Χθες, Παρασκευή 4 Μαΐου, στο σχολείο μας μοιραστήκαμε με τριάντα παιδιά από το 1ο Γυμνάσιο Δράμας μια όμορφη εμπειρία! Τα παιδιά από τη Δράμα μας επισκέφτηκαν στο πλαίσιο του πολιτιστικού τους προγράμματος που έχει ως θέμα τη σχολική τους βιβλιοθήκη και τη λέσχη ανάγνωσης που συντονίζει η αγαπητή συνάδελφος, Λίτσα Ριτζαλέου. Η κυρία Ριτζαλέου είναι από τις φιλολόγους που αγαπούν τα Μαθηματικά και θέλουν να τα αξιοποιούν στο μάθημά τους.
Με τη Λίτσα είχαμε γνωριστεί τρία χρόνια πριν, στη Δράμα, στην παρουσίαση ενός βιβλίου του Τεύκρου Μιχαηλίδη! Εκεί, δηλαδή, όπου συναντιούνται οι μαθηματικοί που αγαπούν τη Λογοτεχνία, με τους φιλολόγους που (όχι μόνο δεν φοβούνται, αλλά) αγαπούν τα Μαθηματικά!
Μακάρι να ήταν γενικευμένο το φαινόμενο, γιατί τότε θα αλληλεπιδρούσαμε εκτενώς και θα περνούσαμε στα σχολεία μας πιο καλά. Δηλαδή, σίγουρα καλύτερα από ό,τι περνάμε τώρα με την ισχυρή περιχάραξη των προγραμμάτων σπουδών, που από το Γυμνάσιο ακόμη επιβάλλουν αυστηρή διάκριση των μαθημάτων και, κατά συνέπεια, κατακερματισμό της γνώσης. Πώς όμως να κατακτήσουν τα παιδιά μας, τις στοιχειώδεις έστω γνώσεις, όταν δεν μπορούν να δουν σφαιρικά και ολιστικά τη Γλώσσα, την Ιστορία, τη Φυσική, τη Χημεία και τα Μαθηματικά; Και πώς θα μάθουμε, πρώτοι εμείς οι δάσκαλοι, ο ένας από τον άλλον αν δεν συνεργαζόμαστε μεταξύ μας και αν δεν σχεδιάζουμε κοινές δράσεις, συμβάλλοντας ο καθένας με τις δικές του γνώσεις και δυνατότητες;
Βασική μου θέση για τους δασκάλους γενικά είναι πως ένας δάσκαλος, για να είναι καλός δάσκαλος, οφείλει πρώτα να είναι ο ίδιος καλός μαθητής. Να διακρίνεται από την περιέργεια του φιλομαθούς παιδιού, που ψάχνει να βρει απαντήσεις, που αναζητά αιτιάσεις, που έχει εσωτερικά κίνητρα και νιώθει ικανοποίηση, όταν μαθαίνει καινούρια πράγματα.
Πώς να απαιτεί ο δάσκαλος από τους μαθητές του να είναι συνεπείς, συνετοί και δεκτικοί, όταν ο ίδιος είναι προσκολλημένος στις (ενδεχομένως παρωχημένες) γνώσεις, που απόκτησε το πάλαι ποτέ και με αυτές υπό μάλης πορεύεται;
Το "υπό μάλης" δεν το χρησιμοποίησα τυχαία. Έχω στο μυαλό μου την εικόνα της φιλολόγου μου στη Β' Λυκείου. Η κυρία Β. είχε το βιβλίο των Νέων Ελληνικών διπλωμένο κάτω από τη μασχάλη της, όταν κυκλοφορούσε στους διαδρόμους κι έμπαινε στην τάξη μας έτσι. Για να αρχίσει το μάθημα σήκωνε λίγο το αριστερό της μπράτσο και με το δεξί χέρι τραβούσε το πολυκαιρισμένο βιβλίο του Ο.Ε.Δ.Β., το άνοιγε και μας έλεγε να διαβάσουμε μία μία (θηλέων γαρ) με τη σειρά το κείμενο, ενώ η ίδια περιοριζόταν στο να κουνάει ρυθμικά το κεφάλι της. Η κίνηση αυτή σταματούσε μόνο όταν πρόφερε το όνομα της μαθήτριας που θα συνέχιζε την ανάγνωση. Πριν ακόμη χτυπήσει το κουδούνι έκανε ρολό το βιβλίο και το ξανάβαζε στη φωλιά του, κάτω από την αριστερή της μασχάλη, και έβγαινε από την τάξη, χωρίς να μας χαιρετήσει... Πού τη θυμήθηκα την καθηγήτριά μου;
Μήπως την ξεχνώ και ποτέ; Πώς μπορώ να την ξεχάσω; Την θυμάμαι με πικρία, επειδή την εποχή που χρειαζόμουν δασκάλους να μου δείξουν δρόμους σκέψης και τρόπους πρόσβασης στη γνώση η κυρία Β., που δεν ήταν η μόνη, έκανε κάθε τι ανθρωπίνως δυνατό να μας μεταλαμπαδεύσει την έμφυτη μιζέριά της και την ολοκληρωτική της παραίτηση και από τη γνώση και από την ίδια τη ζωή.
Στον αντίποδα του παραπάνω παραδείγματος είναι η κυρία Ριτζαλέου, η οποία δεν αρκείται στο τυπικό μάθημα. Για να μπορέσει να δώσει στα παιδιά της όσο το δυνατόν περισσότερα, συντονίζει πολιτιστικό πρόγραμμα για τη φιλαναγνωσία, συναντά συγγραφείς, δια ζώσης και διαδικτυακά, εμπλέκει τους μαθητές της σε εμπειρίες ζωής, που ενδεχομένως θα καθορίσουν τις μελλοντικές τους επιλογές, διοργανώνει μια σειρά δράσεων και δεν φείδεται κόπου και χρόνου, για να πετύχει τους στόχους της.
Μεταξύ των δράσεών της αυτών προγραμμάτισε και την επίσκεψη των τριάντα μαθητών της, συνοδεία της ίδιας και δυο άλλων συναδέλφων, όπως προβλέπεται, στο σχολείο μας, αφού πρώτα συνενοηθήκαμε για το πώς θα μπορούσαμε να αξιοποιήσουμε αυτή τη δυνατότητα. Με πολλή δουλειά, με κέφι, με αγωνία, με χαρά. Και την αξιοποιήσαμε.
Ανοίξαμε το σχολείο μας στο 1ο Γυμνάσιο Δράμας!
Το άνοιγμα των σχολείων, που είναι βασική προϋπόθεση, για να αλλάξει η εκπαίδευσή μας και να διευρυνθεί το υπάρχον περιχαρακωμένο σύστημα, απαιτεί, μεταξύ άλλων, τη διάδραση και τη συνεργασία των σχολείων. Μας δίνει τη δυνατότητα να γνωριστούμε μεταξύ μας, να επικοινωνήσουμε, να σχεδιάσουμε κοινές δράσεις, να αξιοποιήσουμε ο ένας τις ιδέες και το έργο του άλλου και να προχωρήσουμε, φέρνοντας τους μαθητές και τις μαθήτριές μας κοντά, αναθέτοντας ρόλους και ευθύνες στα παιδιά, βγάζοντάς τα από τον μικρόκοσμο του δικού τους σχολείου, όχι θεωρητικά, αλλά εμπράκτως, δηλαδή βιωματικά.
Θα μπορούσα να γράφω με τις ώρες τέτοια "δεοντολογικά" θέματα, αλλά τι νόημα έχουν τα λόγια, οι όποιες συστάσεις και οι παραναίσεις, όταν υπάρχουν τα απτά παραδείγματα;
Θέλω να ευχαριστήσω τη συνάδελφο που επέλεξε την επίσκεψη στο σχολείο μας, ως μέρος της ημερήσιας εκπαιδευτικής εκδρομής και μας έδωσε την ευκαιρία για μια μοναδική εμπειρία.
Όμως θέλω να την ευχαριστήσω ακόμη περισσότερο για το πολύ όμορφο δώρο που μου έφερε. Τα φύλλα εργασίας των παιδιών της για τη δημιουργική γραφή, όπου αφού διαβάστηκε στα παιδιά η πρώτη ιστορία, "Η διδασκαλία είναι έρωτας", από το βιβλίο μου "Ο Γιάννης που αγάπησα", ζήτησε σε άλλα τμήματα να γράψουν ποίημα και σε άλλα διάλογο, μεταξύ της ευθείας και των τριών κύκλων, που ήταν ζωγραφισμένοι στον πίνακα.
Κι εγώ κάθομαι τώρα και διαβάζω τις απαντήσεις των παιδιών που κάνουν ακόμη πιο απολαυστικό τον πρωινό καφέ του Σαββάτου και τον γεμίζουν παιδικές φωνές και όμορφες εικόνες...γεωμετρικές!
Θα ήθελα να μοιραστώ μαζί σας όλα όσα έχουν γράψει τα παιδιά της Α' Γυμνασίου από τη Δράμα, με αφορμή τον Γιάννη που αγάπησα, αλλά θα αρκεστώ στο να επιλέξω τυχαία μερικά.
------------------------------------------------------------
"Ήταν κάποτε μια ευθεία
που την λέγαν Αμαλία
και γνώρισε τον Λάκη
και της έδωσε φιλάκι
βρε την τυχερή ευθεία"
"Ο κύκλος και η ευθεία
σε τούτη την κοινωνία
αξέχαστος συνδυασμός
μα σκέτος πειρασμός
Ο κύκλος και η ευθεία
αξέχαστο ζευγάρι στην εφηβεία"
"Ήταν μια χαρωπή ευθεία
που μπήκε μέσα στην τάξη
Ανάμεσα σε τρεις όμορφους κύκλους
Έκανε τους γύρους της
και διάλεξε το ταίρι της"
"Κύκλος: Πώς και διάλεξες εμένα;
Ευθεία: Πάντα τον πρώτο διαλέγω.
Κύκλος: Γιατί έτσι; Δεν θες να κάνεις τη διαφορά;
Ευθεία: Μπα! Βαριέμαι να προχωράω περισσότερο!"
"Κύκλος: Γιατί διάλεξες εμένα;
Ευθεία: Βασικά δεν διάλεξα καν εγώ. Εγώ απλώς θέλω να ζήσω μια ευθεία ζωή"
-----------------------------------------------------------------
Τι να πρωτογράψω δεν ξέρω! Έχει ολόκληρα "σεξπηρικά" κείμενα ανάμεσα στα γραπτά των παιδιών. Κάποια θα μπορούσαν να γίνουν μονόπρακτα θεατρικά!
Δεν φανταζόμουν ότι ο Γιάννης που αγάπησα θα μπορούσε να φτάσει τόσο μακριά.
Το άνοιγμα των σχολείων γίνεται άνοιγμα μυαλού και άνοιγμα καρδιάς!
Στο επανιδείν! Στην όμορφη Δράμα, την επόμενη φορά!
Με τη Λίτσα είχαμε γνωριστεί τρία χρόνια πριν, στη Δράμα, στην παρουσίαση ενός βιβλίου του Τεύκρου Μιχαηλίδη! Εκεί, δηλαδή, όπου συναντιούνται οι μαθηματικοί που αγαπούν τη Λογοτεχνία, με τους φιλολόγους που (όχι μόνο δεν φοβούνται, αλλά) αγαπούν τα Μαθηματικά!
Μακάρι να ήταν γενικευμένο το φαινόμενο, γιατί τότε θα αλληλεπιδρούσαμε εκτενώς και θα περνούσαμε στα σχολεία μας πιο καλά. Δηλαδή, σίγουρα καλύτερα από ό,τι περνάμε τώρα με την ισχυρή περιχάραξη των προγραμμάτων σπουδών, που από το Γυμνάσιο ακόμη επιβάλλουν αυστηρή διάκριση των μαθημάτων και, κατά συνέπεια, κατακερματισμό της γνώσης. Πώς όμως να κατακτήσουν τα παιδιά μας, τις στοιχειώδεις έστω γνώσεις, όταν δεν μπορούν να δουν σφαιρικά και ολιστικά τη Γλώσσα, την Ιστορία, τη Φυσική, τη Χημεία και τα Μαθηματικά; Και πώς θα μάθουμε, πρώτοι εμείς οι δάσκαλοι, ο ένας από τον άλλον αν δεν συνεργαζόμαστε μεταξύ μας και αν δεν σχεδιάζουμε κοινές δράσεις, συμβάλλοντας ο καθένας με τις δικές του γνώσεις και δυνατότητες;
Βασική μου θέση για τους δασκάλους γενικά είναι πως ένας δάσκαλος, για να είναι καλός δάσκαλος, οφείλει πρώτα να είναι ο ίδιος καλός μαθητής. Να διακρίνεται από την περιέργεια του φιλομαθούς παιδιού, που ψάχνει να βρει απαντήσεις, που αναζητά αιτιάσεις, που έχει εσωτερικά κίνητρα και νιώθει ικανοποίηση, όταν μαθαίνει καινούρια πράγματα.
Πώς να απαιτεί ο δάσκαλος από τους μαθητές του να είναι συνεπείς, συνετοί και δεκτικοί, όταν ο ίδιος είναι προσκολλημένος στις (ενδεχομένως παρωχημένες) γνώσεις, που απόκτησε το πάλαι ποτέ και με αυτές υπό μάλης πορεύεται;
Το "υπό μάλης" δεν το χρησιμοποίησα τυχαία. Έχω στο μυαλό μου την εικόνα της φιλολόγου μου στη Β' Λυκείου. Η κυρία Β. είχε το βιβλίο των Νέων Ελληνικών διπλωμένο κάτω από τη μασχάλη της, όταν κυκλοφορούσε στους διαδρόμους κι έμπαινε στην τάξη μας έτσι. Για να αρχίσει το μάθημα σήκωνε λίγο το αριστερό της μπράτσο και με το δεξί χέρι τραβούσε το πολυκαιρισμένο βιβλίο του Ο.Ε.Δ.Β., το άνοιγε και μας έλεγε να διαβάσουμε μία μία (θηλέων γαρ) με τη σειρά το κείμενο, ενώ η ίδια περιοριζόταν στο να κουνάει ρυθμικά το κεφάλι της. Η κίνηση αυτή σταματούσε μόνο όταν πρόφερε το όνομα της μαθήτριας που θα συνέχιζε την ανάγνωση. Πριν ακόμη χτυπήσει το κουδούνι έκανε ρολό το βιβλίο και το ξανάβαζε στη φωλιά του, κάτω από την αριστερή της μασχάλη, και έβγαινε από την τάξη, χωρίς να μας χαιρετήσει... Πού τη θυμήθηκα την καθηγήτριά μου;
Μήπως την ξεχνώ και ποτέ; Πώς μπορώ να την ξεχάσω; Την θυμάμαι με πικρία, επειδή την εποχή που χρειαζόμουν δασκάλους να μου δείξουν δρόμους σκέψης και τρόπους πρόσβασης στη γνώση η κυρία Β., που δεν ήταν η μόνη, έκανε κάθε τι ανθρωπίνως δυνατό να μας μεταλαμπαδεύσει την έμφυτη μιζέριά της και την ολοκληρωτική της παραίτηση και από τη γνώση και από την ίδια τη ζωή.
Στον αντίποδα του παραπάνω παραδείγματος είναι η κυρία Ριτζαλέου, η οποία δεν αρκείται στο τυπικό μάθημα. Για να μπορέσει να δώσει στα παιδιά της όσο το δυνατόν περισσότερα, συντονίζει πολιτιστικό πρόγραμμα για τη φιλαναγνωσία, συναντά συγγραφείς, δια ζώσης και διαδικτυακά, εμπλέκει τους μαθητές της σε εμπειρίες ζωής, που ενδεχομένως θα καθορίσουν τις μελλοντικές τους επιλογές, διοργανώνει μια σειρά δράσεων και δεν φείδεται κόπου και χρόνου, για να πετύχει τους στόχους της.
Μεταξύ των δράσεών της αυτών προγραμμάτισε και την επίσκεψη των τριάντα μαθητών της, συνοδεία της ίδιας και δυο άλλων συναδέλφων, όπως προβλέπεται, στο σχολείο μας, αφού πρώτα συνενοηθήκαμε για το πώς θα μπορούσαμε να αξιοποιήσουμε αυτή τη δυνατότητα. Με πολλή δουλειά, με κέφι, με αγωνία, με χαρά. Και την αξιοποιήσαμε.
Ανοίξαμε το σχολείο μας στο 1ο Γυμνάσιο Δράμας!
Το άνοιγμα των σχολείων, που είναι βασική προϋπόθεση, για να αλλάξει η εκπαίδευσή μας και να διευρυνθεί το υπάρχον περιχαρακωμένο σύστημα, απαιτεί, μεταξύ άλλων, τη διάδραση και τη συνεργασία των σχολείων. Μας δίνει τη δυνατότητα να γνωριστούμε μεταξύ μας, να επικοινωνήσουμε, να σχεδιάσουμε κοινές δράσεις, να αξιοποιήσουμε ο ένας τις ιδέες και το έργο του άλλου και να προχωρήσουμε, φέρνοντας τους μαθητές και τις μαθήτριές μας κοντά, αναθέτοντας ρόλους και ευθύνες στα παιδιά, βγάζοντάς τα από τον μικρόκοσμο του δικού τους σχολείου, όχι θεωρητικά, αλλά εμπράκτως, δηλαδή βιωματικά.
Θα μπορούσα να γράφω με τις ώρες τέτοια "δεοντολογικά" θέματα, αλλά τι νόημα έχουν τα λόγια, οι όποιες συστάσεις και οι παραναίσεις, όταν υπάρχουν τα απτά παραδείγματα;
Θέλω να ευχαριστήσω τη συνάδελφο που επέλεξε την επίσκεψη στο σχολείο μας, ως μέρος της ημερήσιας εκπαιδευτικής εκδρομής και μας έδωσε την ευκαιρία για μια μοναδική εμπειρία.
Όμως θέλω να την ευχαριστήσω ακόμη περισσότερο για το πολύ όμορφο δώρο που μου έφερε. Τα φύλλα εργασίας των παιδιών της για τη δημιουργική γραφή, όπου αφού διαβάστηκε στα παιδιά η πρώτη ιστορία, "Η διδασκαλία είναι έρωτας", από το βιβλίο μου "Ο Γιάννης που αγάπησα", ζήτησε σε άλλα τμήματα να γράψουν ποίημα και σε άλλα διάλογο, μεταξύ της ευθείας και των τριών κύκλων, που ήταν ζωγραφισμένοι στον πίνακα.
Κι εγώ κάθομαι τώρα και διαβάζω τις απαντήσεις των παιδιών που κάνουν ακόμη πιο απολαυστικό τον πρωινό καφέ του Σαββάτου και τον γεμίζουν παιδικές φωνές και όμορφες εικόνες...γεωμετρικές!
Θα ήθελα να μοιραστώ μαζί σας όλα όσα έχουν γράψει τα παιδιά της Α' Γυμνασίου από τη Δράμα, με αφορμή τον Γιάννη που αγάπησα, αλλά θα αρκεστώ στο να επιλέξω τυχαία μερικά.
------------------------------------------------------------
"Ήταν κάποτε μια ευθεία
που την λέγαν Αμαλία
και γνώρισε τον Λάκη
και της έδωσε φιλάκι
βρε την τυχερή ευθεία"
"Ο κύκλος και η ευθεία
σε τούτη την κοινωνία
αξέχαστος συνδυασμός
μα σκέτος πειρασμός
Ο κύκλος και η ευθεία
αξέχαστο ζευγάρι στην εφηβεία"
"Ήταν μια χαρωπή ευθεία
που μπήκε μέσα στην τάξη
Ανάμεσα σε τρεις όμορφους κύκλους
Έκανε τους γύρους της
και διάλεξε το ταίρι της"
"Κύκλος: Πώς και διάλεξες εμένα;
Ευθεία: Πάντα τον πρώτο διαλέγω.
Κύκλος: Γιατί έτσι; Δεν θες να κάνεις τη διαφορά;
Ευθεία: Μπα! Βαριέμαι να προχωράω περισσότερο!"
"Κύκλος: Γιατί διάλεξες εμένα;
Ευθεία: Βασικά δεν διάλεξα καν εγώ. Εγώ απλώς θέλω να ζήσω μια ευθεία ζωή"
-----------------------------------------------------------------
Τι να πρωτογράψω δεν ξέρω! Έχει ολόκληρα "σεξπηρικά" κείμενα ανάμεσα στα γραπτά των παιδιών. Κάποια θα μπορούσαν να γίνουν μονόπρακτα θεατρικά!
Δεν φανταζόμουν ότι ο Γιάννης που αγάπησα θα μπορούσε να φτάσει τόσο μακριά.
Το άνοιγμα των σχολείων γίνεται άνοιγμα μυαλού και άνοιγμα καρδιάς!
Στο επανιδείν! Στην όμορφη Δράμα, την επόμενη φορά!
Η εμπειρία μας από τη συνεργασία μας με την αγαπημένη συνάδελφο Κατερίνα Καλφοπούλου, δεν ήταν μόνο εποικοδομητική, ήταν συγκινητική για εμένα, τους μαθητές και τις συναδέλφους μου. Ζήσαμε πραγματικά τι σημαίνει "να ανοίγεις το σχολείο σου και την καρδιά σου", για να "δείξεις δρόμους σκέψης και τρόπους πρόσβασης στη γνώση", όπως λέει η Κατερίνα. Δεν μπορούσε να ήταν πιο όμορφη η ημέρα μας! Ευχαριστούμε πολύ, πάρα πολύ, και σας περιμένουμε στη Δράμα!
ΑπάντησηΔιαγραφή