρατεί στα σχολεία.
Μια από τις πιο έντονες αντιδράσεις είναι η γραπτή διαμαρτυρία του εξαίρετου συναδέλφου που μου άφησε  εκτενές σχόλιο στην εν λόγω ανάρτηση. Επειδή θέλω  να ακούγονται όλες οι θέσεις, οι αντιθέσεις και οι αντιπαραθέσεις, κι επειδή η "αναδημοσίευση" τείνει να μου γίνει συνήθεια, αναδημοσιεύω το σχόλιο, όπως ακριβώς το έγραψε ο συνάδελφος:

ntinos είπε...
Γράφω αυτό το σχόλιο γιατί θεωρώ ότι πρέπει να υπάρξει αντίλογος σε αυτά που γράφονται εδώ. Εξάλλου η Χεγκελιανή διαλεκτική απαιτεί σε κάθε θέση να υπάρχει μια αντίθεση, ώστε να προκύψει τελικά η σύνθεση. Αντερωτώ στις 6 + 1 θέσεις του κειμένου που προηγήθηκε.

1)Μήπως προτιμάτε την ανελευθερία της επταετίας 1967 – 1974; Πείτε μας για να ξέρουμε.

2)Φταίνε οι μαθητές για τη “μετάθεση της εκπαιδευτικής διαδικασίας στα φροντιστήρια”; Μήπως η ίδια η πολιτεία δεν ευθύνεται για τη μετάθεση αυτή, μετακυλώντας κατ' αυτόν τον τρόπο σημαντικό μερίδιο του κόστους της εκπαίδευσης στην ελληνική οικογένεια και απασχολώντας τον υπερπληθυσμό καθηγητών που τα πανεπιστήμιά της παράγουν; Σας φαίνεται τόσο παράλογο οι μαθητές να μην έχουν τη διάθεση να ασχολούνται με μαθήματα 10 ώρες το εικοσιτετράωρο; Αν σας δίνονταν η δυνατότητα να παρακολουθήσετε το μάθημα σε ένα μικρό τμήμα που ο καθηγητής μοιραία έχει το χρόνο να απαντήσει στις απορίες σας και το ίδιο μάθημα σε ένα τμήμα 30 μαθητών, εσείς σε ποιο από τα δύο θα δίνατε βάρος;

3) Η εισαγωγή στο συνδικαλισμό είναι εισαγωγή στη δημοκρατία, εκτός εάν και αυτό σας ενοχλεί. Λέτε ότι στα πενταμελή ή δεκαπενταμελή συμβούλια εκλέγονται πάντα οι “χειρότεροι μαθητές”, μήπως εννοείτε αυτοί με τις χειρότερες σχολικές επιδόσεις; Είστε σίγουρος ότι δεν προσδίδετε κάποια ηθική υφή στους μαθητές ανάλογα με τις επιδόσεις τους; Για να κοιτάξουμε όμως λιγάκι και το ρόλο των καθηγητών στην όλη διαδικασία. Εγώ ως μαθητής (παρόλο που δεν ήμουν “κακός” συμμετείχα στα πενταμελή και δεκαπενταμελή συμβούλια του σχολείου μου) δε θυμάμαι ποτέ κανένα δάσκαλο να μου εξηγήσει τις αρμοδιότητες αυτού του συμβουλίου, τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις μου ως μέλος του (εδώ που τα λέμε, μου θυμίζει λιγάκι και την ελληνική δημοκρατία στην οποία ζω και εργάζομαι – κανένας ποτέ δε μου χει μιλήσει για τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις μου, ζω υπό τη σκιά ενός γραφειοκρατικού τέρατος και από το σχολείο μου έχω μάθει να μην παλεύω για τα δικαιώματά μου γιατί δεν έμαθα ποτέ από κανένα δάσκαλο της κοινωνιολογίας πώς δουλεύει η κοινωνία στην οποία ζω). Η “καταστροφική εκτόνωση” στην οποία αρέσκονται να επιδίδονται αυτοί οι μαθητές που λέτε, άραγε εκδηλώνουν αυτή τη βίαιη συμπεριφορά επειδή είναι εγκληματικά στοιχεία, αλήτες, τεντυ-μπόιδες και γόνοι ελεεινών οικογενειών; Αυτά τα πράγματα γιατί δεν παρατηρούνται στο εξωτερικό; Οι Έλληνες τεντυ-μπόιδες έχουν αυτό το γνώρισμα μονάχα; Πώς εξηγείτε αυτήν την ελληνική πρωτοτυπία; Για άλλη μια φορά σας καλώ να αναλογιστείτε: μήπως η πολιτεία και εμείς οι εκπαιδευτικοί φταίμε γι' αυτήν την κατάσταση;

1)Έχετε κάτι με το σεξ; Το θάνατο; Αν νομίζετε ότι οι μαθητές περιμένουν την τηλεόραση για να δουν και να νιώσουν την καθημερινή βία, περιμένετε να δείτε τι θα γίνεται στις γειτονιές της πατρίδας μας όταν η ανεργία θα συνεχίσει να σκαρφαλώνει. Εξάλλου, το σχολείο τι έχει κάνει για να αποτραβήξει τους μαθητές από την ομολογουμένως κακή ελληνική τηλεόραση; Πώς λειτουργούν οι βιβλιοθήκες στο ελληνικό σχολείο; Πώς το ελληνικό σχολείο έχει βοηθήσει τους μαθητές να αποκτήσουν μια κριτική στάση απέναντι στο ίντερνετ και τις νέες τεχνολογίες και να εργάζονται με αυτό;
2)Κατηγορείτε τους γονείς που διαπαιδαγωγήθηκαν με το βούρδουλα να μη θέλουν το ίδιο και για τα παιδιά τους; Θεωρείτε ότι οι σημερινοί γονείς επιθυμούν το χάος στο σχολείο που φοιτούν τα παιδιά τους; Είστε σίγουρος;

3)Ως Έλληνας – γονέας σας λέω ότι θεωρώ ότι το δικό μου παιδί είναι το κέντρο του κόσμου μου. Εσείς έχετε παιδιά; Αν ναι, δε θεωρείτε ότι τα παιδιά σας είναι το κέντρο του δικού σας κόσμου; Αν όχι, αγαπάτε τα παιδιά; Αν όχι, γιατί δεν αλλάζετε επάγγελμα;

4)Αν οι καθηγητές καπνίζουν μέσα στο χώρο του σχολείου, έχουν το παραμικρό δικαίωμα να απαγορεύσουν τους μαθητές να καπνίζουν; Ποιο; Γιατί το έχουν; Ποιος τους το έδωσε;

Το κείμενό σας εκφράζει μια πολεμική που κανέναν δεν εξυπηρετεί στις μέρες μας. Πρέπει να καταλάβετε ότι ούτε οι μαθητές, ούτε οι γονείς τους είναι εχθροί των εκπαιδευτικών. Είναι άνθρωποι που απαιτούν το καλύτερο για τα παιδιά τους (και πολύ καλά κάνουν). Πολλές φορές και οι γονείς μπορεί να χρειάζονται συμπαράσταση και υποστήριξη στο έργο τους, όπως και οι εκπαιδευτικοί στο δικό τους. Πριν ξεκινήσει ο καθένας να εξαπολύει κατηγόριες σε κάθε μεριά, ας κοιτάξει πρώτα μέσα του. Ας προσπαθήσει να καταλάβει το πλαίσιο στο οποίο βρίσκεται, βγαίνοντας έξω από τα όρια της ιδιότητάς του. Κατανόηση, καλή διάθεση και εκσυγχρονισμός του δεινόσαυρου που λέγεται ελληνικό σχολειό είναι τα κλειδιά για ένα καλύτερο αύριο στην ελληνική εκπαίδευση.

Αν και η κύρια εκφραστική μου επιλογή είναι η κατάφαση με όλες τις δυνατές εκφορές της, υποθετικές, ευκτικές, δυνητικές, και όχι η ερώτηση, πολύ δε περισσότερο η άρνηση, για να ακολουθώσω ωστόσο υφολογικά τον συνάδελφο ntino, διατυπώνω με τη σειρά μου έναν μικρό αριθμό ερωτημάτων, πολύ μικρό σε σχέση με τις απορίες που μου προέκυψαν.
Πού φαίνεται στο κείμενο του Δ. Χορόσκελη ότι επιρρίπτεται ευθύνη και φταίξιμο στους μαθητές;
Η ύπαρξη και η τήρηση νόμων και κανόνων (κάτι που, κατά κοινή ομολογία, καθηγητών και μαθητών,  έχει εκλείψει σε μεγάλο βαθμό από τις σχολικές τάξεις) προϋποθέτει την ύπαρξη ανελεύθερων πολιτικών συνθηκών; Μήπως συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο; Μήπως η έννομη λειτουργία είναι αυτή που αποσωβεί τους κινδύνους του ολοκληρωτισμού;
Η άρνηση του χαρακτηρισμού των μαθητών/τριών σε μαθητές/τριες με άριστη ή  καλή ή μέτρια ή κακή επίδοση, ο οποίος χαρακτηρισμός φαίνεται πως ενοχλεί πολύ μεγάλη μερίδα συναδέλφων, [ειδικά αν τα δικά τους παιδιά είναι σε σχολική και προσχολική ηλικία], μήπως ισοπεδώνει τελείως την αξιοκρατία που επιθυμούμε για την κοινωνία μας; Πότε θεωρείτε πως πρέπει να αντιμετωπίζουν οι νέοι την "αξιολόγησή" τους, πριν ή μετά από την ενασχόλοσή τους με τον συνδικαλισμό;
Πριν συνδικαλιστεί κάποιος και αγωνιστεί για τα δικαιώματα τα δικά του και των υπολοίπων, δε θα πρέπει να αναρωτηθεί ποιες υποχρεώσεις θα έχει συνδικαλιζόμενος;
Και ένα τελευταίο ερώτημα που απευθύνεται προσωπικά στον Ντίνο:
Πρόσεξες πως ο κος Χορέσκελης, τον οποίον δε γνωρίζω προσωπικά, όπως κι εσένα άλλωστε, λέει:
"Η αίσθηση του Ελληνα-γονέα ότι το παιδί του είναι το κέντρο του κόσμου." και όχι "κέντρο του κόσμου ΤΟΥ", όπως το μεταφέρεις; Υπάρχει μεγάλη διαφορά σ' αυτό το "ΤΟΥ"! Στο κέντρο του δικού του κόσμου ο καθένας βάζει αυτό που θέλει και το σύνηθες για τους γονείς είναι να βάζουν τα παιδιά τους. Είναι νόμος της φύσης που μας επιτρέπει να επιβιώνουμε :) Αλίμονο όμως αν μεγαλώνουμε τις κόρες και τους γιους μας με τη σαθρή εντύπωση πως, ως κέντρο του κόσμου,  είναι οι καλύτεροι όλων και κανένας δεν τους παραβγαίνει σε τίποτε! Θα καταλήξουν, μάλλον δυστυχισμένοι, όταν διαπιστώσουν πως δεν είναι!  [Εκτός κι αν τους προορίζουμε για πολιτικούς ή συνδικαλιστές! Τότε θα πρέπει να αναγνωρίζουν στον εαυτό τους αυτή τη μοναδικότητα που έχει το ένα και μοναδικό κέντρο του κόσμου όλου...] Και σ' αυτό το σημείο, για το "κέντρο του κόσμου" θα επανέλθω σε άλλη ανάρτηση με πολλά σχόλια που κάνουν οι ίδιοι οι μαθητές για τους συμμαθητές τους με όλες τις εμπάθειες και τις μικρότητες που αντιγράφουν από τον κόσμο των μεγάλων. Γιατί τα παιδιά μας στην προσπάθειά τους να αντιδράσουν σε μας, υποσυνείδητα μας αντιγράφουν και αναπαράγουν τη δική μας αθλιότητα. 
Στο μόνο που θα συμφωνήσω,απόλυτα μαζί σου ntinos, είναι αυτή η τελευταία σου παράγραφος:

Πριν ξεκινήσει ο καθένας να εξαπολύει κατηγόριες σε κάθε μεριά, ας κοιτάξει πρώτα μέσα του. Ας προσπαθήσει να καταλάβει το πλαίσιο στο οποίο βρίσκεται, βγαίνοντας έξω από τα όρια της ιδιότητάς του. Κατανόηση, καλή διάθεση και εκσυγχρονισμός του δεινόσαυρου που λέγεται ελληνικό σχολειό είναι τα κλειδιά για ένα καλύτερο αύριο στην ελληνική εκπαίδευση.

Ναι, θα συμφωνήσω, τονίζοντας, ωστόσο, πως δεν αρκούν μόνον οι παραινέσεις, για να βελτιώσουμε τα πράγματα...
Πολύ δε περισσότερο θα ήθελα να τονίσω πως δεν λύνονται τα προβλήματα όταν πηγαίνουμε από το ένα άκρο στο άλλο!