Μέχρι την τελευταία στιγμή....

Είναι στιγμές που ασυσχέτιστα πράγματα, θαρρείς, αποκτούν μεταξύ τους σχέση, μπαίνουν σε σειρά - όχι κατ' ανάγκη γραμμική- και δημιουργούν εκείνη την αρμονική ολότητα που τραβάει την προσοχή. Τραβάει τουλάχιστον τη δική μου προσοχή, αλλά έτσι κι αλλιώς μόνο γι' αυτήν μπορώ να έχω εμπεριστατωμένη άποψη. 

Τέτοια ήταν η στιγμή, καμιά ώρα νωρίτερα, όταν ανοίγοντας το λογαριασμό του fb, έπεσα πάνω στην ακόλουθη κοινοποίηση:

    

"Η μεγαλύτερη σοφία είναι να κάνεις υπέρτατο στόχο της ζωής την απόλαυση του παρόντος, γιατί αυτή είναι η μόνη πραγματικότητα, ενώ όλα τ' άλλα είναι παιχνίδια του νου. Θα μπορούσαμε βέβαια να την ονομάσουμε τη μεγαλύτερη τρέλα μας, γιατί κάτι που υπάρχει μόνο για μια στιγμή και χάνεται σαν όνειρο δεν μπορεί ν' αξίζει μια σοβαρή προσπάθεια"

Από πού είναι το απόσπασμα δεν γνωρίζω. Όμως τη (στιγμιαία) προσοχή μου την τράβηξε!

Το διάβασα ξανά, προσπαθώντας να καταλάβω αν υπολανθάνει ειρωνική πρόθεση... Δεν κατέληξα κάπου. Ωστόσο, με βεβαιότητα θα έλεγα πως αν είναι θέση και όχι ένας παιγνιώδης λεκτικός ακροβατισμός από αυτούς που συχνά επιχειρούμε για να δώσουμε (στιγμιαία) διέξοδο στο λαβύρινθο του νου, τότε εκφράζει μια εντελώς εμπειρική άποψη.
Ζήσε εδώ και τώρα με τις αισθήσεις. Νιώσε. Απόλαυσε.
Άσε τον αέρα, τον ήλιο, τον άνθρωπο, να διαπεράσουν το περίγραμμα που προσδιορίζει την υλική σου υπόσταση...
Άσε το νερό να κυλήσει στην πλάτη σου, το αλάτι να σκάψει το πρόσωπό σου.
Αυτό είναι σοφία. Αλλά η σοφία με την τρέλα, νομίζω, είναι συγγενείς.
[Μακρινοί ή κοντινοί, εξαρτάται από το γεωγραφικό πλάτος και μήκος, επειδή από αυτά, σε γενικές γραμμές, καθορίζεται η κουλτούρα...]

Τη στιγμή που διάβασα το απόσπασμα της φωτογραφίας , ο νους μου, παιγνιώδης εκ φύσεως, αφού ταξίδεψε σε πρόσφατες μνήμες και (στιγμιαία) έπλασε όμορφες εικόνες, εν τέλει, ανέσυρε το χθεσινοβραδινό μου ανάγνωσμα: Οι προδομένες διαθήκες του Κούντερα. (μετάφραση Γιάννης Η. Χάρης, βιβλιοπωλείον της "εστίας"). Πιο συγκεκριμένα ανέσυρε ό,τι μπορούσε να ανασυνθέσει από αυτό:

Αν μελετήσουμε, αν συζητήσουμε, αν αναλύσουμε μια πραγματικότητα, την αναλύουμε έτσι όπως εμφανίζεται στο νου μας, στη μνήμη μας. Την πραγματικότητα τη γνωρίζουμε μόνο στον παρελθόντα χρόνο. Δεν την γνωρίζουμε έτσι όπως είναι την παρούσα στιγμή, τη στιγμή κατά την οποία διαδραματίζεται, κατά την οποία είναι. Συνεπώς η παρούσα στιγμή δεν μοιάζει με την ανάμνησή της. Η ανάμνηση δεν είναι άρνηση της λήθης. Η ανάμνηση είναι μια μορφή της λήθης. 

Μπορεί να κρατάμε επιμελώς ημερολόγιο και να σημειώνουμε όλα τα γεγονότα. Κάποια μέρα, αν ξαναδιαβάσουμε  αυτά που γράψαμε, θα καταλάβουμε ότι δεν είναι σε θέση να ανακαλέσουν ούτε μια συγκεκριμένη εικόνα. Κι ακόμη χειρότερα: ότι η φαντασία δεν είναι ικανή να συντρέξει τη μνήμη μας και να αναπλάσει το λησμονημένο. Γιατί το παρόν, το συγκεκριμένο παρόν, σαν φαινόμενο προς εξέταση, σαν δομή, είναι για μας ένας άγνωστος πλανήτης. Δεν μπορούμε λοιπόν ούτε να το συγκρατήσουμε στη μνήμη μας ούτε να το αναπλάσουμε με τη φαντασία.

Πεθαίνουμε χωρίς να ξέρουμε τι ζήσαμε.

Αυτό διάβαζα χθες το βράδυ. Οι δυο προηγούμενες κρίσες δεν απέχουν και τόσο πολύ. [Εκτός ίσως από το ότι είναι ... αντιφατικές! :) ]

Η πρώτη-στο απόσπασμα που κοινοποίησε ο  eφίλος  και έπεσε στην προσοχή μου το πρωί- είναι συνθετική. Η δεύτερη, του Κούντερα, είναι αναλυτική.  Και οι δύο αποφαίνονται για τη "στιγμή", το παρόν, αυτό που υπάρχει και δεν υπάρχει ταυτόχρονα. 

Με άλλα λόγια: αυτό που μπορεί να υπάρξει μόνο όταν πάψει να υπάρχει.  

Η βασική διαφορά των δύο παραπάνω κρίσεων έγκειται στον ορισμό της "πραγματικότητας". Γι' αυτό κι εγώ θα επιχειρήσω να δώσω τον δικό μου ορισμό.

Είμαι βαθύτατα επηρεασμένη από τον Ντενί Γκετζ. Ο αείμνηστος Ντενί, που με την πυκνή  και συνάμα λιτή μαθηματική του σκέψη διατύπωνε με ακρίβεια και σαφήνεια τα πιο σύνθετα, έλεγε: "δεν θυμόμαστε ό,τι ζήσαμε, αλλά ό,τι  αφηγηθήκαμε πως έχουμε ζήσει", που είναι η επιτομή του αποσπάσματος του Κούντερα.

Γι' αυτό κι εγώ πιστεύω πως η  στιγμή για την οποία μιλάμε δεν υπάρχει ως παρόν, υπάρχει μονάχα ως μια άχρονη αφήγηση μέσα στο κεφάλι μας!
Αυτή είναι η πραγματικότητα.

Και η κατανόησή της είναι -για μένα- η μεγαλύτερη σοφία!

Ειδικά αν είναι ... καλή η αφήγηση, τότε μιλάμε για πραγματική μαγεία...

Και η μαγεία δίνει τη  δυνατότητα να ακυρώσω το "Πεθαίνουμε χωρίς να ξέρουμε τι ζήσαμε.", του Κούντερα και να το κάνω "Αφηγούμαστε για να ξέρουμε τι έχουμε ζήσει" 

(θα έγραφα πως είναι δικό μου, αλλά κάτι μου λέει πως το έχουν ήδη πει πολλοί άλλοι...)

Αφηγούμαστε, για να μάθουμε τι ζήσαμε. Ή για να αλλάξουμε όσα ζήσαμε. Να τα ξαναζήσουμε. Να τα συμπληρώσουμε.  Να τα απολαύσουμε ή και να τα ξεχάσουμε. Ξαναζώ με τη μνήμη, για να ξεχάσω ό,τι δεν θέλω να θυμάμαι.
Έτσι δομείται η πραγματικότητα.  Έτσι χτίζεται ο κόσμος μου.
Έτσι μπαίνουν σε τροχιά οι πλανήτες. Με νόμους που φτιάχνει το κεφάλι μου, από ό,τι πορώνει τις αισθήσεις μου.
Σε μια αέναη επανάληψη μετασχηματιζόμενων μοτίβων. Με έρωτες, με χαρές, με λύπες, με αρώστιες της ψυχής, του μυαλού και του σώματος, με πάθη, με λάθη, με φόβο, με αγωνία, με λύτρωση και με χαρά, πάλι. Με χαρά και πάλι.
Στιγμιαία ή μη. Ποιον ενοχλεί; Δική μου είναι η αφήγηση.
Και η διάρκεια. Διάρκεια μέσα στη διάρκεια.
Σαν παραβολικός καθρέφτης που αντανακλά ιδέες με ήχους και με χρώματα.
Γεύση από χταπόδι στα κάρβουνα... Και συναισθήματα...

Μέχρι να μπει η τελευταία τελεία.  

Μέχρι την τελευταία στιγμή
-----------------------------------

Υ.Γ. Το κείμενο της φωτογραφίας που κοινοποίησε ο e-φίλος, επιδέχεται και άλλων αναγνώσεων, αλλά επέλεξα αυτήν που με εξυπηρετούσε να πω αυτά που ήθελα να πω, σε μια άχρονη και επαναλαμβανόμενη αφήγηση ... της στιγμής :)