Το αντίδοτο της δυστυχίας

Ας πούμε ότι  ξυπνάς υγιής, το πρωί του Σαββάτου, σε μια πόλη τόσο όμορφη όσο η Θεσσαλονίκη. Είναι 10 Φεβρουαρίου, ο καιρός είναι καλός, ο ουρανός γαλανός και η διάθεσή σου εξαιρετική. Ετοιμάζεσαι στα γρήγορα και - δεδομένου ότι μένεις στα ψηλά - κατηφορίζεις προς το κέντρο. Σουλατσάρεις στους δρόμους, βγαίνεις στην παραλία,  συναντάς φίλους, μασουλάς το "κουλούρι Θεσσαλονίκης" με το ξεροψημένο σουσάμι, που εσύ - επειδή ανήκεις σ' αυτή την πόλη - το λες σκέτο "κουλούρι" κι  αυτό σου φτάνει, για να νιώσεις τη γεύση του! Ενώ στην υπόλοιπη Ελλάδα ο μεν προσδιορισμός προέλευσης είναι απαραίτητος η δε  γεύση απέχει πολύ από το να είναι η ... σωστή! Τι να πω; Αυτό με το κουλούρι πάντα με προβλημάτιζε. Όποτε βρίσκομαι σε άλλη πόλη, το πρωί το αναζητώ. Κάπου βρίσκω ένα φούρνο.
"Ένα κουλούρι, παρακαλώ".
"Κουλούρι!? Τι κουλούρι;".
"Θεσσαλονίκης! Υπάρχει κι άλλο;"
Και ενώ με ξινισμένη φάτσα μου δείχνει τα ... βουτήματα και τα κουλουράκια, βάζει στη σακούλα ένα κομμάτι πρόωρα βγαλμένο από το φούρνο ζυμάρι που προσποιείται ότι είναι αυτό που ζήτησα. Τέλος πάντων.

Ας επιστρέψω στο ηλιόλουστο πρωινό του Σαββάτου. 

Όλα γύρω μου έσφίζαν από ζωή, από υγεία, από χαρά και (ναι, θα τολμήσω να το πω και αυτό) από ευτυχία! 

Πολλά θέλει ο άνθρωπος; Δεν του φτάνει ο ήλιος σε μια πόλη που και δίπλα στη θάλασσα είναι και κανονικά κουλούρια έχει; 

Εμένα το πρωινό του προηγούμενου Σαββάτου μου έφταναν αυτά και μου περίσσευαν. Επί πλέον, είχα εξασφαλίσει κι ένα κομπόδεμα και σκοπεύα να περάσω από τα βιβλιοπωλεία! Και πέρασα. Ήθελα συγκεκριμένα βιβλία. Τα  αγόρασα. Η χαρά στο απόγειο. 

Μέχρι που το μάτι μου έπεσε σε μια πολύ λεπτή μπεζ ράχη. Ο τίτλος ίσα που χωρούσε πάνω της. Εκτιμώ πως το μέγεθος της γραμματοσειράς ήταν το πολύ 14. Από κει που στεκόμουν με δυσκολία διάβασα:  "Φτιάξε την δυστυχία σου μόνος σου", Paul Watzlawik.

Ακριβώς ότι δεν χρειαζόμουν, δηλαδή! Το χέρι μου όμως κινήθηκε αιφνιδιαστικά και με πρόλαβε. Τράβηξε το βιβλίο από το ράφι και έβαλε μπροστά στα μάτια μου το οπισθόφυλλο.

"Το "Φτιάξε τη Δυστυχία Σου Μόνος Σου"  είναι κείμενο χιουμοριστικό μεν, σοβαρότατο δε, και πρόκειται για ένα "εγχειρίδιο της δυστυχίας"(!) που έγινε...."

Δεν χρειάστηκε να διαβάσω περισσότερο. Γύρισα στο σπίτι και στρώθηκα στο διάβασμα.

 "Η Δυστυχία, κατά τον Πωλ Βατζλάβικ, είναι πολύ σοβαρή υπόθεση για να την εμπιστεύεσαι στην ιδιωτική πρωτοβουλία. Χρειάζεται κρατική παρέμβαση. Παράλληλα όμως κινείται και στο ατομικιστικό επίπεδο. "Συν Αθηνά και χείρα κίνει". Γιατί εντάξει, το Κράτος, η Εξουσία, η Οικογένεια, οι Μπάτσοι, οι Δάσκαλοι, οι Φίλοι, οι Σύζυγοι, η Ατμοσφαιρική Ρύπανση, η Ανεργία, η Πλήξη, το Έιτζ είναι δεδομένο εργάζονται συστηματικά και μεθοδικά για να μας εξασφαλίσουν την Δυστυχία, που ως γνωστόν αποφέρει πολύ μεγαλύτερη ένταση και πάθος, πολύ πιο ραφινάτα και ποιητικά συναισθήματα απ' ό,τι η πρόσκαιρη κι αμφιλεγόμενη Ευτυχία..."

Διαβάζοντας προσεκτικά τις οδηγίες που έδινε ο συγγραφέας για το πώς θα φτιάξουμε από επιλογή μια στέρεη και ... πολλά υποσχόμενη δυστυχία, μεταξύ σοβαρού και αστείου διαπίστωσα ότι τόσο εγώ όσο και πολλοί από τους ανθρώπους που συναναστρέφομαι και αγαπώ συνηθίζουν συμπεριφορές και στάσεις που -κατά τον συγγραφέα- αποτελούν πηγές γνήσιας και διαχρονικής δυστυχίας. Αν και τα επιχειρήματα χαρακτηρίζονταν εμφανώς από σαρκαστική διάθεση  και ο (... οξυδερκής :)  ) αναγνώστης με ένα στοιχειώδη μετασχηματισμό (μια στροφή κατά 180 μοίρες, ας πούμε) αντιλαμβάνεται την πρόθεση του συγγραφέα,  παρόλα αυτά λίγο πριν τελειώσω τις ελάχιστες σελίδες του βιβλίου, με βρήκα να αναρωτιέμαι στα σοβαρά κατά πόσο θα πρέπει στο μέλλον να επιλέγω και να διαμορφώνω τις ... πηγές της δυστυχίας μου. Ήμουν σχεδόν έτοιμη να ενδώσω. Και τότε έφτασα στο τελευταίο κεφάλαιο.

Η ΖΩΗ ΕΙΝΑΙ ΕΝΑ ΠΑΙΧΝΙΔΙ

Δεν πρόκειται να αντιγράψω το κεφάλαιο. Ούτε καν απόσπασμα. Δεν χρειάζεται. Η λέξη "παιχνίδι", που δεν εννοούσε ακριβώς παιχνίδι, αλλά "παίγνιο" τα λέει όλα. Προοικονομεί την εμφάνιση των ... Μαθηματικών ! 

Ναι, των Μαθηματικών! Ένα εγχειρίδιο για τη δυστυχία,  στο τελευταίο κεφάλαιο κάνει αναφορά  στη Θεωρία Παιγνίων και μας υπενθυμίζει ότι οι μαθηματικοί διακρίνουν δύο κατηγορίες παιγνίων, αυτά του μηδενικού αθροίσματος και όλα τα άλλα!

Στην πρώτη κατηγορία όταν παίζουν δύο (ή και περισσότεροι) παίχτες όσα κερδίζει ο ένας τα χάνει ο άλλος, με αποτέλεσμα  το άθροισμα κερδών-ζημιών να είναι πάντα μηδέν. 

Ο Βατζλάβικ αναφέρει κάποια χαρακτηριστικά παραδείγματα παιγνίων μη μηδενικού αθροίσματος. 

Διαβάζοντάς τα ένιωσα τέτοια χαρά, που ξέχασα τελείως ότι μόλις προ ολίγου είχα αποφασίσει ... να πάρω τη δυστυχία μου στα χέρια μου και να τη διαχειριστώ όπως της πρέπει, για να της εξασφαλίσω μακροζωία και ... αποτελεσματικότητα! :)

Και ενώ με είχε κατακλύσει το ακριβώς αντίθετο της δυστυχίας που υποτίθεται πως το βιβλίο που διάβαζα θα μου δίδασκε πώς να την φτιάξω μόνη μου, διαβάζω το εξής:

"Αν τώρα αφήσουμε τον κλάδο των αφηρημένων μαθηματικών, και τον τομέα της γενικότερης ταξικής πάλης και ξαναγυρίσουμε στις διαπροσωπικές σχέσεις, τότε τίθεται ένα ερώτημα: οι ανθρώπινες σχέσεις είναι παιχνίδι με άθροισμα μηδέν; Για να απαντήσουμε, πρέπει να εξετάσουμε αν τα "κέρδη" του ενός παρτενέρ μπορούν να θεωρηθούν ότι είναι "ζημιές" για τον άλλον.

Οι γνώμες είναι διχασμένες..."

Στις επόμενες παραγράφους ο Βατζλάβικ ξεκαθάρισε τις απόψεις του, τις οποίες συμμερίζομαι απόλυτα. Είναι σαφές πως οι διαπροσωπικές σχέσεις δεν είναι παίγνια μηδενικού αθροίσματος, αν και γνωρίζω αρκετούς, δυστυχείς, που τις βιώνουν ως τέτοιες. 

Κλείνοντας παραθέτει  μια φράση του Ντοστογιέφσκι, από τους Δαιμονισμένους.

"Ο άνθρωπος είναι δυστυχής, γιατί δεν ξέρει ότι είναι ευτυχής. Αυτό είνα όλο. 
Όταν το ανακαλύψουμε, θα γίνουμε την ίδια στιγμή ευτυχισμένοι..."

Αλλά κρατάει την τελευταία κουβέντα για τον εαυτό του:

"Με άλλα λόγια, η κατάσταση είναι απελπιστική, και  η λύση απελπιστικά απλή..."

Θα έκλεινα το κείμενο με τη βεβαιότητα πως διαβάζοντας το βιβλίο του Βατζλάβικ "Φτιάξε την δυστυχία σου μόνος σου",  βρήκα  το αντίδοτο της δυστυχίας. Ή, έστω, κατάλαβα πόσο απελπιστικά απλή είναι η λύση του προβλήματος.

Δυστυχώς, όμως, καθυστέρησα και με πρόλαβε το Δελτίο Ειδήσεων των 21.00.

Δυστυχώς... Κανένα αντίδοτο καμιάς δυστυχίας δεν μπορεί να βάλει τάξη στα πράγματα...
Να ξεβρωμίσει τον τόπο από τα σκάνδαλα.

Εν πάση περιπτώσει, αντιπαρέρχομαι το Δελτίο Ειδήσεων και - σαφώς λιγότερο ευτυχής από πριν  - κλείνω, λέγοντας πως νομίζω ότι το αντίδοτο της δυστυχίας είναι ... η επίγνωση της
Κι ένα ξεροψημένο κουλούρι Θεσσαλονίκης!
Ίσως και ένα σουλάτσο με φίλους στο κέντρο της πόλης.
Και σίγουρα μια βόλτα στα βιβλιοπωλεία. Και πάει χάθηκε ... η δυστυχία!
------------------------------------------------------------------------------------------------

Δεν ξέρω, βέβαια, αν  έχω το δικαίωμα να μιλώ για δυστυχία.
Και για να είμαι ειλικρινής θα προτιμούσα να μην το μάθω ποτέ.